Dieta poprawiająca wrażliwość insulinową

   Cukrzyca typu drugiego należy do chorób cywilizacyjnych, na które cierpi coraz więcej osób. Podstępna choroba rozwija się na podłożu insulinooporności - najbardziej zaawansowanego zaburzenia wrażliwości insulinowej. Zmniejszenie wrażliwości insulinowej komórek organizmu prowadzi do sytuacji, w której insulina produkowana przez trzustkę nie może prawidłowo wypełniać swojej roli.

   Insulina jest jednym z głównych hormonów produkowanych przez trzustkę. Kontroluje ona transport glukozy do poszczególnych komórek organizmu, dbając o odpowiedni poziom cukru. Insulina jest też odpowiedzialna za przemiany glukozy niezbędnej do życia, biorącej udział w oddychaniu komórkowym. Cząsteczki glukozy przenikają do komórek za pomocą insuliny. Na powierzchni komórek organizmu znajdują się receptory insulinowe GLUT. Cząsteczki hormonu trzustkowego łączą się z receptorami, a wtedy glukoza może wniknąć do wnętrza komórki. Insulina nie jest potrzebna jedynie do przenikania glukozy do czerwonych krwinek i komórek układu nerwowego.

Przyczyny obniżenia wrażliwości insulinowej

   Obniżenie wrażliwości insulinowej jest nazywane także insulinoopornością. Obniżenie wrażliwości insulinowej może być uwarunkowane genetycznie. Czasami organizm nie produkuje hormonu w prawidłowej formie, co występuje m.in. w przebiegu zespołu zmutowanej insuliny. Do rozwoju insulinooporności dochodzi również w następstwie zaburzeń hormonalnych prowadzących do nadmiaru w organizmie takich hormonów, jak kortyzol, glukagon, hormon wzrostu, parathormon, hormony tarczycy czy androgeny.

   Do znacznego wzrostu ryzyka wystąpienia insulinooporności dochodzi m.in. w następstwie rozwoju nadwagi i otyłości. Do czynników zwiększających ryzyko wzrostu oporności na insulinę należą także ciąża, niska aktywność fizyczna, wiek, płeć, alkohol i palenie tytoniu oraz stosowanie leków o działaniu diabetogennym. Przyczyną rozwoju insulinooporności może być także wysokokaloryczna dieta.



Na czym polega insulinooporność?

   Insulinooporność, czy też obniżona wrażliwość na insulinę polega na tym, że receptory GLUT odpowiadające za przepuszczanie glukozy do wnętrza komórki, są uszkodzone i nie reagują prawidłowo na insulinę. Trzustka produkuje ten hormon w prawidłowych ilościach, a w przypadku cukrzycy typu II nawet w nadmiarze, a mimo to glukoza nie może przeniknąć do komórki.

   Nieleczona insulinooporność prowadzi do produkowania większej ilości insuliny przez trzustkę. W późniejszym czasie dochodzi do wzrostu poziomu cukru we krwi i rozwoju cukrzycy typu II. Odpowiednia dieta w przebiegu insulinooporności pomaga zwiększyć wrażliwość komórek na ten hormon oraz zmniejszyć objawy tego niebezpiecznego zjawiska, a tym samym zapobiec rozwojowi cukrzycy typu II.

   W pierwszej kolejności pacjentom zaleca się wyeliminowanie czynników ryzyka insulinooporności, na które mają wpływ, a zatem zrezygnowanie z używek, prowadzenie aktywnego trybu życia i stosowanie zbilansowanej diety zamiast wysokoenergetycznej. Im wyższy indeks glikemiczny, tym szybciej wzrasta poziom cukru we krwi, dlatego osobom cierpiącym na obniżoną wrażliwość na insulinę poleca się spożywanie produktów o niskim IG.



Dieta dla opornych na insulinę

   Dieta w przebiegu insulinooporności powinna przede wszystkim dostarczać organizmowi odpowiednich składników odżywczych niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania, w tym potasu, magnezu, wapnia, białka i błonnika. Dieta wymaga wykluczenia niezdrowych, wysoko przetworzonych produktów, które posiadają wysokie IG i wprowadzenia do diety świeżych produktów.

   Podstawą jadłospisu powinny być warzywa z wysoką zawartością błonnika, które nie zawierają skrobi. Warzywa bogate w skrobię, takie jak ziemniaki, spożywane w nadmiarze powodują szybki wzrost glukozy we krwi. Zamiast produktów bogatych w skrobię warto wybierać produkty zawierające dużo błonnika, np. brokuły, kapustę, paprykę i grzyby. Pomagają one zrównoważyć poziom cukru we krwi.

