Cebula - kalorie, wartości odżywcze i ciekawostki

   Smak i zapach cebuli znamy wszyscy. Jedni za nią przepadają, inni nienawidzą..., amatorzy cebuli są jednak, jak zostanie pokazane, w dużo lepszej sytuacji - cebula jest nie tylko niezbędnym w daniach wielu kuchni świata dodatkiem, którego odrzucenie działa na niekorzyść walorów smakowych potrawy, ale również naturalnym remedium na wiele zdrowotnych dolegliwości.

   Cebula to roślina z rodziny czosnkowatych. Pochodzić ma z Azji Środkowej, lecz dziś uprawiana jest w wielu regionach świata (głównie w strefie umiarkowanej - optymalna temperatura, w której cebula kiełkuje, to około 20°C). Dziko niestety już nie rośnie. To, co charakteryzuje cebulę, to stosunkowo duże wymagania związane z jej uprawą - jest niezwykle wrażliwa na zbyt małe ilości wody czy składników pokarmowych znajdujących się w glebie. Najlepiej rośnie na glebach próchniczych i madach, najgorzej lub w ogóle - glebie o zbyt kwaśnym pH.

   Istnieje wiele odmian cebuli - różnią się wyglądem, szczegółowymi wymaganiami co do gleby, na jakiej mają być uprawiane, oraz kulinarnym zastosowaniem. Niemniej jednak, niezależnie od tego, na którą cebulę zdecydujemy się, planując kolejny obiad, wyjdzie nam to tylko na zdrowie.



Cebula - właściwości odżywcze

   100 gramów cebuli ma około 40 kalorii (kcal) (pochodzących głównie z węglowodanów) oraz prawie 2 gramy błonnika. Wartości te mogą się jednak nieznacznie różnić w zależności od gatunku cebuli czy stopnia jej dojrzałości itd. Cebula może być z powodzeniem wykorzystywana w daniach w ramach diety odchudzającej (ma niski indeks glikemiczny, mało kalorii, prawie zerowe ilości tłuszczu) czy prozdrowotnej. Istnieje bardzo niewiele przeciwwskazań do jej spożywania. Typowa, dobrze zbilansowana dieta mająca dostarczyć nam wszystkich niezbędnych składników odżywczych, pozytywnie wpływająca na zdrowie, wygląd, samopoczucie i kondycję, powinna uwzględniać w codziennych posiłkach cebulę.

Kalorie i wartości odżywcze cebuli

Właściwości zdrowotne i lecznicze

   Cebula ma właściwości bakteriobójcze oraz wzmacniające odporność (dzięki zawartości min. siarki). Co ciekawe, mają je zarówno fitoncydy (składniki lotne), które uwalniają się przy krojeniu, tarciu czy miażdżeniu cebuli, jak i związki nielotne, które to znajdują się w samym miąższu (dostarczamy ich sobie poprzez spożywanie cebuli). Dzięki działaniu przeciwbakteryjnemu cebula wspomaga gojenie się ran (poprzez ich dezynfekcję). Cebulę nazywa się nawet naturalnym antybiotykiem.

   Ponadto, cebula ma właściwości moczopędne, a więc przyspiesza detoksykację organizmu, usuwa nadmiar wody z organizmu, a więc likwiduje opuchliznę, oraz wspomaga walkę z albuminurią, czyli obecnością białka w moczu, oraz uremią, czyli zwiększonym stężeniem mocznika we krwi.

   Cebula ma również pozytywny wpływ na regulację ciśnienia krwi (zaleca się jej spożywanie osobom cierpiącym na nadciśnienie), poziomu cholesterolu we krwi (obniża poziom tego "złego" oraz podnosi poziom "dobrego", cebula jest dobrym źródłem roślinnych fitosteroli) oraz poziomu cukru we krwi (a więc powinni wprowadzić ja do diety cukrzycy).

   Cebulę jadać powinny również osoby zagrożone miażdżycą lub już na nią cierpiące, gdyż zawiera ona substancje działające przeciwzakrzepowo - nie tylko zapobiega pojawianiu się zakrzepów krwi, ale również je rozbija.

   Dodatkowo, cebula zaostrza apetyt - wspomaga bowiem wydzielanie soków żołądkowych. Działa również przeciwgrzybiczo już w jelitach, gdyż zapobiega gniciu resztek pokarmowych się tam znajdujących. Pozwala również szybciej pozbyć się pasożytów, np. owsików.

   Cebula jest bogatym źródłem wielu witamin i składników mineralnych. Cebula to dobre źródło witamin: C, B6, B9 -> kwasu foliowego, biotyny (witaminy H), składników mineralnych: wspomnianej siarki, miedzi, manganu i fosforu. Zawiera również przeciwutleniacze i fitosterole - tym samym ma pozytywny wpływ na funkcjonowanie całego organizmu.

   Syrop z cebuli jest jednym z tzw. "babcinych" czy "domowych" sposobów na kaszel. Do przygotowania domowego syropu na kaszel potrzebne będą: 0,5 kg cebuli i cukier. Pokrojoną w cienkie plasterki cebulę układamy w garnku warstwami, które przesypujemy cukrem. Całość przykrywamy i odstawiamy w stosunkowo ciepłe miejsce na około 3 godziny - po tym czasie cebula powinna już puścić wystarczająco dużo soku. Syrop pijemy 3 razy dziennie (po 1 łyżce). Domowy syrop z cebuli jest niezwykle skutecznym środkiem bakteriobójczym, wzmacniającym odporność organizmu i przyspieszającym powrót do zdrowia. Biały cukier możemy oczywiście zastąpić np. miodem.

