Założenia - dieta w nadczynności tarczycy:
Głównym zadaniem diety jest dostarczenie zwiększonej ilości energii, białka i witamin. Tarczyca jest jednym z największych i najważniejszych gruczołów wydzielania wewnętrznego. Wydziela hormony tyroksynę i trójjodotyroninę, które wywierają silne działanie na wiele przemian ustrojowych: regulują metabolizm, wzrost, dojrzewanie, pracę układu nerwowego, mięśniowego oraz krążenia. Zaburzenia pracy tarczycy mogą być bardzo groźne dla zdrowia. Jednym z nich jest nadczynność tarczycy, która powoduje zwiększenie zużycia tlenu, produkcji ciepła, przemian białek, tłuszczów i węglowodanów. Objawia się to najczęściej utratą wagi, wzmożonym apetytem, kołataniem serca, lękiem, drżeniem ciała, nietolerancją ciepła i nadmierną potliwością. W cięższych
|
|
Najważniejsze zasady diety
- Z powodu nasilonego rozpadu białka konieczne jest stosowanie diety bogatobiałkowej. Zaleca się, aby w ciągu doby dostarczać 1,5-2 g białka/kg masy ciała, co daje średnio od 110 do 130 g białka na dobę. Dla porównania: zdrowe osoby dorosłe potrzebują 0,8 g/kg/dobę. Większość białka (około 2/3) powinna być pochodzenia zwierzęcego. W diecie należy zwiększyć ilość takich produktów, jak: mleko, kefiry, jogurty i sery twarogowe, jaja, chude gatunki mięs (wołowina, cielęcina, kurczaki, indyki, królik) i wędlin (wędliny drobiowe, polędwica, szynka). Dobrym źródłem białka są również chude gatunki ryb, np. dorsz, sandacz, szczupak. Produkty bogatobiałkowe zaleca się spożywać w każdym posiłku.
- W diecie konieczne jest ograniczenie tłuszczu. Jego ilość w dziennej racji pokarmowej nie może przekraczać 70 g na dobę. Większość tłuszczu powinna pochodzić z olejów roślinnych. Zrezygnować należy z takich produktów pochodzenia zwierzęcego, jak: smalec, łój, bekon, boczek, wędliny podrobowe, konserwy.
- W nadczynności tarczycy wzrasta zapotrzebowanie na witaminy i składniki mineralne, zwłaszcza na witaminę A, C, B1 oraz wapń. Najlepszymi źródłami witaminy C są: natka pietruszki (177,7 mg witaminy C/100 g produktu), papryka czerwona (144 mg), brokuły (83 mg), szpinak (67,8 mg), cytryna i pomarańcza (49-50 mg), truskawki (66 mg).
Witamina A ma wpływ na zmniejszenie nadczynności tarczycy. Produkty pochodzenia roślinnego dostarczają prowitaminy A (beta-karotenu, z którego w organizmie powstaje witamina A). Należą do nich marchew, papryka, pomidory, brokuły, morele, brzoskwinie. Mimo dużej zawartości witamin ilość warzyw i owoców w diecie, zwłaszcza surowych, nie powinna być zbyt duża. Zawierają one bowiem duże ilości błonnika pokarmowego, który ogranicza wchłanianie niektórych składników i zmniejsza przyswajanie energii z diety. Źródłem witaminy B1 powinny być przede wszystkim produkty zbożowe, mleko i jego przetwory, jaja, ryby. Mleko i przetwory mleczne dostarczają również wapnia, na który również wzrasta zapotrzebowanie.
- Istotne znaczenie w tej diecie ma sposób przyrządzania posiłków. Z powodu możliwości występowania biegunek konieczne jest przestrzeganie zaleceń diety lekko strawnej. Unikać należy potraw tłustych i smażonych. Spośród metod kulinarnych zalecamy gotowanie w wodzie i na parze, duszenie bez obsmażania, pieczenie w folii. Niepożądane są również produkty obciążające przewód pokarmowy, mające działanie drażniące lub wzdymające. Należą do nich: kapusta, brukselka, groch, soja, orzechy, migdały, kasze gruboziarniste. Warto również zrezygnować z ostrych przypraw, takich jak papryka, pieprz, chili. Zaleca się przyprawy łagodne: wanilię, koper, kminek, pietruszkę, sok z cytryny, cynamon.
- Ze względu na zwiększone zapotrzebowanie na składniki pokarmowe wykluczyć należy te produkty, które są w nie ubogie i dostarczają tylko "pustych kalorii", takich jak: słodycze, ciasta, chipsy, słone paluszki, snacki. Zamiast nich na deser można podawać budynie, galaretki z owocami, przeciery i sałatki owocowe.
- Osoby chore na nadczynność tarczycy skarżą się na ciągłe uczucie gorąca. Często stwierdza się u nich stany podgorączkowe lub zwyżki temperatury nawet do 38oC. Aby tych objawów nie pogłębiać, warto zrezygnować z gorących napojów i potraw, zwłaszcza zup.
- Picie kawy i herbaty, nawet zimnej, powinno być ograniczone z powodu niekorzystnego wpływu kofeiny na układ krążenia (zwiększa liczbę skurczów serca) i układ nerwowy.
- W przypadku nasilenia biegunek należy zastosować dietę półpłynną, opartą na kleikach. Przyrządza się je z ryżu lub kaszy manny gotowanej na wodzie lub na mleku z dodatkiem soli. Kaszę zalewa się zimną wodą w ilości 10-krotnie większej od objętości kaszy i następnie gotuje przez 2-3 godziny, dolewając wody w miarę jej wygotowywania. Następnie kaszę należy przecedzić. Tak długie gotowanie kaszy ma na celu rozgotowanie skrobi i jej przemianę w klej skrobiowy. Następnie można urozmaicić jadłospis, włączając: jajko na miękko, gotowane ziemniaki pure, gotowane tradycyjnie lub na parze rozdrobnione mięso. Z mięs należy wybierać chude i delikatne gatunki: cielęcinę, chudy drób - kurczak lub indyk bez skóry.
Przykład - dieta w nadczynności tarczycy:
I śniadanie: Zupa mleczna z lanymi kluskami, chleb zwykły z margaryną, jajo na twardo z majonezem i rzodkiewką
II śniadanie: Bułka pszenna z margaryną i polędwicą, sałatka z pomidorów bez skórki, jogurt naturalny
Obiad: Zupa jarzynowa z ryżem, kurczak gotowany, ziemniaki puree, buraczki, sok owocowy
Podwieczorek: Pierogi z białym serem, sok wyciśnięty z marchwi i jabłek
Kolacja: Ryba po grecku, chleb zwykły, banan, woda mineralna
Źródło: "Żyjmy dłużej" 9 (wrzesień) 2000, mgr. Magdalena Makarewicz-Wujec i dr. n. med. Małgorzata Kozłowska-Wojciechowska z Instytutu Żywności i Żywienia