Dynia jest warzywem sezonowym, którego obecność w naszej diecie jest nie do przecenienia - dynia ma mało kalorii, ale wiele wartości odżywczych. Tym samym stanowi idealny składnik menu osób dbających o zdrowie i figurę.
Choć pochodzi z Ameryki Północnej, jest z powodzeniem uprawiana na prawie całym świecie, w tym również i naszym kraju. W polskich warunkach klimatycznych sezon na dynię rozpoczyna się (najwcześniej) w okolicach lipca, choć nie możemy wtedy liczyć na najpiękniejsze okazy czy najlepsze ceny tych warzyw. Idealnej dyni poszukiwać na straganach i rynkach możemy jednak aż do pierwszych przymrozków. Czy warto to robić? Jak to zostanie dalej napisane, absolutnie tak! Z dyni ugotujemy pyszny, pożywny i zdrowy obiad dla całej rodziny. Co więcej, wyczarujemy z niej nawet słodką przekąskę dla wszystkich, małych i dużych, łasuchów.
|
|
|
Po zakończeniu sezonu nie musimy się z dynią żegnać. Można przechowywać w temperaturach oscylujących w okolicach 10-15 stopni Celsjusza, w ciemnym i w miarę możliwości, przewiewnym miejscu. Tak przechowywana dynia może zachować zdatność spożycia przez nawet sześć miesięcy. Warto więc przybliżyć fakty i ciekawostki, które naświetlając nam dynię, jak się okażę, ukażą ją w bardzo korzystnym świetle.
Odmiany dyni
Najbardziej popularną odmianą warzywa jest dynia zwyczajna (Cucurbita pepo), czyli znana nam wszystkim, najczęściej pomarańczowa, okrągła, o smaku nie za słodkim i aromatycznym miąższu. Jeśli chodzi o zastosowanie w kuchni, dynia zwyczajna jest bardzo uniwersalna - nadaje się tak do przetworów na słodko, jak i potraw na słono czy ostro.
Choć najlepiej znamy dynię zwyczajną, nie należy bać się innych jej odmian (jest ich bardzo wiele). Jako że sezon na to warzywo jest dosyć długi, naprawdę warto trochę poeksperymentować.
Pochodząca z Japonii dynia zwana hokkaido ma bardzo małe wymiary i cienką, jadalną skórkę. Tym samym, przygotowując z niej danie, zaoszczędzimy sobie mnóstwo czasu.
Dynia kabocha, czyli kolejna mała dynia z Japonii, ma słodki, pozbawiony włókien miąższ, co sprawia, że jest idealna do deserów. Jeśli chcemy ugotować dyniowy mus (np. z rodzynkami i cynamonem) lub usmażyć racuchy z przygotowanego na bazie dyni ciasta, kabocha z pewnością będzie najlepszym wyborem.
Dynia oleista nie ma łusek na nasionach. Łatwo jest więc wyciskać z nich olej (stąd nazwa gatunkowa). Olej z pestek dyni jest niezwykle wartościowym produktem spożywczym - dostarcza nienasyconych kwasów tłuszczowych, cynku oraz witaminy E. Jest również pomocny w walce z pasożytami układu pokarmowego, a stosowany jako balsam idealnie nawilża i rozjaśnia skórę.
Wymienione tu gatunki dyni to tylko przykłady. Istnieją dynie okrągłe, podłużne, małe, duże, zielone, czerwone, żółte, pomarańczowe... Warto "buszować" nie tylko po marketach, ale także po lokalnych rynkach. Uprawa większości gatunków dyni jest bardzo łatwa, co sprawia, że wielu rolników decyduje się na hodowanie nawet tych mniej znanych.
Dynia - właściwości odżywcze i lecznicze
Dynia jest bardzo zdrowym i pożywnym warzywem, które jest jednocześnie bardzo niskokaloryczne. 100 gramów dyni dostarcza średnio 26 kalorii (kcal). Tym samym osoby dbające o linię czy odchudzające się mogą bez obaw włączyć dynię do codziennej diety.
Dynia jest bardzo bogata w prowitaminę A (beta karoten) i bogata w witaminy z grupy B (B1, B2, B5, B6), witaminę E i C. Poza tym, dostarcza wielu składników mineralnych, takich jak: magnez, miedź, mangan, potas i fosfor. Ze względu na zawartość składników odżywczych, dynia zapobiega oraz pomaga walczyć z:
- nadciśnieniem tętniczym
- chorobami serca
- chorobami nerek
- zaburzeniami pracy wątroby
- zaparciami (jest dobrym źródłem błonnika pokarmowego)
Poza tym:
- pomaga zachować równowagę kwasowo-zasadową
- reguluje gospodarkę wodno-elektrolitową
- dba o wzrok
- poprawia stan włosów, skóry i paznokci
- zmniejsza ryzyko osteoporozy
Pamiętajmy, że bogate w wartości odżywcze warzywo jest najzdrowsze wtedy, gdy jest w pełni dojrzałe, dlatego by cieszyć się z jego właściwości, należy wybierać okazy z wyraźną i grubą warstwą miąższu.
