Batoniki muesli - czy naprawdę są "fit"?

   Batoniki zbożowe zawierają płatki owsiane, orzechy i suszone owoce, ale także cukier lub syrop glukozowo-fruktozowy. Ostatnie dwa składniki często powodują gwałtowne zmianę poziomu insuliny i glukozy we krwi.

   Cukier i syrop glukozowo-fruktozowy sprzyja tyciu oraz zwiększają apetyt. Oprócz wymienionych składników batoniki zawierają także tłuszcz utwardzony. Jego regularne spożywanie prowadzi natomiast do występowania zmian nowotworowych.

Ile muesli w batoniku? - przegląd składników

   Wśród składników batonów zbożowych można wymienić:

- ziarna zbóż (ok. 25-50%)
- fosforany
- syrop glukozowy-fruktozowy
- utwardzony tłuszcz palmowy
- słód jęczmienny
- migdały
- suszone dosładzane owoce
- substancje spulchniające (E450)
- karmelizowany syrop cukrowy
- cukier inwertowany
- pestki
- orzechy
- miód
- płatki kukurydziane
- wiórki kokosowe

   Opakowania batoników muesli wskazywałyby na zawartość czekolady, jogurtu lub owoców (np. śliwki, banana, wiśni). Niemniej w większości przypadków, wśród składników tego typu produktów na próżno ich szukać. Są natomiast ekstrakty i aromaty.

   Niektóre batoniki zawierają E476, czyli polirycynooleinian poliglicerolu. Otrzymuje się go z oleju rzepakowego i estrów glicerynowych. Stosuje się go w celu poprawienia konsystencji produktu. Federacja konsumentów stoi na stanowisku, że spożywanie produktów zawierających ten składnik nie jest zalecane, ponieważ wykazano, że spożywany w dużych ilościach przez zwierzęta doprowadził do powiększenia nerek i wątroby. Tym bardziej dziwi fakt, że niektórzy producenci dodają go do produktów spożywczych reklamowanych jako "żywność fit".



Wartość odżywcza batonika muesli

   Średnia wartość kaloryczna batonika muesli wynosi od 90 kcal do 220 kcal. Przekąska zawiera około 2-4 g białka, 26-40 g węglowodanów oraz ok. 3-5 g tłuszczu. Wśród węglowodanów oprócz błonnika, cukrów prostych i złożonych znajduje się także cukier rafinowany, którego ilość może wynosić nawet około 50% całkowitej zawartości węglowodanów.

   Najbardziej niepokojąca jest zawartość roślinnego tłuszczu utwardzonego oraz cukru. Pierwszy z wymienionych składników jest określany także jako tłuszcze trans. Zwiększa on ryzyko wystąpienia cukrzycy oraz sprzyja rozwojowi chorób serca i układu krążenia. Prowadzi do otyłości i zespołu metabolicznego. Utwardzone tłuszcze roślinne zwiększają też ryzyko zachorowalności na raka jelita grubego i inne choroby nowotworowe.

   Cukier występuje w postaci cukru rafinowanego, glukozy krystalicznej, syropu cukru inwertowanego oraz syropu glukozowo-fruktozowego. Są to składniki sprzyjające występowaniu cukrzycy typu 2 oraz przybieraniu na wadze sprzyjając otyłości.

   Warto przed zakupem batonika zbożowego sprawdzić jego skład. Warte polecenia są batony zbożowe zawierające błonnik, suszone owoce i miód. Dobra, zdrowa przekąska zawiera jak najmniej sztucznych dodatków określanych kodową nazwą E. Godne polecenia są także batoniki muesli wzbogacane witaminami i minerałami, o których niżej. Najlepszej jakości batony są oferowane przez sklepy ze zdrową żywnością.



Batoniki wzbogacane witaminami i minerałami

   Na sklepowych półkach można znaleźć batoniki muesli, które zawierają różne zestawy witamin. Dla osób aktywnych polecane są batony zawierające nie tylko witaminy i minerały, ale także kofeinę. Poza tym, niektóre przekąski tego typu zawierają zestaw witamin i magnez bądź wapń. Wśród witamin, którymi najczęściej są wzbogacane batony muesli należy wymienić witaminy: A, D, C, B12, B6, B1 i B2.

