Dlaczego kofeina przestała na mnie działać? Objawy przedawkowania kofeiny. Jak pić kawę aby pobudzała?

   Kofeina to cudowny dar natury - niemniej kiedy przekroczymy pewien poziom spożycia więcej z niej szkody niż pożytku. Przedstawiamy jaki są objawy przedawkowania kofeiny oraz jak pić kawę, żeby działała pobudzająco.

   Problem polegający na tym, że mimo spożywana dużych dawek kofeiny, nie odczuwa się pobudzającego działania i poprawy koncentracji oraz funkcji poznawczych. Pojawia się natomiast szereg nieprzyjemnych objawów, takich jak mdłości, drżenie rąk, wrażliwość na światło, uczucie duszności i nasilonego zmęczenia. Symptomy przedawkowania mogą pojawić się nawet po spożyciu około 500 mg kofeiny, czyli tyle co w około 4 kubkach kawy (w tym artykule znajdziemy szczegółową zawartość kofeiny w różnych produktach spożywczych).

Przemiany kofeiny w organizmie

   Kofeina dostarczana organizmowi jest szybko absorbowana w układzie pokarmowym. Substancja czynna przekracza barierę krew-mózg. W tkance nerwowej działa antagonistycznie dla receptorów adenozyny - blokuje jej wychwyt. Adenozyna działa tonizująco i relaksacyjnie. Kiedy jej miejsce w receptorach zajmuje kofeina dochodzi do podniesienia poziomu energii, zwiększenia siły i poprawy motywacji oraz wsparcia termogenicznego.



Przesycenie receptorów

   Kiedy receptory adenozynowe często i nadmiernie są wypełniane substancjami stymulującymi - np. kofeiną - organizm zaczyna reagować na ich podaż słabiej. Opisana sytuacja nazywana przesyceniem receptorów występuje jako skutek spożywania zbyt dużych ilości kawy, energetyków lub środków wspomagających odchudzanie, zawierających kofeinę. Przesycenie receptorów kofeiną objawia się tym, że spożywanie około 200-300 mg kofeiny przestaje dawać takie efekty, jak wcześniej. Żeby stan powrócił do normy, trzeba ograniczyć spożywanie stymulujących substancji przez okres około 3-6 tygodni.



Tempo metabolizmu kofeiny

   Kolejnym czynnikiem wpływającym na sposób reagowania organizmu na kofeinę, jest tempo jej metabolizowania. Przeciętny czas potrzebny na wchłonięcie się kofeiny z układu pokarmowego wynosi około 20-45 minut. Po upływie tego czasu dochodzi do podniesienia termogenezy, przyspieszenia akcji serca oraz poprawy koncentracji. Kofeina po wchłonięciu się z przewodu pokarmowego do krwiobiegu zostaje przekształcona w trzy różne substancje - teofilinę, paraksantynę i teobrominę.

   U osoby uprawiającej sport do metabolizmu kofeiny może dochodzić znacznie szybciej. Nagłe pobudzenie pojawi się w krótkim czasie po spożyciu suplementu zawierającego kofeinę, ale równie szybko dojdzie do obniżenia poziomu energii. Kiedy stymulant przestanie działać, pojawia się znużenie i brak motywacji do działania.



Umiarkowane i wolne tempo metabolizmu kofeiny

   Umiarkowane tempo metabolizmu kofeiny pozwala optymalnie wykorzystać jej właściwości. Pobudzenie po spożyciu stymulującej substancji utrzyma się stosunkowo długo, co będzie korzystne podczas pracy umysłowej i ćwiczeń fizycznych. Jednocześnie, kofeina nie będzie wpływać negatywnie na koncentrację i skupienie uwagi, bo pobudzenie nie będzie zbyt duże.

   Niemniej u niektórych osób tempo metabolizmu kofeiny jest niższe. W takim przypadku nawet przerwa od stosowania stymulujących substancji nie pomoże. Skutkiem wolnego tempa metabolizmu kofeiny jest brak uczucia pobudzenia po wypiciu kawy. Można zastosować suplementy zawierające oprócz kofeiny dodatkowe substancje wzmacniające jej działanie. Są to substancje naturalnego pochodzenia o właściwościach pobudzających, takie jak synefryna i tyrozyna.



Skutki nadmiernego spożywania kofeiny

   Do głównych objawów nadmiernego spożywania kofeiny należą uczucie niepokoju i zdenerwowania i przyspieszenie pracy serca. Niektóre osoby pod wpływem jej nadmiernych ilości są drażliwe, a nawet skłonne do wybuchania gniewem. Za maksymalną dzienną dawkę kofeiny uznaje się 400 mg. Przekroczenie tej dawki może doprowadzić nie tylko do rozdrażnienia. Pojawia się ono jako efekt podniesienia poziomu adrenaliny i dopaminy pod wpływem kofeiny zajmującej miejsce relaksacyjnej adenozynie w jej receptorach.