   Warto również wiedzieć, iż cebula, w odróżnieniu od większości innych warzyw, nie traci swoich właściwości podczas obróbki termicznej. Wyjątkiem jest tylko cebula czosnkowa, której nie powinno się z tego powodu gotować.



Właściwości kosmetyczne cebuli

   Okazuje się, że cebula może być wykorzystywana nawet w kosmetyce. Jej właściwości sprawiają, iż idealnie nadaje się jako dodatek do naturalnej, domowej odżywki do włosów. Poleca się ją szczególnie osobom, które zmagają się z ich nadmiernym przetłuszczaniem się.

   Do przygotowania domowej odżywki do włosów z cebuli potrzebujemy:

- 1 świeżą cebulę
- sok z cytryny (kilka kropel)
- 1 żółtko jaja

   Cebulę ścieramy na tarce i mieszamy z pozostałymi składnikami. Tak powstałą odżywkę nakładamy na wilgotne włosy, wmasowując ją również w skórę głowy, i zostawiamy na około 1 godzinę. Następnie spłukujemy włosy i myjemy je szamponem (najlepiej 2 razy, by mieć pewność, że pozbyliśmy się zapachu cebuli). Cebula zawdzięcza swoje właściwości pielęgnujące włosy głównie zawartości siarki. To właśnie ona ogranicza ich przetłuszczanie się oraz ma właściwości antybakteryjne - to dlatego wiele kosmetyków przeznaczonych do walki z trądzikiem zawiera ten pierwiastek.



Odmiany cebuli

   Rodzajów czy odmian cebuli jest naprawdę wiele. Na polskich stołach zaczynają królować niektóre z nich - nie ograniczamy się już jedynie to tej typowej, dobrze znanej cebuli zwyczajnej czy białej.

   Cebula czerwona jest odrobinę słodsza od białej - zawiera większe ilości cukru. Warto ją karmelizować bądź przygotowywać z niej powidła. Co ciekawe, krojenie czerwonej cebuli nie powoduje łzawienia w takim stopniu jak białej. Czerwona cebula z powodzeniem może ją zastąpić w, tak naprawdę, każdym daniu- nadaje się do sałatek, gulaszy, śledzi, mięsa...

   Jedną z odmian czerwonej cebuli jest cebula krymska. Różnią się kształtem - cebula krymska jest spłaszczona. Warto wykorzystywać ją do dań orientalnych, gdyż jest odrobinę ostrzejsza od tej typowej, okrągłej czerwonej.

   Również biała cebula ma swoje odmiany. Jedną z nich jest np. cebula czosnkowa. Charakteryzuje się stosunkowo łagodnym smakiem. Cebula czosnkowa nie powoduje wzdęć czy bólu brzucha.

   Szalotka, czyli kolejna odmiana cebuli, to gatunek, który uprawia się głównie we Francji, ale nie tylko do dań francuskich warto szalotkę dodawać - jest absolutnie niezastąpiona w potrawach kuchni orientalnej. Szalotkę kształtem przypomina tzw. kartoflanka. Jest to cebula o stosunkowo mącznej (mączystej) strukturze. Idealnie nadaje się do sałatek.



Cebula - przeciwwskazania

   Cebula (tak jak np. por czy czosnek) jest warzywem ciężkostrawnym. Tym samym, jeśli cierpimy na choroby układu pokarmowego (wrzody żołądka lub dwunastnicy, problemy z wątrobą, zaparcia spastyczne itd.) lub nerek, powinniśmy jej unikać. Ograniczyć cebulę w diecie lub w ogóle ją wykluczyć powinny również osoby starsze oraz dzieci.



Kulinarny wyciskacz łez

   Wielu z nas z pewnością zastanawiało się, dlaczego podczas krojenia cebuli nasze oczy zaczynają łzawić. Dzieje się tak, ponieważ cebula zawiera w sobie enzym LFS. Ten, gdy łączy się podczas krojenia z aminokwasami, w skład których wchodzi siarka, przekształca je w tzw. kwasy sulfonowe. Te natomiast samoistnie przemieniają się w lotny sulfin etylu. To właśnie on podrażnia śluzówkę oczu.

   Krojenie cebuli nie zawsze musi jednak doprowadzić nas do rzewnego płaczu. Istnieje wiele sposobów, by tej nieprzyjemności uniknąć. Można np.:

- założyć do krojenia cebuli gogle (lub nawet okulary)
- kroić cebulę dobrze schłodzoną w lodówce lub namoczoną w wodzie z solą
- oddychać ustami podczas krojenia
- kroić cebulę na desce posmarowanej octem (ten neutralizuje wspomniany wcześniej enzym)



Ciekawostki o cebuli

→ Cebula jest (najczęściej) rośliną dwuletnią
→ Cebule z odmiany Kelsae Sweet Giant Onion osiągają wagę nawet do 4,5 kilograma
→ W Drohobyczy, mieście na Ukrainie, znajduje się pomnik cebuli
→ Botaniczna nazwa cebuli to czosnek cebula
→ Cebula jest składnikiem dań zarówno polskich, jak i włoskich, francuskich czy orientalnych
→ Cebulę jadano już w starożytnych Chinach, Egipcie, Grecji i Rzymie
→ W starożytnym Egipcie krojenie cebuli, ze względu na to, że powoduje łzawienie, było zakazane w czasie świąt, podczas których należało się radować
→ Cebula nie raz ratowała żeglarzy przed szkorbutem (dostarcza bowiem dużych ilości witaminy C)
→ Wywar z łupin cebuli jest środkiem przeciw biegunce