Kalorie i wartości odżywcze dyni
| Składnik | Zawartość w 100 [g] |
|---|---|
| Kalorie (wartość energetyczna) | 26 kcal / 109 kJ |
| Białko | 1,00 g |
| Tłuszcz ogółem | 0,10 g |
| Kwasy tłuszczowe nasycone | 0,052 g |
| Kwasy tłuszczowe jednonienasycone | 0,013 g |
| Kwasy tłuszczowe wielonienasycone | 0,005 g |
| Kwasy tłuszczowe omega-3 | 0,003 g |
| Kwasy tłuszczowe omega-6 | 0,002 g |
| Węglowodany | 6,50 g |
| Błonnik pokarmowy | 0,5 g |
| Witamina A | 8513 I.U. |
| Witamina D | 0 I.U. |
| Witamina E | 1,06 mg |
| Witamina K1 | 1,1 µg |
| Witamina C | 9 mg |
| Witamina B1 | 0,050 mg |
| Witamina B2 | 0,110 mg |
| Witamina B3 (PP) | 0,600 mg |
| Witamina B6 | 0,061 mg |
| Witamina B9 (kwas foliowy) | 16 µg |
| Witamina B12 | 0 µg |
| Witamina B5 (kwas pantotenowy) | 0,298 mg |
| Wapń | 21 mg |
| Żelazo | 0,80 mg |
| Magnez | 12 mg |
| Fosfor | 44 mg |
| Potas | 340 mg |
| Sód | 1 mg |
| Cynk | 0,32 mg |
| Miedź | 0,13 mg |
| Mangan | 0,13 mg |
| Selen | 0,3 µg |
| Fluor | ~ |
| Cholesterol | 0 mg |
| Fitosterole | 12 mg |
Pestki dyni
Pestki dyni są jednym z najbogatszych źródeł magnezu i cynku. Dostarczają również wielu witamin (zwłaszcza z grupy B). Mają, tak jak i sama dynia, wiele właściwości prozdrowotnych i również tak jak ona, stanowią wspaniałą zdrową przekąskę.
Szczególnie polecane są osobom cierpiącym na trądzik oraz mężczyznom w średnim wieku. Wszyscy powinni oni bowiem dostarczać sobie odpowiednio dużych ilości cynku. W pierwszym przypadku po to, by wyregulować produkcję sebum, a więc ograniczyć przetłuszczanie się skóry prowadzące do pojawiania się wyprysków, a w drugim dlatego, iż cynk redukuje ryzyko przerostu i zapaleń prostaty.
Pestki dyni możemy jadać jak chrupki czy orzechy lub dodawać je do sałatek, posypywać nimi zupy, kremy itd. Wspaniały aromat mają również wtedy, gdy uprażymy je na suchej patelni.
Co więcej, pestki dyni zawierają w dużej ilości aminokwas tryptofan, który na drodze przemian poprzez serotoninę metabolizuje się w naszym organizmie w melatoninę. Melatonina to hormon regulujący nasz sen. Tak więc, spożywanie pestek dyni, szczególnie wieczorem, może zapewnić nam długi i spokojny nocny wypoczynek. Pestki dyni zawierają też duże ilości skwalenu.
Z pestek dyni wytłacza się olej, który jest zarówno produktem spożywczym, jak i kosmetycznym. Pamiętajmy, by zawsze wybierać oleje nierafinowane, gdyż tylko one dostarczą nam nienasyconych kwasów tłuszczowych, witamin i minerałów. Zasada ta dotyczy również oleju z pestek dyni. Jeśli mamy okazję możliwość i okazję wybierajmy pestki dyni suszone kosztem tych prażonych (większość pestek kupowanych w torebkach plastikowych jest prażonych) które mają mniejsze wartości odżywczych.