   Kawa ma działanie moczopędne. Jeżeli spożywa się ją w dużych ilościach, może ona doprowadzić do odwodnienia organizmu. Nadużywanie kofeiny ma też bardzo negatywny wpływ na produktywność. Odpowiedzią na pojawiającą się w efekcie senność jest sięgnięcie po kolejną filiżankę kawy, co dodatkowo osłabia produktywność. Jeżeli zatem czujesz, że kawa przestała na ciebie działać, bo mimo jej spożywania czujesz senność i znużenie, zastanów się, czy nie występują też inne objawy. Na tym jednak nie koniec.



Kawa "wypłukuje" magnez

   W bardzo dużym uproszczeniu mówi się o tym, że kawa wypłukuje magnez z organizmu. Jej nadmierne spożywanie sprzyja wydalaniu pierwiastka wraz z moczem i powoduje, że jest go coraz mniej. Długotrwałe, wysokie spożycie kawy może doprowadzić do jego niedoboru objawiającego się np. drżeniem powieki. Poza tym, wystąpienie tego objawu może być efektem działania serotoniny i noradrenaliny, które są uwalniane przez kofeinę. Pobudzają one mięśnie i nerwy w okolicach oka powodując charakterystyczne skurcze powieki.



Nadmiar kofeiny zaburza sen

   Osoby spożywające duże ilości kofeiny mogą mieć problemy ze snem. Substancja pobudzająca może działać (okres półtrwania kofeiny) u osób dorosłych nawet przez 6 godzin od wypicia filiżanki kawy, u kobiet przyjmujących doustne środki antykoncepcyjne zwiększa się nawet do 10 godzin, a u ciężarnych do 11 godzin, u osób z chorobami wątroby o ostrym przebiegu kofeina może gromadzić się w organizmie, może działać nawet do 96 godzin.

   Spożycie kawy po kolacji, albo późnym popołudniem może utrudnić zasypianie i znacznie obniżyć jakość snu. Kawa nie jest w stanie zastąpić kilkugodzinnego snu. Należy spać co najmniej 7 godzin dziennie, żeby zachować produktywność. Kawa nie pomoże na brak snu, ale za to może się przyczynić do obniżenia jego jakości i problemów z zasypianiem.



Jak pić kawę, żeby działała?

   Jak wynika z powyższych rozważań, przyczyną nieprawidłowego działania kofeiny może być:

- zbyt szybkie lub zbyt wolne tempo metabolizmu tej substancji stymulującej
- spożywanie nadmiernych ilości kofeiny (tzw. przeładowanie)
- zaburzenia snu spowodowane przez kawę
- niedobór magnezu powiązany z dużym spożyciem kawy

   Żeby kawa działała we właściwy sposób, trzeba wiedzieć, jak ją spożywać. W najtrudniejszym położeniu są osoby o spowolnionym metabolizmie kofeiny.

   Pobudzenie pojawia się dopiero po upływie około 20-45 minut od spożycia kawy. Działanie kofeiny utrzymuje się przez około 2-6 godzin. Osoby potrzebujące dłuższego pobudzenia powinny pić małą porcję kawy co 2-5 godziny. Jeśli jesteś bardzo zmęczona / zmęczony wypij kawę i zdrzemnij się na 20 minut. Po takiej krótkiej drzemce kofeina zacznie działać, gdy ty tymczasem nie wpadniesz w głębszy sen. Takiego efektu nie zapewni wypicie dwóch dużych kubków kawy. Herbata również zawiera kofeinę, tylko że o nieco spowolnionym działaniu (teina). Możesz zastąpić filiżankę kawy 1,5 kubka herbaty. Spożywając do 3 filiżanek kawy dziennie nie szkodzisz zdrowiu. Kofeina wywołuje łagodne uzależnienie fizyczne, które objawia się sennością i bólami głowy. Pamiętajmy też, że kofeina występuje w popularnych napojach energetycznych - w 100 ml napoju przeciętnie znajduje się 32 mg kofeiny (w puszce 250 ml jest więc jej 80 ml), w napojach typu cola, w czekoladzie (zwłaszcza w gorzkich) i kakao. Pamiętaj 2-3 filiżanki kawy dziennie pite w odstępach czasowych nie mają negatywnego wpływu na Twoje zdrowie. Jeśli mamy wybierać kawę to wybierajmy ziarnistą świeżo mieloną, kawa rozpuszczalna z wielu względów do zdrowych nie należy.