Zdrowe odchudzanie przebiega w oparciu o zbilansowany jadłospis ułożony przez dietetyka bądź samodzielnie przy uwzględnieniu dziennego zapotrzebowania na poszczególne składniki odżywcze.
Optymalne tempo utraty masy ciała wynosi około 0,5-1 kg tygodniowo. Stosowanie diet, które powodują szybszy spadek wagi nie jest bezpieczne dla organizmu i sprzyja wystąpieniu niżej przedstawionych skutków ubocznych.
|
|
1. Spowolniony metabolizm
Zbyt duże ograniczenie dziennego spożycia kalorii może doprowadzić do spowolnienia metabolizmu. Podobny efekt jest wywoływany przez spożywanie dwóch dużych posiłków w ciągu dnia. Objawy zmniejszonego tempa przemiany materii są bardzo charakterystyczne. Obejmują one przybieranie na wadze w szybszym tempie niż utrata masy ciała, a także brak efektów regularnych i intensywnych ćwiczeń. Inne symptomy spowolnionego tempa przemiany materii to rozrost tkanki tłuszczowej w innych miejscach niż dotychczas oraz pojawienie się cellulitu. Można uniknąć spowolnienia metabolizmu, jeśli zmniejszanie kaloryczności posiłków będzie odbywać się stopniowo w tempie około 200-300 kcal tygodniowo do uzyskania optymalnego poziomu. Bardzo ważne jest też spożywanie mniejszych porcji posiłków w regularnych odstępach czasu.
2. Zaparcia
Kolejnym skutkiem ubocznym odchudzania są zaparcia. Mogą być one spowodowane rozleniwieniem jelit, do czego przyczyniają się środki przeczyszczające zażywane zbyt często. Zaparcia mogą być także skutkiem zbyt dużego spożycia błonnika pokarmowego przy niewielkim spożyciu wody. Chcąc uniknąć uciążliwych zaparć należy przede wszystkim zacząć zmiany w diecie od zwiększenia poziomu spożycia wody (ok. 2 l dziennie). Kolejnym krokiem jest obliczenie zapotrzebowania na błonnik i przestrzeganie zalecanej dawki. Środki przeczyszczające nie będą wówczas potrzebne.
3. Obniżenie odporności
Dieta odchudzająca, które jest nieprawidłowo zbilansowana nie dostarcza organizmowi odpowiednich ilości witamin i minerałów, które są niezbędne do produkcji optymalnej liczby białych krwinek odpowiadających za odporność organizmu. Warto zadbać nie tylko o odpowiednią podaż witamin i minerałów (np. w postaci suplementów diety), ale także o to, aby w jadłospisie nie zabrakło probiotyków (np. jogurty naturalne, kapusta kiszona). Są to produkty zawierające dobroczynne bakterie wspierające odporność organizmu.
4. Anemia
Długotrwałe stosowanie niskokalorycznej diety ubogiej w mięsny pokarm przyczynia się do niedoboru żelaza i witaminy B12, co w konsekwencji prowadzi do rozwoju anemii. Można skutecznie zapobiec tej chorobie w okresie odchudzania poprzez stosowanie suplementów diety zawierających wymienione wyżej składniki. Należy podkreślić, że problem pokrycia dziennego zapotrzebowania na żelazo dotyczy także osób stosujących dietę o optymalnej zawartości kalorii. Przy wyborze suplementu diety należy zwrócić uwagę na zawartość żelaza. Jedna kapsułka powinna zawierać ilość żelaza w pełni pokrywającą dzienne zapotrzebowanie. Jeżeli anemia już się rozwinęła należy skonsultować się z lekarzem, który przepisze odpowiednie preparaty uzupełniające poziom żelaza w organizmie. Warto raz na 6 miesięcy w okresie odchudzania wykonać badanie krwi, aby upewnić się, że nie występuje niedobór żelaza.
5. Zaburzenia hormonalne
Na zaburzenia hormonalne są narażone głównie kobiety, w tym nastolatki, dlatego też odradza się stosowanie drastycznych diet odchudzających dziewczętom poniżej 18. roku życia. Gwałtowne odchudzanie może doprowadzić do zachwiania równowagi hormonalnej. Silny stres towarzyszący forsownym ćwiczeniom i stałemu ograniczaniu dostaw energii dla organizmu powoduje zwiększenie wydzielania prolaktyny przez przysadkę mózgową. Hamuje on wydzielanie przez jajniki progesteronu i estrogenów. Objawem zaburzeń hormonalnych są zaburzenia rytmu krwawień miesiączkowych, bolesne miesiączkowanie, bolesność piersi i migrenowe bóle głowy. Środkiem zaradczym jest unikanie drastycznych diet i zbyt intensywnych ćwiczeń, czyli zachowanie zdrowego rozsądku. W razie wystąpienia zaburzeń miesiączkowania należy skonsultować się z ginekologiem. Równowaga hormonalna jest zwykle przywracana za pomocą środków antykoncepcyjnych.
