Sól - rodzaje soli kuchennej i ich wpływ na zdrowie

   Sól jest artykułem spożywczym stosowanym jako przyprawa. Sól jest minerałem znanym od dawien dawna. Dzięki soli potrawy nabierają charakterystycznego smaku. Z chemicznego punktu widzenia sól to chlorek sodu, czyli NaCl.

   Asortyment sklepów w zakresie soli nie jest imponujący. Do wyboru mamy cztery główne rodzaje soli, a mianowicie sól kuchenną, sól kamienną, morską i smakową. W ostatnim czasie coraz większą popularnością cieszą się egzotyczne sole, pochodzące z różnych zakątków świata. Wszystkie rodzaje charakteryzuje jedna wspólna rzecz - są słone, różnią się między sobą przede wszystkim zawartością dodatkowych pierwiastków - składników mineralnych, które stanowią zdrowotną wartość dodaną, mogą się również różnić krystalizacją i zabarwieniem.

Rodzaje soli i ich właściwości

   Sól kuchenna zwana też solą warzoną jest najbardziej popularną solą spożywczą. Znajdziemy ją w każdym sklepie. Taka sól jest produkowana poprzez odparowanie wody z solanek w próżniowych wyparkach. Poddawana jest również oczyszczaniu chemicznemu, m.in. za pomocą kwasu siarczkowego, w związku z czym jest pozbawiona składników mineralnych. Produktem jest drobny biały proszek kryształków soli. Sól kuchenna zawiera w swoim składzie 40% sodu. Taka sól często w swoim składzie zawiera antyzbrylacz. Antyzbrylacze mają na celu zapobieganie zbrylaniu soli, czyli powstawania grudek. Producenci soli najczęściej stosują środek oznaczony symbolem E536, czyli żelazocyjanek potasu. Sól kuchenna jest dodatkowo jodowana, co wynika z zaleceń Ministra Zdrowia. Jod jest dodawany do soli pakowanej w opakowania do 1 kg. Celem tego jest zapobieganie niedoczynności tarczycy głównie w terenach górskich, gdzie brakuje jodu.

   Sól kamienna jest wydobywana z naturalnych złóż w kopalniach w postaci brył, bez poddawania ługowaniu (oczyszczaniu do uzyskania czystego chlorku sodu), a następnie mechanicznie kruszona i mielona. Jej ziarenka nie są tak drobne jak sól kuchenna, na nasz stół trafia w postaci drobno lub gruboziarnistej. Sól kamienna może być lekko zabrudzona, ale dzięki temu zawiera więcej składników mineralnych takich jak potas, chrom, wapń, mangan, miedź czy też magnez.

   Sól morska jest podobnie jak sól warzona uzyskiwana w procesie odparowania wody z dna mórz oraz oceanów i uzyskiwana jest w naturalnym procesie odparowywania wody morskiej. Zawiera w swoim składzie cenne mikroelementy takie jak magnez, jod, cynk, potas, selen czy też lit. Pozyskiwana pozbawiona chemicznych dodatków do żywności. Sól morska charakteryzuje się bardziej wyrazistym smakiem, a co za tym idzie w celu nadania potrawom pożądanego smaku wykorzystujemy jej mniej, co jest niewątpliwą korzyścią dla naszego zdrowia. Sól morska zawiera w swoim składzie ok. 35% sodu. Z tych wszystkich względów sól morska jest zdecydowanie zdrowsza i powinniśmy zastępować nią tradycyjnie używaną sól kuchenną - warzoną

   Sól smakowa jest najmniej popularna i zarazem najmniej dostępna. Powstaje poprzez wymieszanie soli kamiennej i odpowiednio dobranych przypraw i ziół (np. pieprzu, czosnku, suszonych warzyw, ziół). Sól smakowa może zawierać substancje wzmacniające smak (np. glutaminian sodu) oraz konserwanty, aromaty i syntetyczne barwniki. Ze względu na obecność ziół dodaje się je do dań dopiero w momencie ich serwowana, tak aby ich delikatny aromat był jak najlepiej wyczuwalny.



