Biegunka podróżnych - jak jej uniknąć podczas wakacji?

   Biegunka podróżnych jest chorobą objawiającą się problemami żołądkowo-jelitowymi. Jej nazwa wywodzi się stąd, że do zakażenia dochodzi zwykle w czasie podróży. Główną przyczyną biegunki podróżnej jest spożywanie zanieczyszczonych mikrobiologicznie napojów i pokarmów. Wśród drobnoustrojów odpowiedzialnych za biegunkę podróżnych prym wiodą bakterie.

   Zdecydowana większość zachorowań u turystów jest powodowanych przez bakterie z gatunku Eecherichia coli. Wirusy i pasożyty odpowiadają za około 10-15% zachorowań na biegunkę podróżnych. Biegunka podróżnych może występować nie tylko w krajach tropikalnych, ale również w strefie umiarkowanej i w krajach rozwiniętych. Jednakże najwyższe ryzyko zachorowania na tę chorobę występuje w Indiach, krajach położonych w południowo-wschodniej części Azji oraz w krajach Afryki i Ameryki Łacińskiej.

Objawy "klątwy faraona"

   Objawy związane z biegunką podróżnych zwykle występują nagle, w ciągu pierwszych dwóch tygodni podróżowania. Do podstawowych dolegliwości charakterystycznych dla "klątwy faraona" należą:

- gorączka
- bóle brzucha
- częste i wodniste wypróżnienia
- nudności i wymioty

   Biegunka podróżnych może objawiać się występowaniem stolców z domieszką śluzu i krwi. Choroba ma zazwyczaj stosunkowo łagodny przebieg, a jej dolegliwości mogą ustąpić już po upływie kilku dni.



Sposoby na złagodzenie biegunki podróżnych

   Konsultacja lekarska w przypadku omawianej choroby zwykle nie jest potrzebna. Objawy można złagodzić poprzez stosowanie elektrolitów oraz nawadnianie organizmu napojami bezpiecznymi pod względem mikrobiologicznym. Tytułem przykładu można wskazać na butelkowaną wodę mineralną (z małym dodatkiem soli typu himalajska, kłodawska), albo świeżo przegotowane płyny. Można także stosować doustne preparaty nawadniające sole mineralne i glukozę. W celu złagodzenia biegunki można stosować leki hamujące perystaltykę jelitową, w tym między innymi loperamid.

   W leczeniu biegunki podróżnych spowodowanej przez bakterie stosuje się antybiotyki (trzeba pamiętać, że wprowadzenie antybiotyków zawsze wiąże się z redukcją również tej dobrej mikroflory jelitowej), w tym szczególnie cyprofloksacynę lub inne antybiotyki z tej samej grupy farmakologicznej, albo azytromycynę lub ryfaksyminę. Po podaniu antybiotyków biegunka podróżnych może ustąpić po upływie doby.

   Objawy biegunki spowodowanej przez pierwotniaki ustępują po co najmniej kilku dniach. Leczenie wymaga zastosowania leków przeciwpasożytniczych oraz przeprowadzenia diagnostyki laboratoryjnej - badań mikroskopowych kału i specjalistycznych badań krwi.



Zapobieganie biegunce podróżnych

   Biegunka podróżnych jest spowodowana zakażeniem pokarmowym. Chcąc zatem uniknąć dolegliwości żołądkowo-jelitowych w podróży, należy zredukować ryzyko infekcji układu pokarmowego.

   Niektórym zakażeniom można zapobiec poprzez szczepienia ochronne - np. wirusowemu zapaleniu wątroby typu A, durowi brzusznemu, poliomyelitis i cholerze. Przed biegunką podróżnych nie można uchronić się poprzez szczepionkę. Profilaktyka biegunki podróżnych polega na stosowaniu zasad bezpiecznego żywienia w podróży.



Woda i inne napoje

   Turyści chcący uniknąć biegunki podróżnych powinni spożywać napoje przyrządzone wyłącznie ze świeżo przegotowanej wody. Płyny przeznaczone do spożycia powinny być poddane jednemu ze sposobów mikrobiologicznego uzdatniania wody, choć najbezpieczniej spożywać butelkowane napoje. Ostrożność należy zachować także w czasie mycia zębów - woda używana do płukania jamy ustnej powinna być przegotowana lub uzdatniona mikrobiologicznie. Nie powinno się używać wody wodociągowej, która w krajach tropikalnych zwykle jest niezdatna do spożycia.



Przygotowywanie posiłków

   Ważnym elementem wakacji jest poznawanie lokalnej kuchni, poprzez próbowanie posiłków i różnych produktów specyficznych dla danego regionu. Niemniej nieostrożne postępowanie może doprowadzić do biegunki podróżnych. Chcąc jej uniknąć, należy spożywać wyłącznie świeże posiłki oraz owoce umyte, a następnie obrane ze skórki czystym nożem.

   Turyści powinni unikać pokarmów niepoddanych obróbce termicznych i posiłków, które przed spożyciem były długo przechowywane. Nie wolno również spożywać żywności oferowanej przez ulicznych sprzedawców i wybierać tylko sprawdzone restauracje. Bardzo ważne jest też częste mycie dłoni mydłem antybakteryjnym.

   Na "czarnej liście" produktów, których spożycie może spowodować rozwój zakażenia układu pokarmowego, można wymienić lód o nieznanym pochodzeniu, surowe i niedogotowane jaja, surowe i niepasteryzowane mleko. W krajach, w których występują naturalnie trujące zwierzęta morskie, lepiej unikać spożywania ryb i owoców morza o niezidentyfikowanym pochodzeniu.



Chemioprofilaktyka biegunki podróżnych

   Dodatkową metodą zapobiegania zakażeniom pokarmowym w podróży jest chemioprofilaktyka biegunki podróżnych. Stosowanie leków w sytuacji braku infekcji bakteryjnej nie jest jednak dobrym rozwiązaniem, w kontekście rosnącej oporności bakterii na antybiotyki i problemu nadużywania tych leków.

   Lekarze zalecają stosowanie probiotyków, w tym szczególnie Lactobacillus GG i Saccharomyces boulardii. Metoda zapobiegania biegunce podróżnych oparta na stosowaniu probiotyków polega na przyjmowaniu preparatów zawierających probiotyki (ze zróżnicowanymi szczepami bakterii) i kontynuowaniu ich stosowania przez okres podróży. Probiotyki pozwalają na odbudowę mikroflory jelitowej i nie dopuszczają do zagnieżdżenia się drobnoustrojów chorobotwórczych.