Kasztany jadalne - kalorie, wartości odżywcze i ciekawostki

   Kasztany jadalne, czyli inaczej marony, to owoce drzewa kasztanowca jadalnego (Castanea sativa) pochodzącego z terenów śródziemnomorskich, Azji Mniejszej i Kaukazu. Należy odróżniać je od owoców kasztanowca zwyczajnego, które są gorzkie i niejadalne. Kasztany jadalne można natomiast jeść na surowo, po ugotowaniu oraz pieczeniu. Charakteryzują się one wieloma cennymi wartościami odżywczymi oraz zdrowotnymi.

   Nie bez powodu więc doceniane były już w czasach starożytnych oraz w średniowieczu, gdzie wykorzystywano je w medycynie naturalnej jako lekarstwo na choroby układu pokarmowego oraz bóle głowy. Dziś kasztany jadalne coraz częściej znaleźć można w kuchni, a szczególną popularnością cieszą się w formie pieczonej, których można skosztować spacerując uliczkami Włoch i Francji.

Kasztany jadalne - właściwości odżywcze i lecznicze

   Kasztany jadalne w 100 gramach zawierają około 196 kalorii (kcal) oraz 44 gramy węglowodanów. Zawartość białka i tłuszczów to kolejno 1,63 g / 100 g oraz 1,25 g / 100 g. Tłuszcze w kasztanach jadalnych to w większości wielonienasycone kwasy tłuszczowe (głównie omega-6).

   Kasztany jadalne zawierają w 100 gramach około 40 mg witaminy C, co pokrywa niemal 50% dziennego zapotrzebowania. Witamina C wzmacnia odporność organizmu oraz uczestnicy w syntezie kolagenu, który odpowiada za odpowiedni stan tkanki łącznej. Kasztany są bogate w witaminę B9 (50 µg / 100 g), który bierze udział w procesach krwiotwórczych w organizmie, zapobiegając tym samym anemii. Witamina B9 (powszechnie nazywana kwasem foliowym) jest szczególnie ważny wśród kobiet w ciąży lub ją planujących ze względu na obniżanie ryzyka wad rozwojowych u płodu. Kasztany jadalne stanowią źródło witamin z grupy B (głównie witaminy B6), które odpowiadają za prawidłowe działanie układu nerwowego i odpornościowego.

   Na szczególna uwagę zasługuje zawartość składników mineralnych, szczególnie miedzi i manganu. Sto gramów kasztanów jadalnych pokrywa 50% dziennego zapotrzebowania na miedź oraz niemal 20% na mangan. Kasztany bogate są również w potas, magnez, cynk, fosfor i żelazo (niehemowe).

   Duża ilość przeciwutleniaczy zawartych w kasztanach zabezpiecza organizm przed działaniem wolnych rodników oraz stresem oksydacyjnym.

   Oprócz cennych wartości odżywczych oraz doskonałego smaku kasztany jadalne wykorzystywane były i nadal wykorzystywane są w medycynie naturalnej. Według mnichów niemieckich kasztany jadalne leczyć miały dolegliwości trzustki i wątroby. W celu leczenia spożywano zgnieciony miąższ maronów z miodem, co regulowało pracę narządów układu pokarmowego. Kasztany wykorzystywane były również w leczeniu bólów głowy oraz problemów z pamięcią i koncentracją. Kasztany jadalne zawierają escynę - związek chemiczny, który odznacza się właściwościami uszczelniającymi naczynia krwionośne. Owoce kasztanowca jadalnego wzmacniać mogą odporność, przeciwdziałają infekcjom oraz zapobiegają chorobom układu krążenia. W maronach znajdziemy też pewną ilość lignanów (ważnych zwłaszcza dla kobiet w okresie menopauzy) - lignany to związki roślinne, które bardzo przypominają ludzkie estrogeny (żeńskie hormony płciowe), dlatego też nazywa się je fitoestrogenami - lignany są jednymi z trzech klas fitoestrogenów.



