Kawa rozpuszczalna - czy jest zdrowa?

   Kawa - wielu ludzi nie wyobraża sobie poranka bez tego napoju. Popularną kawą mieloną, coraz częściej zastępuje kawa rozpuszczalna.

   Dlaczego kawa rozpuszczalna (instant) stała się taka popularna? Po kawę rozpuszczalną sięgamy bardzo chętnie. Nie wymaga mielenia ani parzenia, dlatego szybko i bez większego wysiłku możemy raczyć się nią niemal wszędzie. Przyjęło się przekonanie, że kawa rozpuszczalna otrzymywana jest z zastosowaniem skomplikowanych reakcji chemicznych, w przebiegu których powstają różne szkodliwe substancje, podobnie też uważa się, że finalny ich produkt tak naprawdę nie jest kawą, tylko aromatyzowanym napojem kawopodobnym. Czy tak faktycznie jest? Czy kawa rozpuszczalna jest zdrowa?

Kawa lubiana przez konsumentów

   Historia kawy rozpuszczalnej rozpoczęła się na początku XX wieku za sprawą japońskiego chemika Sartori Kato. Jednak cały splendor spłynął na Amerykanina Georga Washingtona, który równolegle i niezależnie od Kato, opracował własny sposób wytwarzania kawy rozpuszczalnej i wykazał się większym talentem do biznesu, jako pierwszy wprowadził ją bowiem do handlu. W 1938 roku produkcją kawy rozpuszczalnej na masową skalę zajęła się firma Nescafe i tym sposobem stała się popularna na całym świecie.

   Wśród jej podstawowych zalet dostrzeganych przez konsumentów można wymienić głównie łatwość i szybkość przyrządzenia. Prawidłowe przygotowanie kawy mielonej wymaga zastosowania ekspresu ciśnieniowego lub kawiarki. W przypadku zakupu prażonych ziaren konieczne jest ich zmielenie w młynku do kawy. Kawa rozpuszczalna jest zaparzana w kubku lub filiżance. Wystarczy jej zalanie wrzątkiem.



Proces produkcji kawy rozpuszczalnej

   Kawa rozpuszczalna powstaje w wyniku szeregu złożonych procesów technologicznych. Ziarna są rozkruszane i przepuszczane przez strumień gorącej wody w warunkach wysokiego ciśnienia. W wyniku wspomnianego procesu powstaje ekstrakt. Wyciąg z ziaren kawy jest poddawany kolejnym procesom technologicznym, którymi są kolejno:

- czyszczenie
- filtrowanie
- suszenie

   Uzyskany koncentrat kawowy jest parzony, a następnie wtłaczany do wysokiego zbiornika, gdzie panuje wysoka temperatura. Pod jej wpływem dochodzi do wyparowania wody z ekstraktu i pozostania granulek kawy. Współcześnie stosuje się także metodę produkcji polegająca na suszeniu z zastosowaniem techniki wymrażania.

   Wieloetapowy proces produkcji kawy rozpuszczalnej ułatwia producentom wzbogacanie jej smaku i aromatu poprzez dodawanie substancji ulepszających, w tym także syntetycznych związków (wówczas jest napój kawowy, a nie kawa rozpuszczalna). Z jednej strony koszty produkcji mogłyby wydawać się wyższe niż w przypadku kawy sprzedawanej w postaci całych lub zmielonych ziaren. Z drugiej jednak należy zaznaczyć, że do produkcji kawy rozpuszczalnej z założenia wykorzystuje się ziarna gorszego rodzaju. Co warto wiedzieć powstaje ona głównie z mniej szlachetnej odmiany Robusta.



Kawa rozpuszczalna a nikiel, akrylamid i ochratoksyna

   Nie każdy konsument jest świadomy tego, że w kawie rozpuszczalnej, a szczególnie w popularnych napojach kawowych typu "3w1" (ich główny składnik to cukier lub syrop glukozowo-fruktozowy, a także oprócz kawy składa się ona także z dodatków takich jak: aromaty, barwniki, emulgatory, stabilizatory, zagęszczacze i utwardzony olej roślinny) może znajdować się nikiel. Należy on do grona mikroelementów potrzebnych organizmowi do prawidłowego funkcjonowania. Niemniej w nadmiernych ilościach pierwiastek może przynieść więcej szkody niż pożytku, zwłaszcza w przypadku, gdy konsument jest na niego uczulony. Nikiel należy do grona najbardziej powszechnych alergenów. Szacuje się, że ponad 15% osób dorosłych jest uczulonych na ten pierwiastek, w tym głównie kobiety. Osoby te powinny przemyśleć kwestię ograniczenia spożycia kawy rozpuszczalnej.

   Akrylamid to substancja chemiczna powstająca podczas obróbki termicznej w wysokiej temperaturze. Mimo, że zawiera go też świeżo palona kawa, to jego ilość w rozpuszczalnej jest aż dwukrotnie wyższa. Akrylamid posądzany jest o działanie rakotwórcze.

   W kawie rozpuszczalnej może znajdować się także ochratoksyna A - są to ilości, które mieszczą się w normie, jednak, ze wszystkich produktów spożywczych ich zawartość w kawie rozpuszczalnej jest największa. Ochratoksyna A to mykotoksyna produkowana przez grzyby. Toksyna ta w nadmiernych ilościach spotykana jest w żywności, często w wyniku niewłaściwego jej magazynowania, któremu szczególnie sprzyjają warunki klimatyczne wysokich temperatur oraz dużej wilgotności. Regularnie spożywana w ilościach przekraczających dopuszczalne normy ma działanie rakotwórcze, uszkadza czynności nerek oraz powoduje uszkodzenia układu nerwowego oraz odpornościowego.



Kofeina i polifenole w kawie rozpuszczalnej

   Zawartość kofeiny w kawie rozpuszczalnej jest niższa w porównaniu z kawą naturalną. Ma to pozytywny aspekt w przypadku występowania wrażliwości na kofeinę. Przeciętna dawka kofeiny uznawana za bezpieczną dla dorosłego człowieka wynosi 500-650 mg, w zależności od źródła informacji. Dawka toksyczna wynosi powyżej 1000 mg, natomiast dawka 3200 mg jest uznawana za prowadzącą do zgonu. Filiżanka kawy naturalnej zawiera około 180-330 mg kofeiny, natomiast kawa rozpuszczalna zawiera zaledwie 90-100 mg kofeiny.

   Prozdrowotne walory kawy wynikają z obecności polifenoli, które są silnymi antyoksydantami. Badania naukowe wskazują, że kawa rozpuszczalna może dostarczać podobną ilość polifenoli co filiżanka kawy parzonej.



Kawa rozpuszczalna - zdrowa czy nie?

   Teoretycznie kawa rozpuszczalna powinna mieć takie same właściwości, jak kawa naturalna. Jednak ze względu na wysoki stopień przetworzenia i obecne (prawdopodobnie) w niej szkodliwe związki jest gorszą alternatywą niż kawa parzona, nie bez znaczenia pozostaje fakt, że produkuje się ją z gorszych jakościowo ziaren. Oczywiście posiada zalety - wygoda (brak fusów) i szybkość przyrządzania oraz zawartość polifenoli, ale wad jest więcej i są one w znaczeniu żywieniowym i zdrowotnym znaczące, dlatego też zawsze lepiej jest wybierać naturalną kawę - nie tylko bardziej aromatyczną ale też potencjalnie z mniejszą ilością szkodliwych substancji.