Cukier brązowy kontra biały - który lepszy?

   O tym, że biały cukier należy w diecie ograniczyć, a najlepiej w ogóle się go z niej pozbyć, dowiedzieliśmy się już dawno temu. Poszukując zdrowego zamiennika "białej śmierci", jak przez niektórych cukier jest nazywany, trafiamy, prędzej czy później, na cukier brązowy (trzcinowy).

   Cukier trzcinowy promowany jest jako zdrowa alternatywa dla białego cukru, mogący z powodzeniem stanowić element zbilansowanej diety. Wszystko to oczywiście przy zachowaniu charakterystycznej dla tradycyjnego cukru słodkości. Wiele osób, skuszonych wizją dosładzania sobie życia bez szwanku dla zdrowia i figury, decyduje się na zamianę cukru białego na ten brązowy (jeszcze inni wybierają słodziki, ksylitol, fruktozę...). Brązowy cukier sprawia wrażenie produktu naturalnego i nieprzetworzonego - wszystko to dzięki jego kolorowi oraz specyficznym projektom graficznym jego opakowań, które od razu przywodzą nam na myśl, że jest to produkt organiczny, ekologiczny i zdrowy. Warto jednak, przed podjęciem decyzji o zakupie brązowego cukru i wprowadzeniu go do codziennej diety, zadać sobie pytanie o to, czy faktycznie jest on tak zdrowy i nieszkodliwy, jak może się to na pierwszy rzut oka wydawać.

Cukier brązowy

   Cukier brązowy, inaczej cukier trzcinowy, to nierafinowany cukier, który produkowany jest z trzciny cukrowej. Swój kolor zawdzięcza melasie, która powstaje w trakcie obróbki trzciny cukrowej i w trakcie jego produkcji melasa nie zostaje usunięta. Im więcej melasy tym cukier jest ciemniejszy. W sprzedaży występuje kilka rodzajów cukru trzcinowego, np. Demerara i Muscovado. Cukier brązowy składa się głównie z sacharozy - zawiera jej około 97%. Stanowi ponad 70% światowej produkcji cukru. Niezwykłą popularnością cieszy się on w krajach azjatyckich (jest to tradycyjny składnik dań min. kuchni indyjskiej) oraz krajach Ameryki Łacińskiej. Trzcinę cukrową, ze względu na słodki smak jej soku, zaczęto uprawiać już około 8000 roku przed naszą erą. Miało to miejsce w Nowej Gwinei, skąd trzcina cukrowa "przewędrowała" do Filipin, Chin, Indii, na Polinezję etc. Około 3000 roku przed naszą erą w Indiach rozpoczęto produkcję cukru z trzciny cukrowej, a kandyzowana trzcina była przysmakiem Chińczyków około roku 1000 p.n.e. Cukier produkowany w Indiach zaczęto przywozić do licznych krajów świata, dokąd docierały ciekawe wieści o takim właśnie wykorzystaniu trzciny cukrowej. Największą popularność zdobył jednak dzięki Persom dopiero w VII wieku, gdy jego słodki smak poznał cały Bliski Wschód. Chrześcijanie nauczyli się uprawiać trzcinę cukrową dopiero około wieku XIII.



Cukier biały

   Cukier biały jest cukrem buraczanym. Tak jak brązowy, składa się głównie z sacharozy - zawiera jej powyżej 99,8%. Co ciekawe, właściwości buraków pozwalające na produkowanie z nich cukru odkryto dopiero w II połowie XVI wieku, a sam cukier buraczany wyekstrahowany został dopiero w 1747 roku. Jego historia jest więc nieporównywalnie krótsza od tej, jaką ma za sobą cukier trzcinowy. Największy rozwój przemysłu cukrowego nastąpił dzięki Napoleonowi Bonaparte, który w 1811 roku zarządził uprawę cukrowych buraków na ogromnym terenie 32 tysięcy hektarów, dzięki czemu w dwa lata później otworzona została pierwsza francuska cukrownia. Nawet pomimo klęski Napoleona, choć mogłoby się wydawać, ze cukier buraczany zostanie zapomniany, cukrownie otwierano w innych krajach Europy. W XIX wieku, dzięki odpowiedniemu krzyżowaniu gatunków buraków, produkcja cukru stała się na tyle opłacalna, że ten na stałe zagościł na europejskich stołach. Jest artykułem codziennego użytku do dziś. Biały cukier ma wiele form, pod jakimi można go kupić i spożywać; mamy cukier w kryształach grubych, średnich i drobnych, cukier puder, cukier z dodatkami (np. wanilią czy cynamonem) itd.