6. Zakwaszenie organizmu
Wśród skutków ubocznych odchudzania wymienia się również zakwaszenie organizmu. Jego przyczyną jest zwykle zbyt wysokie spożycie protein (białka) przy jednoczesnym obniżeniu spożycia węglowodanów i tłuszczu. Niezbilansowana dieta może być stosowana bez konsekwencji przez kilkanaście dni. Dłuższe przebywanie na diecie białkowej może doprowadzić do zakwaszenia. Do typowych objawów tego stanu należy trądzik, przesuszenie skóry, zaostrzenie symptomów cellulitu, a także problemy z trawieniem. Poza tym, zakwaszony organizm nie pozbywa się zgromadzonych rezerw tłuszczu. Można temu przeciwdziałać poprzez układanie jadłospisu w taki sposób, aby przeważały w nim produkty alkalizujące, czyli przede wszystkim warzywa i owoce.
7. Zaburzenia odżywiania
Nieodpowiednio dobrana dieta ukierunkowana na stopniowym ograniczaniu dziennego spożycia kalorii może doprowadzić do groźnych zaburzeń odżywiania. Wśród nich należy wymienić anoreksję, bulimię, kompulsywne objadanie się, a także niedożywienie jakościowe i ilościowe organizmu, ortoreksję i obsesję na punkcie masy ciała. Ostatnie z zaburzeń może doprowadzić do rozwoju anoreksji. Odchudzanie powinno być oparte na zdrowych podstawach. Należy kierować się tym, aby czuć się fit, czyli dobrze we własnym ciele. Nawyki polegające na zajadaniu stresu lub odmawianiu sobie jedzenia z powodu trudnych emocji są czynnikiem ryzyka zaburzeń odżywiania. Remedium na zaburzenia odżywianie wydaje się być umiejętność odseparowania sfery żywienia od sfery emocjonalnej. Należy traktować odżywianie jako dostarczanie organizmowi paliwa do działania. Powinno być ono jak najlepszej jakości i zawsze na miarę indywidualnych potrzeb.
8. Problemy z pamięcią i koncentracją
Niektóre minerały i witaminy są niezbędne do zachowania dobrej pamięci i koncentracji. Ich niedobór może doprowadzić do problemów z zapamiętywaniem oraz do osłabienia zdolności skoncentrowania się. Można tego uniknąć dostarczając organizmowi wszystkich niezbędnych witamin i minerałów oraz odpowiedniej proporcji kwasów tłuszczowych omega 3 i 6. Przyczyną problemów z pamięcią i koncentracją może być także zbyt niskie spożycie glukozy, która jest niezbędna do prawidłowej pracy mózgu. Warto ułożyć jadłospis w taki sposób, aby niewielkie posiłki były spożywane co około 3-4 godziny.
9. Zmęczenie
Zmęczenie jest najczęstszym skutkiem ubocznym odchudzania. Może być ono spowodowane obniżonym spożyciem węglowodanów. Niemniej osłabienie i uczucie znużenia są także objawami stopniowej detoksykacji organizmu. Toksyny są usuwane z organizmu w ciągu pierwszych kilku - kilkunastu tygodni odchudzania. W późniejszym okresie ich poziom jest na tyle niski, że detoksykacja nie jest odczuwana przez organizm. W pierwszym etapie odchudzania zmęczeniu mogą towarzyszyć także inne symptomy oczyszczania organizmu z toksyn, np. bóle głowy. Trudno uniknąć zmęczenia spowodowanego detoksykacją. Ulgę mogą przynieść ziołowe napary (np. z rumianku) i zielona herbata działająca pobudzająco na organizm.
10. Osłabienie kondycji skóry, włosów i paznokci
Długotrwałe stosowanie diety o obniżonej kaloryczności przyczynia się do występowania niedoboru witamin i minerałów. Organizm sygnalizuje awitaminozę oraz obniżony poziom makro- i mikroelementów pogorszeniem kondycji skóry, włosów i paznokci. Typowymi objawami wymienionych stanów są:
- nadmierne wypadanie włosów
- łamliwość włosów i paznokci
- przesuszona skóra
- trądzik
- łuszczenie się naskórka
- matowienie włosów
Dzieje się tak dlatego, że organizm magazynuje witaminy i minerały między innymi we włosach, skórze i paznokciach. Składniki witaminowe i mineralne współtworzą strukturę wymienionych tkanek. Kiedy w organizmie zaczyna ich brakować sięga on po zgromadzone rezerwy. Sposobem na zapobieganie osłabieniu kondycji skóry, włosów i paznokci jest oparcie jadłospisu na warzywach i owocach oraz uwzględnienie w menu pestek, orzechów, suszonych owoców (np. rodzynek, moreli, śliwek). Można także uzupełnić dietę suplementami, ale zawarte w nich witaminy i minerały są słabiej przyswajalne niż te, których dostarczamy organizmowi wraz z pożywieniem.