Przetwory na zimę z warzyw i owoców sezonowych

   Wprawdzie w dzisiejszych czasach dostęp do większości owoców i warzyw mamy także poza sezonem ich naturalnego występowania, ale warto przyjrzeć się bliżej przetworom, które mogą łatwo okazać się niezrównanym sposobem na przechowywanie dobrodziejstw natury, tak by służyły nam w najbardziej ubogim w takie dary okresie - w zimie.

   Zastanawiać można się np. czy przetwory pozwalają na zachowanie wszystkich właściwości odżywczych warzyw i owoców, czy może jedyne, co oferują, to ulubione letnie smaki. Podobne rozterki wywołuje np. kwestia mrożenia czy suszenia. Czas potrzebny na przygotowanie przetworów ciężki jest do jednoznacznego określenia, gdyż zależy od porcji produktu, jego rodzaju, przepisu, wprawy i umiejętności gotującego etc., ale dla wielu staje się czynnikiem zniechęcającym do zakasania rękawów po zakupach na pobliskim ryneczku. Niektórzy nie wiedzą również, jakie warzywa czy owoce nadają się do danej obróbki. Czy tego typu dylematy są faktycznie konieczne? Czy przetwory warto przygotowywać, tj. poświęcać wolny czas na wybór i obróbkę potrzebnych do nich produktów, czy może lepiej wybrać się po nie, nawet już zimą, do sklepu?

Dlaczego przetwory?

   Przetwory są naprawdę prostym sposobem na konserwację i przechowywanie sezonowych owoców i warzyw. Bardzo łatwo można przyrządzić je w domowych warunkach, gdyż, tak naprawdę, nie trzeba mieć do tego fachowej wiedzy ani sprzętu - wiele przepisów odnaleźć można na internetowych forach, blogach czy książkach kucharskich. Warto również zapytać o nie np. babcię czy mamę - być może uda nam się odtworzyć smaki z dzieciństwa? W wielu domach robienie przetworów jest corocznym rytuałem - kiszone ogórki i kapusta czy powidła ze śliwek, truskawkowe dżemy etc. to przetwory, które bardzo często goszczą na polskich stołach. Tak więc, trochę czasu (bynajmniej nie będzie on zmarnowany!) i wysiłku może zapewnić dużo więcej różnorodności, nie tylko smakowej, w uboższej w wartości odżywcze zimowej diecie.

   Dobrze pamiętać, że poza tymi oczywistymi, wymienionymi wyżej pozycjami, można w ten sposób zachowywać bogactwo prawie wszystkich owoców i warzyw. Warto z tego korzystać - poza urozmaiceniem naszej diety, przetwory zapewnią nam dużo zdrowia w wymagającym okresie zimowym. Na przykład przetwory z aronii są cennym środkiem wspomagającym nasz układ immunologiczny, a te z żurawiny są niezastąpione w profilaktyce i leczeniu chorób układu moczowego, a przy okazji regulują równowagę kwasowo-zasadową naszego organizmu.



Jakie przetwory?

   Kiszonki, marynaty, kompoty, powidła, marmolady, dżemy, soki - to typowe rodzaje przetworów. Nie wyczerpują one jednak zakresu sposobów na przetwarzanie ulubionego jedzenia. Dobrą, choć rzadziej spotykaną metodą na przechowywanie sezonowych warzyw i owoców, jest np. ich suszenie. Nie obce są nam suszone i kandyzowane owoce, ale o czym warto pamiętać, możemy w ten sposób przyrządzić także warzywa, które w takiej postaci będą się świetnie nadawać jako dodatek do gotowania. Mnogość sposobów, na które można przygotować przetwory na zimę jest duża i powinna sprostać naszym preferencjom czy ograniczeniom.

   I tak, na dżemy, powidła i marmolady oraz soki nadają się letnie owoce (śliwki, truskawki, aronia, jabłka, gruszki, jagody, porzeczki, agrest itd.) - większość z nich można również suszyć. Marynować można min. grzyby, ogórki, cukinię, patisony, dynię, kabaczki itd. (również w postaci sałatek, tj. mieszanek, z dodatkiem np. marchewki). Typowe warzywa na kiszonki to oczywiście kapusta oraz ogórki, ale coraz większą popularność zdobywają kiszone buraki, kalafiory, marchew a także jabłka i śliwki. Zamrażać warto świeży koperek, szczypiorek, bazylię, natkę pietruszki oraz większość warzyw i owoców (niestety nie nadaje się do tego chociażby arbuz...), a suszyć buraki lub siekaną włoszczyzną z dodatkiem natki pietruszki oraz wspomnianego koperku.



Sklepowe czy domowe?

   Można się zastanawiać czy warto podejmować wysiłek własnoręcznego przygotowywania przetworów na zimę, wszak w sklepach aż roi się od różnej maści dżemów, marynat czy soków. Jeżeli jednak mamy trochę czasu, to odpowiedź na tak postawione pytanie jest twierdząca. Wystarczy popatrzeć na etykiety przetworów dostępnych w sklepach: barwniki, konserwanty i inne substancje to powszechnie spotykane dodatki, których możemy uniknąć przygotowując przetwory we własnym domu. Tylko wtedy mamy pewność, że finalny produkt jest naturalny.

   Jeżeli zdecydujemy się na własnoręczne przegotowywanie przetworów, warto pamiętać, że najlepiej przygotowywać je z najlepszej jakości owoców i warzyw. Wprawdzie wiadomo, że np. powidła najlepiej wychodzą z już czasem przejrzałych śliwek, to nigdy nie mogą być to zepsute owoce. Zgniłe i zepsute warzywa i owoce należy skrupulatnie oddzielić od tych, które zamierzamy przechować, ponieważ bakterie i drobnoustroje się przez nie namnażające mogą zdecydowanie skrócić czas przydatności do spożycia takich przetworów oraz po spożyciu, poważnie nam zaszkodzić.



Co z wartościami odżywczymi?

   Wartości odżywcze przetworów zależą od surowców i metod użytych do ich obróbki. Pasteryzacja, czyli obróbka termiczna, która sprawia, że dżemy, marmolady, soki czy marynaty mogą cieszyć się dosyć długim terminem przydatności do spożycia może dość znacząco redukować zawartość np. witaminy C i większości witamin z grupy B. Ponadto warto pamiętać, że środki mające działanie konserwujące takie jak cukier w przypadku marmolad, powideł, dżemów, czy ocet i sól w przypadku marynat w nadmiarze nie są zdrowe i należy kontrolować ich ilość w naszej diecie. Nie należy się jednak zrażać, większość wartości odżywczych zostaje z powodzeniem zachowana, a niektóre w skoncentrowanych dawkach, jak np. w koncentratach, mogą dać nam więcej wartości, niż surowce użyte do ich wyrobu.



   Przetwory, poza urozmaiceniem naszej zimowej diety, są świetnym sposobem na przechowanie i konserwację zdrowych, a niestety czasem występujących przez krótki czasu warzyw i owoców. Jest to dosyć tania metoda, która pozwoli nam cieszyć się naszymi ulubionymi przysmakami przez cały rok.