Importowane egzotyczne sole

   Sól himalajska charakteryzuje się delikatnym różowym odcieniem (dzięki zawartemu w niej żelazu). Wydobywa się ją ręcznie na głębokości 400-600 m u stóp Himalajów, we wschodnim pasie Karakorum w Pakistanie. Sól himalajska stała się hitem kulinarnym zaraz obok klasycznej soli morskiej. Prawdziwa sól himalajska może zawierać ponad osiemdziesiąt minerałów, ponadto uznawana jest za najczystszą sól na świecie. Występuje w postaci drobno i gruboziarnistej, najczęściej w młynkach, tak aby można było nią oprószyć potrawy tuż przed podaniem.

   Sól hawajska dzięki unikalnym warunkom geologicznym i klimatycznym istnieją różne jej odmiany - czerwona, czarna i różowa. Najbardziej popularną odmianą jest czerwona - znana jako Alaea Hawaiian Sea Salt. Jest to sól morska wymieszana z iłowym, czerwonym pyłem wulkanicznym. Oprócz koloru, zmienia się również smak soli - niektórzy go określają jako pełen bąbelków, musujący. Z kolei czarna sól hawajska - znana również jako Hiwa Kai Hawaiian Sea Salt i używana jest nie tylko w kuchni, ale też do kąpieli. Sól ta zawiera całkiem sporo minerałów.

   Sól francuska Fumee de sel jest gruboziarnistą matową solą pochodzącą z Guerande w Bretanii. Jest ona suszona na słońcu i aromatyzowana dymem z palonych, dębowych beczek po winie Chardonnay.

   Sól peruwiańska Maraska jest to różowa sól pochodząca z samych szczytów wysokich Andów, wypłukiwana przez gorące źródła spływające do dolin. Posiada wiele cennych naturalnych minerałów m.in. magnez, żelazo, wapń, miedź i cynk. Dzięki tym minerałom kryształki soli posiadają lekko różową barwę.

   Sól indyjska Kala Namak charakteryzuje się ona ciemno-różowym zabarwieniem i posmakiem siarki. Chlorek sodu nadaje Kala Namak słonego smaku, siarczek żelaza dodaje różowego koloru, inne związki siarki odpowiadają za lekko gorzkawy smak a siarczek sodu nadaje jajeczny zapach. Surowa sól zostaje poddana prażeniu w wysokiej temperaturze z dodatkiem węgla drzewnego. Tradycyjnie przy produkcji soli Kala Namak używa się suszonych owoców lub kory lub popiołu. Następnie podgrzewa się taką sól do temperatury powyżej 800°C co powoduje jej stopienie, a na skutek reakcji chemicznej następuje reakcja powodująca utrwalenie koloru i smaku.

   Sól Maldon pochodzi z angielskiego hrabstwa Essex. Posiada ona krystalicznie czysty smak. Miękkie płatki w kształcie piramidek są charakterystyczną cechą soli tej soli. Ten rodzaj soli morskiej uzyskuje się za pomocą tradycyjnych metod, jest więc produktem naturalnym, który zatrzymuje wartościowe składniki mineralne takie jak magnez i wapń.



Którą sól używać?

   Dziennie powinniśmy spożywać maksymalnie płaską łyżeczkę soli (łącznie ze wszystkimi produktami, które spożywamy), odpowiada to mniej więcej 6 gramom. Należy pamiętać, iż nadmiar soli w diecie przyczynia się do kłopotów z ciśnieniem i większej zachorowalności na choroby serca, powoduje problemy z zatrzymywaniem wody.

   Przede wszystkim należy wystrzegać się soli kuchennej warzonej. Zawartość sodu jest w niej najwyższa, a składników mineralnych praktycznie się w niej nie uświadczy. Należy kupować świadomie, zwracając uwagę na etykiecie na skład i pochodzenie soli. Wybierajmy sole "grubo" mielone, krystaliczne, z dużą zawartością składników mineralnych. Aby ograniczyć ilość używanej soli starajmy się solić potrawy pod koniec gotowania lub bezpośrednio na talerzu. Dodatek ziół i przypraw wymieszanych z małą ilością soli potrafi "przechytrzyć" nasze zmysły i przez to możemy dodać mniejszą ilość czystej soli.