Noże w kuchni - czyli jaki nóż do czego

   Bez noża w kuchni funkcjonować się nie da. Często zastanawiamy się jednak, jaki nóż do czego wykorzystywać. Niewiedza w tym zakresie może i nie spędza nikomu snu z powiek, ale, fakt faktem, przekłada się na liczne problemy z przygotowywaniem posiłków. Szczególnie wtedy, gdy zależy nam, by prezentowały się szczególnie atrakcyjnie. Warto więc dokładniej przyjrzeć się rodzajom noży, by już nigdy więcej nie popełnić gastronomicznego faux pas czy, co gorsza, nigdy się już nie pokaleczyć, bo gotowanie ma być przecież przyjemnością.

   Rodzaj noża to jedno, a drugie - jego jakość. Dlaczego warto korzystać z noży dobrej jakości? Cóż, nóż jest jednym z najpopularniejszych kuchennych sztućców (czy, jak można by nazwać noże, urządzeń). Korzystamy z niego, w ciągu dnia, niezliczoną ilość razy. Tym samym, jeśli nóż nie będzie ergonomiczny, używanie go będzie niewygodne, a nawet, przy długim krojeniu, bolesne. Poza tym, nóż zbyt ciężki, o nieodpowiednim kształcie, źle wyważony czy tępy itd. wpłynie negatywnie na efekt naszej pracy, a więc pokrojone nim produkty nie będą prezentować się zbyt estetycznie. Poza tym, przy wykorzystywaniu go zdecydowanie łatwiej jest o skaleczenia.

   Jak więc kupować noże? Na co zwracać uwagę? Jak o noże dbać? Co kroić tymi małymi, co ząbkowanymi, a co dużym i ciężkimi? Zasady dla tego sprzętu kuchennego są, jak się okazuje, bardzo proste...



Rodzaje noży

   Istnieje wiele produktów, do krojenia których przeznaczone są specjalnie zaprojektowane i wykonane noże. I tak, wyróżnia się następujące typy (rodzaje) noży:

a) Nóż do smarowania
   Noże do smarowania są niewielkich rozmiarów, lecz ich ostrze jest stosunkowo szerokie (co ułatwia rozprowadzanie masła, pasztetu, dżemu czy pasty na kanapce). Mają również zaokrąglony czubek.

b) Nóż do warzyw
   Noże do warzyw mają spiczasty, ostry czubek, dzięki czemu szybciej obieramy nimi jarzyny. By nóż do warzyw był poręczny i wygodny, powinien mieć ostrze o długości około 8-10 centymetrów.

c) Nóż do pieczywa
   Noże do pieczywa są długie, a ich ostrze jest ząbkowane (na całej długości). Ząbki są niezwykle ważne, gdyż to właśnie dzięki nim bez problemu pokroimy takim nożem nawet bardzo świeży chleb czy bagietkę. Ponadto, by korzystanie z niego było wygodne, powinien mieć co najmniej 20-25 centymetrów. Warto pamiętać o tym, iż noże do pieczywa idealnie sprawdzają się również w cięciu mrożonek oraz niektórych warzyw (np. pomidorów).

d) Nóż do serów
   Noży do serów nie da się pomylić z żadnymi innymi - mają rozwidlony koniec o haczykowatym kształcie. To właśnie dzięki owym haczykom łatwo nabijemy nimi plasterek nawet miękkiego sera. Wnętrze ostrza, tj. odcinki w jego rozwidleniu, jest ząbkowane- dlatego właśnie ser się do noża nie przykleja.

e) Nóż do mięsa
   Noże do mięsa są masywne i twarde, a ich ostrze - szerokie. Przy zakupie noża do mięsa szczególną uwagę zwracać należy na materiał, z jakiego wykonane jest nie tylko ostrze, ale i jego rękojeść. Powinna być ergonomiczna i wytrzymała - przy krojeniu mięsa, szczególnie np. takiego z kością, bardzo łatwo o skaleczenia.

f) Nóż do (filetowania) ryb
   Noże do filetowania ryb są wąskie i długie. Dzięki temu możemy nimi bardzo precyzyjnie sprawić rybę. Przy filetowaniu ryb niezwykle łatwo się skaleczyć, więc, gdy kupujemy tego typu nóż, zwróćmy uwagę na to, by jego rękojeść była antypoślizgowa. Samo ostrze powinno być, dodatkowo, stosunkowo giętkie.

g) Nóż do ziół
   Noże do ziół mają półokrągłe ostrze i dwie rękojeści. Powinny być wykonane z antypoślizgowego materiału.

h) Drylownica
   Drylownica to inaczej nóż do wykrawania gniazd nasiennych. Ma okrągły czubek o ząbkowanym kształcie, dzięki czemu łatwo wkrawa się go w środek owocu bez ryzyka zacięcia się, co zdarza się, gdy używamy do tego typowego noża, który łatwo może się ześlizgnąć.

i) Nóż szefa kuchni
   Nóż szefa kuchni jest najbardziej uniwersalnym nożem ze wszystkich, tj. można nim kroić, lepiej lub gorzej, wszystkie produkty. Ma szerokie i lekko zakrzywione ostrze.

j) Tasak
   Tasakiem najwygodniej ćwiartuje się mięso. Jest duży i raczej ciężki, a jego ostrze ma przypominający prostokąt kształt.



