wysłany: 13.06.2009 12:27
Czym jest cholesterol ?
Cholesterol należy do pochodnych tłuszczów (lipidów) - czyli do produktów hydrolizy tłuszczów. Grupa pochodnych dzieli się na:
a) Kwasy tłuszczowe (nasycone i nienasycone)
b) Alkohole (glicerol, cholesterol)
c) Aldehydy kwasów tłuszczowych
d) Produkty niecałkowitego spalania kwasów tłuszczowych
Funkcje cholesterolu
Cholesterol jest głównym składnikiem błon komórkowych u ludzi i u zwierząt oraz prekursorem wielu innych płynów ustrojowych, takich jak kwasy żółciowe oraz hormony steroidowe. Część cholesterolu powstaje w wątrobie, jelitach i skórze (cholesterol endogenny), a część jest dostarczana do organizmu z pokarmem (cholesterol egzogenny) jednak w świetle najnowszych badań są to niewielkie ilości.
Jak powstaje cholesterol we krwi
Obiegowa opinia o cholesterolu zakłada, że powstaje on głównie z tłuszczów, jednak nie do końca mozna się z tym zgodzic. Z biochemicznego punktu widzenia do utworzenia cząsteczki cholesterolu potrzebny jest tzw. aktywny ottan. Drugim składnikiem jest NADPH. Aktywny ottan może powstać z wszystkiego: i z tłuszczu, i z węglowodanów, i z białka, ale NADPH w znaczącej ilości powstaje tylko z węglowodanów (i to zarówno słodyczy, pieczywa, ryżu, miodu czy słodkich owoców). Cholesterol powstaje z węglowodanów, w związku z czym jest oczywiste, że nadmiar cholesterolu będzie wtedy, gdy w pożywieniu występują nadmiar węglowodanów. Prawidłowe stężenie cholesterolu w surowicy waha się od 3,9 do 7,2 mmol/1 (150-280 mg%). Tłuszcze (głównie trójglicerydy), które zjadamy, ulegają emulsyfikacji, czyli rozbiciu na drobniejsze cząsteczki poprzez połączenie się z kwasami żołciowymi i fosfolipidami, tworząc tzw. micelle. Micelle te hydrolizowane są przez enzymy trzustkowe w dwunastnicy. Powstające w dwunastnicy produkty trawienia tłuszczów czyli monoglicerydy, kwasy tłuszczowe, cholesterol, lizofosfatydy tworzą micelle, które poprzez dyfuzję bierną przy udziale kwasów żółciowych wchłaniane są do komórek ściany jelita. Tutaj następuje resynteza trójglicerydów z wchłoniętych monoglicerydów i kwasów tłuszczowych, które uprzednio zostają zaktywowane. Cholesterol ulega ponownie estryfikacji. Ponieważ tłuszcze nie są rozpuszczalne w wodzie, w celu umożliwienia transportu tłuszczów w środowisku wodnym jakim jest osocze tworzone są lipoproteiny. W ścianie jelita tworzy się jedna z frakcji lipoprotein – chylomikrony. Powstają one w ten sposób, że do składnika lipidowego dobudowany jest składnik białkowy – apolipoproteina. Lipoproteiny są kulistymi agregatami. Typowa lipoproteina składa się z rdzenia lipidowego, zawierającego głównie niepolarne triacyloglicerole i estry cholesterolu, otoczonego warstwą złożoną z cząsteczek fosfolipidów i cholesterolu. Rozmieszczenie apolipoprotein jest charakterystyczne dla danej lipoproteiny. Do lipoprotein osocza oprócz chylomikronów zalicza się VLDL, LDL i HDL
Charakterystyka lipoprotein
Chylomikrony - w ich skład wchodzą: 80 – 96% to trójglicerydy, 3 – 8% cholesterol i jego estry, 1 – 4% fosfolipidy, a 1- 2% stanowi składnik białkowy. Chylomikrony dostają się do chłonki a wraz z nią do krwioobiegu. Krążąc w organizmie oddają trójglicerydy głównie do tkanki tłuszczowej i przechodzą w chylomikrony resztkowe, które są zagospodarowane przez wątrobę.
VLDL (very low density lipoproteiny), czyli lipoproteiny o bardzo małej gęstości powstają w wątrobie z syntezowanych tam tłuszców. Ich skład podobny jest do składu chylomikronów. Zawierają 50 – 66% trójglicerydów, 11 – 25% cholesterolu i jego estrów, 8 – 12% fosfolipidów i około 10% białka. VLDL transportują tłuszcze do tkanki tłuszczowej i innych tkanek. Krążąc w naczyniach VLDL ulegają działaniu lipazy lipoproteinowej, która wnika do lipoprotein i rozbija trójglicerydy umożliwiając ich wykorzystanie. W efekcie VLDL tracąc trójglicerydy zmieniają swój skład i przechodzą w LDL.
LDL (Low density lipoprteins) – Lipoproteiny o małej gęstości; powstają w krążeniu. Ich skład przedstawia się następująco: 6 – 12% trójglicerydy, ok. 46% cholesterol i jego estry, 20 – 25% fosfolipidy oraz ok. 25% apolipoproteina. Na drodze endocytozy LDL przechodzą do tkanek, dostarczając im tłuszczów – głównie fosfolipidów i cholesterolu. Jeśli jej poziom jest zbyt wysoki, to duże ilości cholesterolu (LDL wyprowadza go z wątroby do komórek) odkładają się w komórkach ścian tętniczych, tworząc tam złogi, zwane blaszkami miażdżycowymi, i w rezultacie doprowadzając do zwężenia tętnic wieńcowych.
HDL (High density lipoproteins) – Lipoproteiny o dużej gęstości produkowane w wątrobie. W swoim składzie zawierają ok. 50% składnika białkowego, 45 – 55% fosfolipidów, 16 – 25% cholesterolu i jego estrów oraz tylko 3 – 8% trójglicerydów. Ich zadaniem jest transport cholesterolu fosfolipidów i udział w przemianie tych tłuszczów. Wysoka zawartość we krwi HDL warunkuje niskie ryzyko chorób układu krążenia i dlatego ten typ nazywa się "dobrym cholesterolem".