Cukier brązowy kontra cukier biały

   Zarówno cukier brązowy, jak i biały, składają się głównie z sacharozy. Tak więc, rozpatrując ich właściwości, skupić należy się właśnie na wpływie jaki ma na organizm sacharoza. Po pierwsze, sacharoza ma silne działanie zakwaszające. Jej spożywanie zaburza więc równowagę kwasowo-zasadową organizmu. Zakwaszenie organizmu przekłada się na min. spadek odporności, zmęczenie, ospałość, mniejszą wydolność organizmu, nerwowość, utratę elektrolitów, czyli magnezu, potasu, sodu i wapnia (wraz z objawami ich niedoborów), problemy trawienno-jelitowe, bóle głowy, trądzik, cellulit, suchą skórę, bóle stawów i mięśni, zaburzenia pracy nerek, zaburzenia pracy serca. Zakwaszenie organizmu może przyczynić się do poważnych powikłań zdrowotnych, jak np. grzybica, astma, miażdżyca, dna moczanowa, alergie, reumatyzm, itd. Dieta współczesnego człowieka obfituje w produkty zakwaszające organizm (nabiał, mięso, jaja, tłuszcze, oczyszczone produkty zbożowe itd.), a tych o działaniu alkalizującym (warzywa, owoce, kasza jaglana, itd.) wciąż w niej brakuje. Wykluczenie cukru jest nieodłącznym elementem diety odkwaszającej - organizm, jeśli spożywamy sacharozę, niezależnie od jej postaci (czy koloru dosypywanego do napoju cukru...), nie może i nie będzie prawidłowo funkcjonować. Po drugie sacharoza jest głównym czynnikiem powodującym próchnicę zębów. Po trzecie nadmierne spożycie sacharozy powoduje nadwagę. Ponadto sacharoza może spowodować hipoglikemię i nadwagę prowadzące do cukrzycy i otyłości. Nadmiar sacharozy wypłukuje z organizmu składniki mineralne i witaminy, podnosi ciśnienie krwi, poziom trójglicerydów i złego cholesterolu, zwiększając przy tym ryzyko zawału serca. Sacharoza zakłóca również równowagę hormonalną i wspomaga wzrost komórek rakowych.



Cukier a odchudzanie

   Wartość kaloryczna cukru białego i brązowego jest zbliżona (w obydwu przypadkach jest to prawie 400 kcal/100 g, przy czym w cukrze brązowym jest ich trochę mniej). Różnica jest na tyle niewielka, że nie stanowi żadnego argumentu na korzyść cukru brązowego. Również indeks glikemiczny obu tych cukrów jest na tyle wysoki (wynosi 70 w obu przypadkach), że ani jeden, ani drugi, stanowić nie może elementu diety redukcyjnej, tj. należy ograniczyć ich ilość do absolutnego minimum - nie tylko by schudnąć, ale i by nie przybierać na wadze. Tak więc, pomimo przekonania o magicznych niemal właściwościach brązowego cukru, nie jest on polecany osobom walczącym z nadmiarem kilogramów.



Jeśli cukier brązowy to jaki?

   Jeśli decydujemy się na zakup brązowego cukru, np. ze względu na jego walory smakowe (jego smak i aromat różni się odrobinę od tego, którym charakteryzuje się cukier biały - dlatego właśnie sprawdza się jako dodatek do dań orientalnych), musimy wiedzieć, jak wybrać ten dobrej jakości. Dobrej jakości zawierają między innymi żelazo, magnez, potas, wapń - są to jednak śladowe ilości. Tańsze brązowe cukry mogą być bowiem, tak naprawdę, cukrem białym, lecz zabarwionym na odpowiedni kolor (tak jak robi się to z pieczywem - białe, barwione karmelem bądź słodem, nazywane jest "razowym"). Przed dokonaniem wyboru należy więc dokładnie czytać znajdujące się na etykiecie informacje dotyczące danego produktu.



Zwycięzca?

   Zwycięzcy w sporze o to, czy zdrowszy jest cukier biały czy brązowy, tak naprawdę nie ma. Jedyne, co je różni, to walory smakowe. Dieta, by móc być uznaną za zdrową czy dobrze zbilansowaną, powinna sacharozę wykluczać lub zawierać minimalne jej ilości.