Kalorie i wartości odżywcze - pestki dyni
| Składnik | Zawartość w 100 [g] |
|---|---|
| Kalorie (wartość energetyczna) | 559 kcal / 2339 kJ |
| Białko | 30,23 g |
| Tłuszcz ogółem | 49,05 g |
| Kwasy tłuszczowe nasycone | 8,659 g |
| Kwasy tłuszczowe jednonienasycone | 16,242 g |
| Kwasy tłuszczowe wielonienasycone | 20,976 g |
| Kwasy tłuszczowe omega-3 | 0,180 g |
| Kwasy tłuszczowe omega-6 | 20,796 g |
| Węglowodany | 10,71 g |
| Błonnik pokarmowy | 6,0 g |
| Witamina A | 16 I.U. |
| Witamina D | 0 I.U. |
| Witamina E | 2,18 mg |
| Witamina K1 | 7,3 µg |
| Witamina C | 1,9 mg |
| Witamina B1 | 0,273 mg |
| Witamina B2 | 0,153 mg |
| Witamina B3 (PP) | 4,987 mg |
| Witamina B6 | 0,143 mg |
| Witamina B9 (kwas foliowy) | 58 µg |
| Witamina B12 | 0 µg |
| Witamina B5 (kwas pantotenowy) | 0,750 mg |
| Wapń | 46 mg |
| Żelazo | 8,82 mg |
| Magnez | 592 mg |
| Fosfor | 1233 mg |
| Potas | 809 mg |
| Sód | 7 mg |
| Cynk | 7,81 mg |
| Miedź | 1,34 mg |
| Mangan | 4,54 mg |
| Selen | 9,4 µg |
| Fluor | ~ |
| Cholesterol | 0 mg |
| Fitosterole | ~ |
Dynia w kuchni
Dynia ma bardzo wiele kulinarnych zastosowań, poczynając od przetworów, tych słodkich (np. musy, dżemy, marmolady), jak i niesłodkich (np. kawałki dyni marynowane w occie), przez wypieki (ciasta, pieczywo) aż po dania na gorąco, jak np. zupy. Dynia sprawdzi się także jako baza dań obiadowych - możemy ją piec lub obsmażać. Przygotowanie dyni przed gotowaniem jest dziecinnie proste. Należy jedynie pamiętać, by dynię naprawdę "porządnie" obrać. W tym celu najpierw ją dokładnie myjemy, a następnie przekrawamy na pół. Później należy wyciąć pestki wraz z miękkim miąższem i odkroić grubą i twarda skórę. Tak obraną dynię kroimy na kawałki. Gotowe!
Ciekawostki o dyni
→ Dynia, znana już w starożytnej Grecji, była wówczas nazywana pepon, co po grecku oznacza po prostu dużego melona. Echa greckiej nazwy są obecne w angielskim tłumaczeniu słowa dynia (pumpkin)
→ Dynia dzięki swoim kształtom stała się również oryginalnym elementem dekoracyjnym wnętrza, zwłaszcza w okresie Halloween
→ Dynia zwyczajna osiąga wagę nawet do 45 kilogramów. Rekord 1054,01 kilogramów, w 2014 roku, ustanowił gigantyczny okaz wyhodowany w Szwajcarii
→ Rodzina dyniowatych na świecie obejmuje około 120 rodzajów i około 800 gatunków. Różnią się one kolorem, kształtem i wielkością
→ Świeże pestki z dyni (nie prażone) zjedzone na czczo to sprawdzony domowy sposób na pozbycie się robaków i pasożytów przewodu pokarmowego, takich jak: owsiki, tasiemiec i glista ludzka, dzięki zawartej w pestkach dyni kukurbitacyny, która uszkadza układ nerwowy pasożytów. Przyśpiesza również proces usuwania z organizmu drobnoustrojów pasożytniczych i innych substancji toksycznych. Kukurbitacyna znajduje się tuż pod powierzchnią pestki dyni, w cienkiej warstwie widocznej błonki. Zalecana dawka to około 300 g pestek dla dorosłych, a 10-15 pestek u dzieci. Po 2 godzinach należy zażyć środek przeczyszczający (np. łyżkę oleju rycynowego), by sparaliżowane robaki zostały wydalone z organizmu. Kurację należy powtórzyć po kilku dniach
→ Kompot z dyni wypity na pusty żołądek działa jako środek na zaparcia. Spożywanie gotowanej lub pieczonej dyni zaleca się również chorym na łuszczycę, a okład ze świeżo pokrajanej dyni można stosować przy oparzeniach pierwszego stopnia jako środek łagodzący
→ Miłośnicy pięknych wnętrz i dekoracji pokochali dynię za jej ozdobne odmiany np. baby boo, tykwę czy też autumn wings. Kuchnia, jadalnia czy też salon udekorowany taką ozdobną dynią będzie przypominał przez długi czas o pięknie lata i jesieni
Konkurs. Wygraj zestaw wartościowych olejów!