Noże - materiały

   Noże wykonuje się z różnego rodzaju tworzyw. Wyróżnia się noże:

- ze stali nierdzewnej
- ze stali nierdzewnej wysokowęglowej
- ze stali nierdzewnej pokrytej tytanem
- z tytanu
- ze stali nierdzewnej pokrytej teflonem
- drewniane
- ceramiczne

   Noże ze stali nierdzewnej są dziś najpopularniejsze, gdyż jest ona niezwykle wytrzymała i łatwo wykonany z niej nóż naostrzyć. Poza tym, noże ze stali nierdzewnej mają estetyczny wygląd - nie są więc tylko poręczne i praktyczne, ale i po prostu, ładne. Niestety zdarza się, iż tracą blask czy ulegają przebarwieniom, szczególnie wtedy, gdy o nie dbamy.

   Jeszcze twardsze i wytrzymalsze są noże wykonane ze stali nierdzewnej wysokowęglowej. Te, dodatkowo, zdecydowanie trudniej rdzewieją, a po myciu nie zostają na nich zacieki.

   Stal nierdzewna pokryta tytanem jest dobrym materiałem na nóż ponieważ tytan jest lekki oraz, co udowodnione, nie ma działania toksycznego na ludzki organizm. Jest to szczególnie ważne, gdyż nóż ma przecież bezpośredni kontakt z naszym jedzeniem.

   Niestety, tytan z powierzchni takiego noża, koniec końców, się zetrze. Warto więc zastanowić się nad zakupem noża w całości tytanowego - będzie lżejszy, ale mimo to, jeszcze trwalszy i jeszcze bardziej wytrzymały niż ten stalowy z jedynie tytanową powłoką.

   Pokrycie noża ze stali nierdzewnej teflonem na natomiast zgoła inny cel - do takiego ostrza nic nie będzie przywierać. Tym samym warto wybierać pokryte teflonem noże przeznaczone do krojenia np. serów.

   Noże ceramiczne są cienkie i lekkie, ostre bardzo długo po ostrzeniu, twarde, ale i zarazem zdecydowanie bardziej kruche od noży stalowych (potrafią połamać się np. wtedy, gdy spadną na podłogę). Niemniej jednak, jeśli będziemy o nie odpowiednio dbać, dobrze posłużą nam przez długie lata. Warto pamiętać o tym, iż ich ostrze nie wchodzi w żadne (w tym potencjalnie szkodliwe) reakcje z pokarmem.

   Noże wykonywane z drewna są niestety niepraktyczne. Używa się ich raczej "symbolicznie", np. do smarowania czymś pieczywa, gdyż stanowić mogą interesujący element dekoracyjny. Na tym jednak ich rola się kończy.



Uchwyt noża a bezpieczeństwo

    By korzystanie z noża było bezpieczne, tj, by ryzyko zacięcia się nim było bliskie zeru, jego uchwyt musi być wykonany z:

- twardego drewna
- plastiku
- silikonowej gumy
- stali perforowanej

   Wymienione materiały są antypoślizgowe. Dzięki ich wykorzystaniu nóż nie wyślizgnie się nam z ręki nawet wtedy, gdy będzie mokry.

   Równie ważna jak materiał, z jakiego wykonany jest uchwyt noża, jest nasza subiektywnie oceniana wygoda, gdy trzymamy go w dłoni. Ta jest już kwestią indywidualną. Dlatego właśnie warto kupować noże z sklepach stacjonarnych, a nie wysyłkowych, gdyż będziemy wtedy mieć możliwość potrzymania nowego nabytku w dłoni.



Jak prawidłowo dbać o noże?

   Nawet najlepszy nóż, jeśli nie będziemy o niego dbać, może się zniszczyć. By noże służyły nam wiele lat, musimy stosować się do kilku zasad.

   Po pierwsze, pamiętajmy, by noże myć w letniej, a nie gorącej wodzie - w ten sposób nie będą się tak szybko tępić. Unikajmy również wkładania ich do zmywarki. Po umyciu warto wytrzeć je do sucha, gdyż w ten sposób zapobiegniemy ich rdzewieniu. Noże myjemy również od razu po krojeniu kwaśnych owoców czy warzyw.

   Ponadto, by nóż tak szybko się nie stępił, kroić powinniśmy nim na drewnianych deskach. Nie należy również wkładać noży do szuflady, lecz przeznaczyć na ich przechowywanie stojak lub magnetyczną listwę. Gdy nie będą miały ze sobą kontaktu (nie będą się o siebie "obijać"), ostrza nie będą się tak łatwo niszczyć.



   Zakup noża być inwestycją na długie lata lub wyrzuceniem pieniędzy w błoto - wszystko zależy od tego, czy dobrze wszystkie związane z nim kwestie przemyślimy. Pamiętajmy, że naprawdę warto kupić nóż lepszej jakości, choć, co oczywiste, będzie droższy od tych gorszych, gdyż zagwarantuje to nam wygodę, łatwość i bezpieczeństwo codziennego przygotowywania posiłków.