Dzisiaj jest: Piątek, 29.03.2024 Imieniny: Wiktora i Eustachego



Ilość przepisów kulinarnych w serwisie: 5865

Dieta dla zdrowej wątroby. Zasady i przykładowy jadłospis


Rozmiar tekstu: AAA
PDFDrukuj


Dieta dla zdrowej wątroby. Zasady i przykładowy jadłospis


   Wątroba (z greckiego hepar) jest jednym z najważniejszych organów ludzkiego ciała, a zarazem największym z gruczołów.

   Wątroba znajduje się pod przeponą w prawym podżebrzu. Składa się ona z czterech płatów, w tym z płatu prawego, lewego, ogoniastego i czworobocznego. Wątroba jest pokryta przez otrzewną. Miąższ wątrobowy jest chroniony przez torebkę wątrobową zwaną włóknistą błoną. Wątroba jest unaczyniona podwójnie, bo przez żyłę wrotną i tętnicę wątrobową właściwą. Żyła wtórna dostarcza krwi ubogiej w tlen, lecz zawierającej sole mineralne i inne składniki odżywcze. Krew bogata w tlen jest dostarczana przez żyłę wrotną.





Hepatocyty i inne komórki wątrobowe

   Wątroba jest w około 60-70% zbudowana z hepatocytów. Hepatocyt posiada biegun naczyniowy i żółciowy. Kanaliki żółciowe tworzone przez stykające się ze sobą komórki przechodzą w kanały Heringa, aby ostatecznie połączyć się w naczynia znajdujące się w przestrzeniach wrotnych. Kanały tworzą przewody żółciowe. Każdy hepatocyt żyje około jednego roku. W naczyniach zatokowych znajduje się inny rodzaj komórek, zwanych komórkami Browicza Kupffera. Charakteryzują się one własnościami żernymi. Trzeci rodzaj komórek to lipocyty (komórki Ito), które gromadzą tłuszcz.



Jakie funkcje pełni wątroba?

   Zakres działania wątroby jest bardzo szeroki, stąd też nic dziwnego, że narząd posiada duże zdolności regeneracyjne. Opisywany organ jest odpowiedzialny za przemianę różnych substancji, w tym białek, węglowodanów i tłuszczu. Gospodarka węglowodanami jest związana z wytwarzaniem, gromadzeniem i uwalnianiem glukozy. W wątrobie znajdują się rezerwy glikogenu, które są uwalniane w sytuacji, gdy magazyny tego składnika w mięśniach są już puste. Do zadań wątroby należy też przekształcanie węglowodanów i białek w tłuszcze oraz rozkłada te ostatnie do postaci kwasów tłuszczowych. W wątrobie tworzy się około 85% białek osocza (np. protrombina, albuminy) oraz aminokwasy, które są następnie wykorzystywane do kolejnych syntez.

   W wątrobie magazynuje się nie tylko glikogen, lecz także witaminy A, B12 i D, a także żelazo. Inne zadania tego organu można są związane z oczyszczaniem organizmu, przemianami hemu, produkcją żółci i funkcjami immunologicznymi. Wątroba neutralizuje toksyny, w tym amoniak i alkohol. Zachodzą w niej także przemiany związane z degradowaniem hormonów i lekami. Wspomniany wyżej hem jest między innymi częścią hemoglobiny. Zamienia się on w bilirubinę, która następnie jest wydalana do żółci.

   Żółć umożliwia trawienie tłuszczów. Wątroba produkuje około 250-1100 ml płynu na dobę. W jego skład wchodzą woda, cholesterol, fosfolipidy, kwasy tłuszczowe i żółciowe, elektrolity i bilirubina. Wątroba jest zaliczana do elementów układu pokarmowego, niemniej pełni także funkcje immunologiczne. Polegają one na pochłanianiu cząstek przedostających się do niej z krwią płynącą w żyle wrotnej. Fagocytozie podlegają głównie fragmenty komórek, kompleksy immunologiczne, bakterie, grzyby, wirusy i pasożyty, które mogą powodować rozwój rozmaitych chorób. Pochłonięte drobnoustroje i zanieczyszczenia są degradowane w komórkach żernych.



