Poradnik czytania etykiet

   Przed zakupem kolejnego produktu żywnościowego warto przeczytać etykietę, żeby nie kupować przysłowiowego kota w worku. Etykiety widoczne na produktach spożywczych zawierają ważne informacje o produkcie i pełnią pomocniczą rolę. Ułatwiają one konsumentowi dokonywanie świadomych wyborów żywieniowych. Przed wrzuceniem produktu do koszyka warto rzucić okiem na etykietę, choćby w celu sprawdzenia, czy wybrany artykuł spożywczy spełnia oczekiwania.

Obowiązek producenta

   Producent ma obowiązek umieszczania na etykiecie informacji o produkcie. Co więcej, muszą być one wyraźne, zrozumiałe i czytelne. Konsument ma prawo do informacji na temat składu i wagi produktu. Oznakowanie żywności stało się współcześnie przedmiotem szczegółowych regulacji prawnych. Głównym zagadnieniem jest zakaz podawania informacji wprowadzających konsumenta w błąd. Oznakowanie produktu nie może przypisywać produktowi właściwości, których w rzeczywistości on nie posiada. Informacja na etykiecie nie może też określać szczególnych właściwości danego produktu charakterystycznych dla wszystkich tego typu produktów. Producent nie może umieścić na opakowaniu sera, że zawiera wapń. Każdy produkt żywnościowy tego rodzaju jest źródłem tego pierwiastka.



Dlaczego warto czytać etykiety ?

   Czytanie etykiet umieszczonych na produktach jest niezwykle ważną czynnością. Zarówno dorośli, jak i dzieci powinny wyrobić w sobie taki nawyk. Oznakowanie produktów spożywczych pomaga w zmianie nawyków żywieniowych. Nadmierna konsumpcja w wielu przypadkach wynika z niewiedzy. Zachęcanie dzieci do czytania informacji umieszczonych na opakowaniach uczyni z nich świadomych konsumentów podejmujących zdrowe wybory. Ułożenie racjonalnego i zdrowego jadłospisu wymaga wybierania produktów dobrej jakości. Należy zwracać uwagę na zawartość poszczególnych składników pokarmowych. Informacje na ten temat znajdują się na etykiecie. Czytając etykiety można uniknąć kalorycznych pułapek.



Treść etykiety

   Na opakowaniu każdego produktu spożywczego znajdują się takie informacje, jak:

- nazwa produktu
- skład
- termin przydatności do spożycia
- waga netto bądź liczba sztuk
- wartość odżywcza
- dane producenta lub zakładu paczkującego artykuł spożywczy
- oznaczenie partii

   Nazwa produktu spożywczego jest nazwą zwyczajową, albo inną ustaloną dla danego rodzaju produktu (np. Jogobella, Kefir naturalny itd.). Przy zakupie należy w pierwszej kolejności zwrócić uwagę na termin przydatności do spożycia. Po jego upływie produkt nie może być spożywany. Sprzedawcy często oferują promocyjne ceny w odniesieniu do artykułów spożywczych o krótkim terminie przydatności. Konsument powinien być wyczulony na tego typu chwyty marketingowe. Ponadto należy przyjrzeć się wadze netto i liczbie sztuk. Wielkość opakowania rzadko jest równa wadze produktu. Kupując artykuły spożywcze zwracajmy uwagę na wagę samego produktu. Nie warto sugerować się wielkością opakowania. Na etykiecie znajdują się dane producenta bądź firmy paczkującej środek spożywczy. Jej treść może obejmować wyłącznie dane tego, kto wprowadza produkt na rynek. Warunkiem jest zarejestrowanie jego działalności na terenie Unii Europejskiej. Ważną informacją jest też oznaczenie partii. Producent nadaje produktowi kod kreskowy, który określa wyprodukowaną, przetworzoną lub zapakowaną ilość produktu w takich samych warunkach. Oznaczenie partii umożliwia zidentyfikowanie artykułu spożywczego.



Skład produktu

   Skład produktu widniejący w treści etykiety jest spisem wszystkich surowców użytych w procesie produkcji. Na pierwszym miejscu wymienia się składnik znajdujący się w największej ilości. Jeżeli produkt zawiera jeden składnik (np. cukier, kasza jęczmienna, kasza manna) producent nie ma obowiązku podawania wykazu składników. Spis surowców obejmuje nazwy substancji dodatkowych, albo ich numery. Odgadnięcie związku chemicznego, który kryje się pod określonym numerem sprawia konsumentom najwięcej problemów. Skład produktu jest szczególnie istotny dla osób, które cierpią na alergię pokarmową.



Rozszyfruj substancje dodatkowe

   Oznaczanie dodatków do żywności odpowiada międzynarodowemu systemowi numerycznemu (ang. International Numbering System - INS). Głównym zadaniem systemu INS jest uporządkowanie nazewnictwa substancji oraz ułatwienie ich identyfikacji bez względu na kraj producenta. Dopuszczalne w Polsce ilości dodatków do żywności określa rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 listopada 2010 r. w sprawie dozwolonych substancji dodatkowych. Lista E nie obejmuje tzw. dodatków smakowo-zapachowych identycznych z naturalnymi, których zgodnie z prawem UE nie trzeba dokładnie specyfikować, pod warunkiem, że ich stężenie nie przekracza 1% masy produktów. Substancje dodatkowe zostały podzielone na osiem grup. Każdej z nich przypisano trzy - bądź czterocyfrowe kody. Konsument powinien zapamiętać poniższe symbole i odpowiadające im grupy substancji dodatkowych:

- barwniki naturalne i sztuczne są oznaczany symbolami od E100 do E199
- konserwanty są oznaczane symbolami od E200 do E299
- przeciwutleniacze i regulatory kwasowości są oznaczane symbolami od E300 do E399
- substancje stabilizujące, zagęszczające, emulgujące, wypełniające i stosowane na powierzchnię wyrobów są oznaczane symbolami od E400 do E499
- środki pomocnicze są oznaczane symbolami od E500 do E599
- wzmacniacze smaku są oznaczane symbolami od E600 do E699
- środki słodzące i nabłyszczające są oznaczane symbolami od E900 do E999
- stabilizatory, zagęstniki są oznaczane symbolami od E1000 do E1999

   Należy dodać, że pewnym utrudnieniem jest brak ścisłości podziału na grupy. Najlepszym przykładem jest lecytyna, która jako emulgator powinna znaleźć się w czwartej grupie, ale posiada oznaczenie E 322.



Wartość odżywcza

   Wartość odżywcza oznacza ilość wybranych składników pokarmowych i energii zawartej w porcji produktu. Obecnie podaje się ją w odniesieniu do 100 g lub 100 ml artykułu spożywczego. Producenci mogą podać tę informację, ale nie mają takiego obowiązku. Obowiązkowe podanie wartości odżywczej dotyczy wyłącznie producentów artykułów spożywczych o specjalnym przeznaczeniu żywieniowym, w tym:

- dla niemowląt
- dla sportowców
- dla osób na diecie bezglutenowej itd.

   Wyjątkiem na tle ogólnej reguły są też produkty mleczne. Ich producenci mają obowiązek umieszczania na opakowaniu artykułów informację o zawartości tłuszczu. Obowiązek umieszczania informacji o wartości odżywczej dotyczy też producentów podających na etykiecie żywieniowych oświadczeń.