Niedoczynność tarczycy jest chorobą, która może doprowadzić do poważnych następstw, m.in. do rozwoju nadwagi i otyłości. Niedoczynność tarczycy to również inne objawy takie jak: uczucie zmęczenia, osłabienie, senność, trudności w koncentracji, zaburzenia pamięci, czy stany depresyjne, zaparcia, problemy ze skórą i włosami.
Niedoczynność tarczycy (z łac. Hypothyreosis) doskwiera około 5% populacji, wśród osób do 60 roku życia. Ze względu na przyczynę występuje niedoczynność pierwotna (spowodowana uszkodzeniem tarczycy); wtórna (będąca skutkiem niedoboru przysadkowego hormonu tyreotropowego (TSH); trzeciorzędowa (wynikająca z niedostatku podwzgórzowego hormonu tyreoliberyny (TRH). Co nie jest dobrą informacją dla kobiet - występuje 5 razy częściej niż u mężczyzn. Odpowiednia dieta stosowana przez osoby cierpiące na niedoczynność tarczycy wpływa pozytywnie na ich stan, samopoczucie i leczenie farmakologiczne. Dieta powinna być dostosowana do potrzeb pacjenta i podłoża choroby. O rozpoznaniu niewydolności tarczycy głównymi wskaźnikami są badania takich hormonów jak: TSH, fT3 (wolnej trójjodotyroniny), fT4 (wolnej tyroksyny, tetrajodotyroniny), rT3 (odwrotnej trójjodotyroniny) oraz badania takie jak USG tarczycy oraz poziom przeciwciała anty-TPO (przeciwciała przeciwko peroksydazie tarczycowej) i anty-TG (przeciwciała przeciwko tyreoglobulinie). W niewydolności pierwotnej stężenie TSH jest podwyższone, we wtórnej i trzeciorzędowej obniżone. Stężenie fT4 (przeważnie także fT3) jest obniżone. rT3 spowalnia metabolizm, a także hamuje konwersję T4 do T3. rT3 jest "podstępnym" nieaktywnym hormonem, ponieważ nawet przy prawidłowych wartościach TSH, fT3 i fT4 przekłada się na niedoczynność tarczycy - ważne jest wówczas ustalenie proporcji między formą wolną hormonu T3 (fT3) a rT3.
|
|
|
Dieta w niedoczynności tarczycy ma sens
Leczenie niedoczynności tarczycy opiera się na farmakoterapii, która umożliwia wyrównanie poziomu brakującego hormonu. Niemniej dieta może dodatkowo wspomóc leczenie farmakologiczne. Kilka składników mineralnych ma szczególny wpływ na funkcjonowanie tarczycy i produkcję hormonów. Są to takie minerały i witaminy, jak:
- jod
- żelazo
- selen
- cynk
- magnez
- witamina D
- witamina C
Jod wchodzi w skład hormonów tarczycy - tyroksyny i trójjodotyroniny. Żelazo z kolei jest elementem budulcowym enzymu TPO, czyli tyreoperoksydazy odpowiedzialnej za syntezę hormonów tarczycy. Selen jest niezbędny w procesie odjodowania, czyli produkcji trójjodotyroniny z tyroksyny. Sam selen nie uczestniczy w tego typu reakcjach - biorą w nich udział selenoproteiny zbudowane m.in. z tego pierwiastka. Cynk jest z kolei elementem białek receptorowych trójjodotyroniny. Magnez jest niezbędny w przyswajaniu jodu. Witamina D jest pomocna przy transporcie hormonów tarczycy do komórek i przyczynia się do wyrobienia odpowiednich ścieżek hormonalnych i jest również modulatorem odpornościowym. Witamina C pomaga wątrobie w zamianie T4 na aktywny hormon T3. Dieta bogata w wymienione minerały i witaminy przeciwdziała nasileniu zaburzeń pracy tarczycy. Niedobory wymienionych związków mogą poważnie zaburzyć prawidłowe działanie gruczołu tarczowego.
Dodatkowo, u pacjentów uczulonych na laktozę lub gluten zaleca się stosowanie diety eliminacyjnej polegającej na wykluczeniu składnika powodującego reakcję alergiczną. Spożywanie glutenu lub laktozy w czasie farmakoterapii może osłabiać działanie leków i utrudniać leczenie. Fluor podobnie jak brom (proces fumigacji związkami bromu stosuje się w celu ochrony zboża przed szkodnikami) i chlor (fluorowce, zwane inaczej halogenami), są antagonistami jodu, którego wypierają, dlatego należy unikać produktów i chemii (np. pasty do zębów) z tymi pierwiastkami.
Goitrogeny wystarczy ograniczyć
Kolejną ważną kwestią jest ograniczenie spożycia produktów bogatych w substancje wolotwórcze zwane goitrogenami. Mogą one prowadzić do zmniejszenia poziomu jodu w organizmie, a także zaburzać syntezę hormonów tarczycy i przerostu gruczołu tarczowego. Goitrogeny znajdują się głównie w warzywach, takich jak:
- kapusta
- jarmuż
- kalarepa
- brokuły
- rzepa
- brukselka
Niekorzystny wpływ na pracę tarczycy mają także substancje zawarte w soi - daidzeina zaliczana do flawonoidów powszechnie uznawanych za zdrowe. W trakcie gotowania poziom substancji wolotwórczych ulega obniżeniu.
Hashimoto nie lubi jodu
Niedoczynność tarczycy rzadko rozwija się na podłożu niedoboru jodu. W takich przypadkach wysokie spożycie tego pierwiastka jest wskazane. Znacznie częściej niedoczynność gruczołu tarczowego rozwija się na podłożu autoimmunologicznego zapalenia tarczycy, określanego także mianem choroby Hashimoto. W tym przypadku spożywanie dużych ilości jodu, nie mówiąc już o suplementacji, która jest wysoce niewskazana, może doprowadzić do nasilenia rozwoju choroby. W ostatnich latach pojawiają się sprzeczne informacje na temat wpływu jodu na przebieg choroby Hashimoto, ale lekarze wciąż zalecają, aby pacjenci cierpiący na tę chorobę nie zażywali dodatkowych suplementów zawierających ten pierwiastek, wystarczy więc zadbać o prawidłową podaż tego pierwiastka w naturalnej postaci. Do podstawowych źródeł jodu w diecie należą ryby morskie, owoce morza i wodorosty morskie.
Końcowe zalecenia
Jadłospis w przypadku niedoczynności tarczycy powinien składać się z produktów o niskim indeksie glikemicznym, powinien zawierać jak najmniej przetworzonych węglowodanów (opartej na białej mące). Jak w każdej chorobie przewlekłej zakwaszenie organizmu nie sprzyja leczeniu, tak więc zaleca stosować się dietę alkaliczną, aby uzyskać odpowiednie pH organizmu (szczególnie zaleca się spożywanie zielonolistnych warzyw - można je jadać zarówno na surowo jak i w postaci delikatnie duszonej). Warto wspomagać się nierafinowanym olejem kokosowym mającego bardzo niską liczbę jodową przez co wspomaga tarczycę. Zaleca się spożywać pięć niewielkich posiłków w ciągu dnia, w tym trzy główne i dwie przekąski. Bardzo ważne jest też zwiększenie spożycia wody i błonnika, ze względu na problemy z zaparciami, które często towarzyszą niedoczynności tarczycy.
Konkurs. Wygraj zestaw wartościowych olejów!