Mak - kalorie, wartości odżywcze i ciekawostki

   Mak jest nie tylko pyszny, jest również źródłem cennych wartości odżywczych jak i posiada prozdrowotne właściwości. Jego kulinarne zastosowania pozwalają nam cieszyć się na wiele różnych i zawsze smakowitych, sposobów. Z wielu powodów uznać można go za prawdziwe remedium na wiele dolegliwości i element profilaktyki licznych chorób.

   Mak jest ceniony od wieków. Ta roślina oleista występuje niemal wyłącznie na półkuli północnej. Co ciekawe ze względu na piękne kwiaty uprawiany jest też jako roślina ozdobna. Jak inne bakalie, jest źródłem wielu witamin i składników mineralnych. Choć dziś kojarzy się nam głównie z potrawami świątecznymi, możemy (i powinniśmy!) jadać go przez cały rok. Oczywiście, w rozsądnych ilościach... Niekoniecznie dlatego, że sam w sobie jest tłusty, a więc i kaloryczny, ale dlatego, iż jest zwykle dodatkiem do potraw czy wypieków słodkich, a więc, tradycyjnie, zawierających również duże ilości cukru. Pamiętajmy również, iż mak może uczulać. Nie warto jednak maku się bać. Dlaczego? O tym poniżej...

Mak - właściwości odżywcze, lecznicze i zdrowotne

   Mak jest bogatym źródłem witamin z grupy B: B1, B2, PP, B5, B6, B9 (kwasu foliowego) i witaminy E oraz niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu pierwiastków - minerałów takich jak: wapń, magnez, cynk, fosfor, żelazo, miedź, potas, mangan i selen. Oczywiście mak to bardzo dobre źródło błonnika pokarmowego.

   Szczególną uwagę warto zwrócić na wapń i magnez. Zawartość wapnia w 100 g maku to aż 1438 miligramów, natomiast magnezu 347 mg. Dla porównania, warto wiedzieć, iż w 100 gramach białego sera znajduje się ok. 100-200 mg wapnia, w mleku 100-120 mg, jajkach 42 mg - są to więc ilości zdecydowanie mniejsze niż w maku. Odpowiednie spożycie wapnia jest szczególnie ważne dla kobiet w okresie menopauzy, gdyż te szczególnie narażone są, ze względu na zmiany hormonalne zachodzące w ich organizmach, na osteoporozę.

   Poza tym, że mak wzmacnia kości, warto wprowadzić go do diety z innych powodów. Mak zawiera bowiem nienasycone kwasy tłuszczowe (głównie) z grupy omega-6 przez co pomaga obniżyć poziom złego cholesterolu, podobnie jak zawarte w maku roślinne fitosterole, ponadto wspomaga pracę serca, zapobiega zmianom miażdżycowym. Poza tym, mak:

- poprawia wygląd włosów, skóry i paznokci
- dba o nasz wzrok
- podnosi odporność organizmu
- zapobiega zaparciom (przez co redukuje ryzyko zachorowania na raka dolnych odcinków układu pokarmowego) i reguluję pracę jelit
- wspomaga układ nerwowy, a więc zapobiega stanom depresyjnym, wspomaga walkę ze stresem
- zapobiega nadmiernemu gromadzeniu się wody w organizmie

Kalorie i wartości odżywcze maku

Mak - o czym warto pamiętać?

   Mak, jakkolwiek zdrowy i smaczny by nie był, nie może byś spożywany bez ograniczeń, szczególnie w kilku konkretnych przypadkach.

   Po pierwsze, pamiętać należy o tym, iż mak może wchodzić w interakcje z niektórymi lekami. Tym samym, jeśli poddawani jesteśmy jakiejś terapii czy z jakiegokolwiek innego powodu przyjmujemy leki, powinniśmy skonsultować się z lekarzem zanim zdecydujemy się na spożycie produktów, w których znajdują się duże ilości maku.