   Batoniki muesli wzbogacane witaminą B12 są polecane szczególnie weganom. Ten składnik znajduje się w naturalnej postaci wyłącznie w produktach pochodzenia zwierzęcego. Niedobór pozostałych witamin może wiązać się ze stosowaniem niskokalorycznej, niskotłuszczowej diety. Witamina C raczej jest dodawana ze względu na jej właściwości konserwujące, czy też jako przeciwutleniacz (kwas askorbinowy). Nadmiar tego związku organicznego zdarza się bardzo rzadko, a jego nadmiar jest szybko wydalany z organizmu.

   Batoniki muesli mogą być także wzbogacane minerałami innymi niż wapń i magnez, np. żelazem i potasem. W zasadzie jedynym atutem batonika muesli jest zawartość witaminy B12, bo pozostałe składniki występują naturalnie w suszonych owocach, orzechach i zbożach wykorzystywanych do produkcji tego rodzaju przekąsek.

   Batonik muesli przygotowany w domu zawiera lepiej przyswajalne związki organiczne (tj. witaminy i minerały). Nie dostarcza witaminy B12, ale równie dobrze można ją suplementować w postaci kapsułek.



Batonik a świeże warzywa i owoce

   Przykładowy batonik muesli wzbogacony witaminą D (35 g) zawiera:

- 126 kcal
- 1,54 g białka
- 11,90 g rafinowanego cukru na 18,20 g węglowodanów
- 3,08 g nasyconych kwasów tłuszczowych na 3,85 g tłuszczu
- 5,95 g błonnika
- 0,09 g soli
- 0,26 mikrogramów witaminy D

   Jedno jabłko średniej wielkości (np. Golden Delicious) waży około 140 g. W 35 g owocu znajduje się:

- 18,20 kcal
- 0,09 g białka
- 4,82 g węglowodanów
- 0,06 g tłuszczu

   Jabłko nie zawiera, ani nasyconych tłuszczów, ani rafinowanego cukru. Poza tym, świeży owoc jest o około 7x mniej kaloryczny od batonika muesli. Żeby dostarczyć organizmowi tyle samo kalorii, ile znajduje się w zbożowej przekąsce trzeba zjeść około dwóch i pół jabłka średniej wielkości (ok. 340 g owoców). W 100 gramach jabłka znajdują się 2 g błonnika, czyli w porcji 35 g jabłka znajdzie się ok. 0,75 g włókna pokarmowego. Dostarczymy je jednak w zestawie z wodą, co zapewnia lepsze uczucie sytości.

   Jedna mała marchew waży około 100 g. W 35 g warzywa znajdują się wręcz śladowe ilości kalorii, a ściślej mówiąc:

- 9,45 kcal
- 0,35 g białka
- 1,79 g węglowodanów
- 0,07 g tłuszczu

   Marchew również nie zawiera cukru rafinowanego i nasyconych tłuszczów. Żeby dostarczyć tyle samo kalorii, ile znajduje się w jednym batoniku trzeba zjeść około 460 g marchewki, czyli około 4 i pół sztuki warzywa. W 100 g marchewki znajduje się 2,8 g, zatem w porcji 35 g warzywa znajdzie się ok. 1 g włókna pokarmowego.

   Jeżeli powyższe porównanie budzi wątpliwości warto wykonać pewien eksperyment. Warto na dwa dni zastąpić batony muesli marchewką lub jabłkiem. Zanotuj przez ile czasu będziesz odczuwać sytość i jaka porcja warzywa lub owocu będzie odpowiednia do zaspokojenia głodu między posiłkami. Trzeciego dnia zjedz batonik i również zanotuj czas utrzymywania się uczucia sytości. Warzywa i owoce zawierają więcej wody i błonnika w porównaniu ze zbożowymi przekąskami.

   Baton muesli produkowany seryjnie nie jest na tyle zdrową przekąską, żeby można było uznać częste spożywanie tego typu produktów za zdrowy nawyk. Pomoże on natomiast złagodzić uczucie głodu, kiedy pod ręką nie ma ani świeżych owoców, ani warzyw (np. w podróży, podczas zajęć, na szkoleniu itd.). Przed zakupem batonika muesli warto zwrócić uwagę na zawartość cukru i błonnika. Najzdrowszym wyborem są produkty o obniżonej zawartości cukru oraz zawierające włókno pokarmowe w ilości co najmniej 17-20%. Rzetelni producenci informują o tym na opakowaniu.

   Alternatywą dla batoników zbożowych dostępnych w sklepach są batony muesli przyrządzane w domu. Wystarczy połączyć bakalie, płatki owsiane, migdały i orzechy z zagęszczonym mlekiem. Masę należy zapiec w piekarniku w temperaturze 180 stopni Celsjusza. Po upieczeniu należy je odpowiednio pokroić i gotowe.