   Drugim ważnym elementem diety osób cierpiących na insulinooporność są produkty zbożowe z pełnego ziarna oraz nasiona i orzechy. Ze względu na wysoką zawartość błonnika, podobnie jak warzywa pomagają zrównoważyć poziom cukru we krwi, a przy tym wspierają procesy trawienne. Produkty pełnoziarniste, nasiona roślin strączkowych, nasiona dyni i słonecznika powinny znaleźć się w codziennym jadłospisie.



Pamiętaj o antyoksydantach

   Antyoksydanty, zwane też przeciwutleniaczami, znajdują się m.in. w winogronach oraz w owocach jagodowych. Przeciwutleniacze mogą znacznie zmniejszyć niewrażliwość na insulinę, poprzez usuwanie wolnych rodników i poprawę wydajności komórek. Warto zatem spożywać owoce sezonowe, w tym truskawki, jagody i agrest. Z drugiej strony należy mieć na uwadze, że owoce jagodowe zawierają fruktozę - podobnie jak inne owoce - dlatego powinny być spożywane z umiarem. Do antyoksydantów należą również polifenole zawarte w winie - choć alkohol w nadmiarze sprzyja rozwojowi insulinooporności, wino spożywane w niewielkich ilościach i niezbyt często może korzystnie wpływać na poprawę wrażliwości insulinowej.



Rola kwasów tłuszczowych omega-3

   Tłuszcze trans zdecydowanie niekorzystnie wpływają na zdrowie, natomiast kwasy tłuszczowe omega-3, są koniecznym składnikiem zbilansowanej diety. Znajdziemy je na przykład w tłustych rybach i siemieniu lnianym. Pomagają one zmniejszyć niewrażliwość organizmu na insulinę.



Postaw na proteiny

   Oprócz błonnika w diecie osób chorych na insulinooporność powinny znaleźć się proteiny. Białko pomaga uregulować poziom cukru i utrzymać masę mięśniową na prawidłowym poziomie. Produkty bogate w proteiny, takie jak mleko, ryby, orzechy i nasiona powinny być włączone do diety mającej na celu zwiększenie odporności na insulinę.



Nic nie zastąpi nawodnienia

   Prawidłowe nawodnienie organizmu to podstawa do zachowania dobrego zdrowia. Dlatego bez względu na to czy już cierpisz na insulinooporność, czy dopiero zostały stwierdzone pierwsze symptomy obniżenia wrażliwości na insulinę, pamiętaj o odpowiednim nawodnieniu. Wiele osób nie pije dostatecznej ilości wody poprzestając na napojach, które zamiast nawadniać odwadniają organizm. Zaleca się spożywanie około 2 litrów wody zmineralizowanej dziennie. Jednak nawet picie samej wody nie zawsze właściwie nawodni organizm! Jak najskuteczniej nawodnić organizm? Pijąc wodę ze szczyptą wartościowej soli (szklanka wody plus mała szczypta nieprzetworzonej soli np. himalajskiej, kłodawskiej kamiennej, czy morskiej plus trochę miodu plus ewentualnie sok z cytryny). Takich szklanek kilka dziennie, w odstępach czasowych. Tak wypity roztwór zatrzymuje wodę w organizmie, nawadniając go.



Produkty wykluczone z diety

   W przebiegu insulinooporności konieczne jest wykluczenie spożywania takich produktów, jak cukier i wszelkie produkty, które go zawierają. Czasami cukier występuje pod innymi nazwami - np. syropu glukozowo-fruktozowego. Nie warto spożywać słodyczy, produktów o niskiej zawartości błonnika oraz smażonych potraw - utrudniają poprawę wrażliwości na insulinę i mogą jedynie pogłębić problem.

   Na liście zakazanych produktów znajdują się także soki z dodatkiem cukru, napoje gazowane, napoje energetyczne i tym podobne. Lepiej zastąpić je wodą, bo zawarte w nich składniki sprzyjają rozwojowi oporności na insulinę.

   Osoby cierpiące na insulinooporność powinny unikać produktów z białej mąki. Zawierają one niewiele błonnika i szybko przyswajalne węglowodany, które w krótkim czasie powodują gwałtowny wzrost cukru we krwi. Podobny wpływ na zdrowie mają warzywa bogate w skrobię oraz żywność typu fast food i żywność przeznaczona do przygotowania w mikrofali (nawet jeżeli wygląda zdrowo, zawiera mnóstwo sztucznych dodatków do żywności i ukryty cukier).



Podsumowanie

   Warto skonsultować się z dietetykiem, który ułoży indywidualny plan żywieniowy dostosowany do potrzeb i preferencji kulinarnych oraz do budżetu. Typowa dieta poprawiająca wrażliwość organizmu na insulinę opiera się na świeżych produktach zawierających dużo błonnika i białka, a niewiele cukru. Unikanie cukru rafinowanego oraz tłuszczów trans to prosta droga nie tylko do smukłej sylwetki, ale także do dobrego zdrowia.