Dieta dla zdrowej wątroby

   Strawienie tłuszczu wymaga wzmożonego wydzielania żółci w układzie pokarmowym oraz zmusza wątrobę do dość intensywnej pracy. Głównym obciążeniem są tłuszcze zwierzęce, które zawierają dużo cholesterolu. Wątroba lubi oleje roślinne, choć w umiarkowanych ilościach. Nawet niewielkie ilości alkoholu spożywane systematycznie są szkodliwe dla wątroby. Alkohol niczym trucizna prowadzi do powstania zwłóknień w miąższu wątroby, co z kolei może doprowadzić do marskości. Zaleca się ograniczenie spożywania alkoholu.

   Strawienie dwóch lub trzech dużych posiłków jest dla wątroby nadmiernym wysiłkiem. Poleca się zmniejszenie porcji i podzielenie ich na około 5 lub 6 mniejszych. W ten prosty sposób można przywrócić właściwą przemianę materii i umożliwić wątrobie odpowiednie oczyszczenie organizmu. Dużym błędem jest zjadanie posiłków w pośpiechu i spożywanie dużych nieodpowiednio rozdrobnionych kęsów. Wtedy wątroba nadąży z dostawą kolejnej porcji żółci potrzebnej do strawienia pokarmu.

   Wątroba bardzo lubi warzywa, zwłaszcza te, które są bogate w witaminy z grupy B i PP. Warzywa dostarczają ponadto dużo błonnika, który usprawnia trawienie. Najbardziej korzystne dla wątroby są warzywa podawane w gotowanej postaci. Warto stosować przyprawy, ponieważ pobudzają one wydzielanie soków żołądkowych, ułatwiają strawienie tłuszczu i regulują dopływ żółci do dwunastnicy poprzez rozkurczowe działanie na przewody żółciowe. Szczególnie poleca się takie przyprawy, jak majeranek, tymianek, jałowiec, mięta, oregano i kminek.



Produkty wskazane w diecie

   W trosce o wątrobę warto wybierać napoje mleczno - owocowe oraz chude twarogowe sery i mleko o zawartości tłuszczu nie większej niż 2%. Miękkie margaryny można spożywać w ograniczonych ilościach, podobnie jak jaja. Te ostatnie należy przygotowywać bez dodatku tłuszczu (np. jaja na miękko, na parze, omlet na parze, jaja w koszulkach). Wśród mięs należy również wybierać produkty o obniżonej zawartości tłuszczu, w tym mięso drobiowe, polędwicę, królika, cielęcinę i wołowinę. Poleca się także chude ryby gotowane bądź pieczone w folii aluminiowej (np. dorsz, mintaj). Spośród dań głównych najzdrowsze dla wątroby są potrawy przygotowane na bazie kasz, warzyw, makaronu i ryżu z zastosowaniem technik niewymagających użycia tłuszczu. Dla wątroby korzystne są także zupy owocowe i jarzynowe bez zasmażek, a także łagodne sosy. Do zup można dodawać makaron, lane ciasto, kasze, ziemniaki lub ryż. Poza tym, zupy mogą być podawane z bułką lub grzankami. Tłuszcze roślinne i masło oraz miękkie margaryny można dodawać w niewielkich ilościach i na surowo.

   O warzywach była już mowa wyżej. Najlepiej podawać je w postaci gotowanej lub przetartej. Najbardziej poleca się ziemniaki, buraczki, kalafior, szpinak i pomidory bez skórki. Spośród owoców należy wybierać dojrzałe sztuki. Nie wszystkie warzywa i owoce są dobre dla wątroby, o czym niżej. Niektóre słodycze są zalecane, w tym kisiele, musy, galaretki owocowe, budynie, ciastka i biszkopty oraz herbatniki. Można spożywać także przeciery owocowe i bezy bez obawy, że zaszkodzą wątrobie. Słodkie smakołyki należy jednak jeść z umiarem, podobnie jak inne produkty, bo nadwaga i otyłość szkodzą temu narządowi.

   Wśród napojów wskazane są woda niegazowana, ziołowe i owocowe herbatki oraz kawa zbożowa z odtłuszczonym mlekiem.