Kalorie i wartości odżywcze - kasztany jadalne (marony) surowe obrane

Kasztany jadalne - zastosowanie w kuchni

   Kasztany jadalne spożywane są w formie surowej, pieczonej, gotowanej, smażonej oraz jako dodatek do sałatek, past, czy deserów i potraw wytrawnych. Przed obróbką termiczną kasztany należy umyć, osuszyć, a następnie naciąć nożykiem ok. 2 centymetry w głąb, w przeciwnym razie mogą wybuchnąć. W formie surowej oczywiście kasztany spożywamy po usunięciu twardej skórki. Pieczemy układając na blaszce płaską stroną w piekarniku w temperaturze 180 stopni C. przez około 30 minut. Gotujemy przekładając do garnka, zalewamy wodą i pozostawiamy na co najmniej 30 minut w wodzie. Kasztany powinny pozostać na dnie garnka. Następnie gotujemy kasztany przez ok. 30 minut. Można dodać do wody szczyptę soli. Smażymy na wysokim ogniu, przez około 20 minut, pamiętając o częstym podrzucaniu ich do góry. Przed końcem smażenia na patelni można spryskać kasztany odrobiną czerwonego wytrawnego wina.

   Pieczone na ogniu w przenośnych piecykach kasztany są często spotykane na ulicach miast Włoch i Francji. Konsystencją i smakiem przypominają ziemniaki o słodkim, orzechowym smaku.

   We Włoszech z mąki kasztanowej ugotowanej w mleku uzyskuje się gęstą polantę, natomiast Niemcy słyną z aromatycznej zupy kasztanowej. Na Węgrzech masa kasztanowa jest używana do przygotowywania kremu z kasztanów oraz wyrobów cukierniczych. Popularnym deserem są gotowane kasztany mieszane z cukrem i rumem oraz polane bitą śmietaną. We Francji często spożywane są kasztany gotowane w słonej wodzie, które stanowią dodatek do potraw z drobiu. Szczególna popularnością cieszy się wykwinty deser w postaci kasztanów smażonych w cukrze. Zmielone kasztany, z których wytwarza się mąkę kasztanową mogą być wykorzystywane jako dodatek do wyrobów cukierniczych i wypieku chleba.



Ciekawostki o kasztanach jadalnych

→ Kasztany jadalne nie zawierają glutenu. Mogą być więc spożywane przez osoby z celiakią, nietolerancją glutenu, uczulonych na gluten i osoby będące na diecie bezglutenowej jako zamiennik mąk glutenowych - pszennej, żytniej i jęczmiennej
→ W Europie kasztany jadalne straciły swoją popularność w XVII wieku, kiedy to rozpoczęły się choroby drzew kasztanowców oraz rozpowszechnione zostały ziemniaki i kukurydza
→ W starożytnym Rzymie żołnierze otrzymali kasztanową owsiankę przed rozpoczęciem walki na polu bitwy
→ Z prażonych owoców kasztana jadalnego otrzymać można zamiennik kawy
→ Kupując kasztany powinno się zwrócić uwagę na stan skórki - powinna być błyszcząca i nienaruszona, sucha, bez przebarwień i śladów pleśni. Powinno się wybierać owoce cięższe - lekkie owoce mogą oznaczać, że są mocno wyschnięte
→ Kasztan jadalny symbolizuje mądrą przezorność
→ Kasztan jadalny w języku angielskim to (Sweet) Chestnut, w języku francuskim - Châtaigne, w języku niemieckim - Marone, Esskastanie, czy też Edelkastanie, a w języku hiszpańskim - Castaña
→ Drzewa kasztana jadalnego należą do rodziny bukowatych
→ Drzewa kasztana jadalnego osiągają średnicę do 1 metra i mogą sięgać nawet 30 metrów wysokości
→ Przeciętna średnica kasztana jadalnego to 2,5-3 cm, są spłaszczone z jednej strony i mają stożkowaty kształt. Owoce kasztana dojrzewają pod koniec października lub na początku listopada
→ Ze względu na wrażliwość na niskie temperatury w Polsce drzewa można go spotkać w cieplejszych regionach kraju oraz w ogrodach botanicznych
→ Najsłynniejszy polski cytat związany z kasztanami pochodzi z serialu "Stawka większa niż życie". W odcinku 11 - "Hasło" pada zdanie "W Paryżu najlepsze kasztany są na placu Pigalle", na które odzewem jest "Zuzanna lubi je tylko jesienią"