   Poza tym, mak jest ciężkostrawny, gdyż zawiera jednocześnie dużą ilość tłuszczu oraz nierozpuszczalny błonnik. O ile ten drugi ma zbawienny wpływ na pracę jelit u osób, które cierpią na zaparcia atoniczne, to, jeśli mamy kłopoty trawienne (np. zaparcia spastyczne, wrzody itd.) czy problemy wątrobowe, spożycie dużej ilości maku może je znacznie zaostrzyć.

   Dodatkowo, warto wiedzieć, iż maku nie podaje się dzieciom do drugiego roku życia (później już tak, ale nie w dużych ilościach!). Na jego ilość w spożywanych posiłkach powinny również uważać ciężarne.



Mak a odchudzanie

   Mak ma mniej kalorii od np. orzechów, ale i tak jest bardzo kaloryczny - 100 gramów maku dostarcza około 525 kalorii (kcal). Wszystko to za sprawą tłuszczu, który stanowi ponad 40% masy ziarenek. W związku z tym nie możemy objadać się makiem bez ograniczeń i liczyć na to, że schudniemy, pomimo licznych wartości odżywczych o prozdrowotnych maku.

   Pamiętajmy jednak, iż mak spożywany jest raczej w towarzystwie cukrów i mąki. Połączenie węglowodanów prostych i tłuszczu już bezpieczne dla figury nie jest, gdyż cały produkt, np. ciasto, ma niezwykle wysoki indeks glikemiczny, a więc powoduje szybki skok cukru we krwi i w konsekwencji, wyrzut insuliny, która ma go obniżyć. Niestety insulina aktywuje również proces odkładania się tkanki tłuszczowej. Jeśli jednak sami przygotowujemy makowiec, kutię czy bułki z makiem, wykorzystajmy do tego zdrowe, niskoglikemiczne zamienniki białego cukru oraz mąki razowe - dzięki temu będziemy mogli bez przykrych konsekwencji pozwolić sobie na coś pysznego (i zdrowego!). Indeks glikemiczny samego maku wynosi jedynie 35 (wartość uznawana za "niską").



Mak w kuchni

   Mak jest wykorzystywany do produkcji cukierniczych farszów (np. do ciast, tart, bułek itd.) oraz jako posypka do (niekoniecznie słodkich) wypieków (np. bułek, chleba, rogalików).

   Mak jest absolutnie obowiązkowym składnikiem niektórych potraw wigilijnych - kutii (przygotowywanej z maku, ziaren pszenicy i miodu) czy makowca. Jest bowiem symbolem płodności, urodzaju, pomyślności i dobra. Pamiętajmy więc, by na naszym wigilijnym stole nie zabrakło słodkości przygotowanych z jego dodatkiem.



Odmiany maku

   Pamiętajmy, że mak, który wykorzystujemy w kuchni, to mak niebieski (czasem również mniej popularny mak biały). Niemniej, to nie jedyny gatunek tej rośliny. Wyróżnia się ich bowiem około 70-100 (w zależności od źródeł, tj. konkretnej klasyfikacji).

   Dwa najpopularniejsze (czy najważniejsze), obok niebieskiego, rodzaje maku, to mak polny oraz mak lekarski. Mak polny wykorzystywany był od wieków w medycynie ludowej. Przygotowywano z niego napary przeciwkaszlowe, leczące biegunkę czy o działaniu wspomagającym zasypianie. Mak polny znajduje również swoje zastosowanie w kosmetyce (np. w produkcji łagodnych płynów do higieny intymnej).

   Mak lekarski, którego warunki uprawy są ściśle regulowane prawnie i kontrolowane, wykorzystywany jest do produkcji np. morfiny (pozyskuje się z niego silnie uzależniający narkotyk zwany opium, który jest dla niej bazą). W maku niebieskim również występują substancje narkotyczne, ale w zdecydowanie mniejszych, wręcz śladowych ilościach.