   Przy diecie dla zdrowej wątroby należy wspomnieć ostropest plamisty. Ostropest plamisty pomaga wątrobie neutralizować działanie takich czynników jak: alkohol, leki (w tym antybiotyki), metale ciężkie wdychane z zatrutych spalinami powietrzem, czy chemioterapia. Jak go spożywać? Ziarenka najlepiej jest zmielić pulsacyjnie w młynku do kawy. Do celów profilaktycznych wystarczy spożywać 1 łyżeczkę świeżo zmielonego ostropestu dziennie. Można też spożywać nasiona: 15-20 sztuk dziennie. Dawkę tą można podnieść do 3 łyżeczek mielonego ostropestu dziennie, jeśli wiemy, że nasza wątroba jest wyjątkowo obciążona bądź już nie do końca sprawna. Ważnym czynnikiem w stosowaniu ostropestu jest systematyczność jego stosowania.



Produkty niewskazane w diecie

   Poleca się unikanie kwaśnych produktów mlecznych, jogurtów i dużych ilości mleka. Niewskazane są też śmietana oraz tłuste, dojrzewające i pikantne sery. Jaja gotowane na twardo, smażone omlety i jajecznica należy jeść bardzo rzadko. Wątroba nie przepada za produktami wędzonymi, podrobami, konserwami mięsnymi i tłustym mięsem (np. wieprzowiną, kaczką, baraniną). Niekorzystny wpływ na jej pracę mają też smażone potrawy, bigos, gołąbki i fasolka po bretońsku oraz tłuste ryby i rybne przetwory. Zwierzęce tłuszcze mają bardzo niekorzystny wpływ na wątrobę, więc należy unikać twardych margaryn, łoju, smalcu, boczku i słoniny. Niewskazane są też ciemny ryż, grube makarony oraz pieczywo chrupkie i razowe.

   Wśród warzyw i owoców należy z umiarem spożywać produkty w surowej postaci. Poza tym, poleca się unikanie rzodkiewki, cebuliczosnku. Zawierają one związki siarki, które mogłyby podrażniać wątrobę. Do grona niewskazanych warzyw i owoców należą też groch, fasola, kalarepa, gruszki, daktyle, brukiew i kalarepa.

   Wątroba nie lubi napojów alkoholowych i słodyczy zawierających alkohol. Nie przepada też za czekoladą, chałwą, cukierkami, dżemami, lodami i marmoladami. Niekorzystny wpływ na pracę wątroby mają ciasta z kremem, płynna czekolada, napoje gazowane oraz mocna kawa.



Jadłospis w trosce o wątrobę

Śniadanie (7.00 - 9.00)

Jajko na miękko, kromka pieczywa jasnego, pomidor bez skórki oraz filiżanka owocowej herbaty.


II śniadanie (10.00 - 12.00)

Kisiel truskawkowy.


Obiad (13.00 - 15.00)

1 porcja polędwicy z dorsza podana ze startymi i duszonymi warzywami (marchew, pietruszka, seler), szklanka mleka sojowego.


Podwieczorek (16.00 - 17.00)

Kefir z przetartymi malinami i bananami.


Kolacja (18.00 - 19.00)

Kromka jasnego pieczywa posmarowana cienką warstwą masła, z szynką drobiową wysokiej jakości, o obniżonej zawartości tłuszczu, z sałatą i plastrami pomidora (bez skórki). Filiżanka białej herbaty.




Oceń artykuł:

Średnia ocena: 4.42 Ocen: 12


NOWOŚCI PRODUKTOWE

Czereśnie suszone Czereśnie suszone

Producent: Helio


W linii bakalii bez konserwantów firmy Helio pojawiła się kolejna nowość - suszone czereśnie. Produkt jest naturalnie suszony, a nie kandyzowany. Czereśnie to smak lata, który dzięki temu produktowi można t

WIĘCEJ



NOWOŚCI PRODUKTOWE

NOWOŚCI WYDAWNICZE

Jedzenie emocjonalne Jedzenie emocjonalne

Julie M. Simon

Wydawnictwo: Vital


Pudełko lodów po pełnym stresu i niepokoju dniu w pracy. Kilka paczek chipsów naraz, a potem ból brzucha, bo nie radzisz sobie z nawracającymi stanami lękowymi. Przejadasz się, bo desper

WIĘCEJ



NOWOŚCI WYDAWNICZE