Melisa lekarska - właściwości zdrowotne i zastosowanie

   Melisa lekarska (Melissa officinalis) to dorastająca do 60 cm wysokości roślina, rosnąca dziko w Europie Południowej, Afryce Północnej i w Azji. Ze względu na zdrowotne właściwości uprawiana jest na całym świecie, również w Polsce. Roślina znana jest też pod nazwami: starzyszek, rojownik, cytrynowe ziele, pszczelnik, czy też matecznik. Melisa lekarska znana była już dwa tysiące lat temu w starożytnej Grecji, gdzie stosowano ją do kąpieli, leczono nią miejsca ukąszeń owadów oraz dodawano do wina celem nadania mu odpowiedniego aromatu. W średniowieczu była stosowana jako lek redukujący stres, zwiększający apetyt oraz łagodzący niestrawność.

   Właściwości zdrowotne melisy spowodowały, że stała się ona rośliną, którą przez wieki chętnie uprawiano w przyklasztornych ogrodach. Stosowana była do produkcji nalewek, które podawano chorym podczas leczenia chorób serca, głowy i żołądka. Do dzisiaj melisa jest jednym z najpopularniejszych ziół wykorzystywanych w medycynie naturalnej. Znalazła ona również zastosowanie w kosmetologii oraz kuchni. Co więc sprawiło, że melisa zyskała tak dużą popularność i czemu zawdzięcza ona swoje właściwości?

Melisa lekarska - skład

   Liście melisy lekarskiej zawierają w swoim składzie dużą ilość olejków eterycznych (geranial, cytral, geraniol, linalol, cytronelal) znajdujących się we włoskach gruczołowych melisy. Liście bogate są też w flawonoidy (kwercetyna, luteina, kemferol, apigenina), kwasy fenolowe (kwas chlorogenowy, kawowy, rozmarynowy, felurowy) oraz triterpeny (kwas ursolowy i oleanolowy). Wszystkie te związki wykazują szereg prozdrowotnych właściwości.



Melisa lekarska - właściwości zdrowotne

   Olejek eteryczny zawarty w melisie lekarskiej działa rozkurczająco oraz obniża próg wrażliwości nerwowej. Wraz z garbnikami wykazuje właściwości przeciwbakteryjne. Fenolokwasy oraz flawonoidy działają przeciwzapalnie oraz antyoksydacyjnie. Melisa wykazuje więc właściwości uspokajające, rozkurczowe, żółciopędne oraz antyseptyczne. Napary z liści melisy lekarskiej polecane są szczególnie w zaburzeniach pracy układu nerwowego. Korzystnie wpływają też na pracę układu oddechowego oraz pokarmowego. Działanie uspokajające melisy wykorzystywane jest w stanach niepokoju, pobudzenia i napięcia nerwowego, nerwicy, rozdrażnienia, stresu. Regularne picie naparów z liści melisy stosowane jest również pomocniczo w leczeniu depresji i stanów lękowych. Melisa lekarska powinna być stosowana też przez osoby cierpiące na bezsenność. Picie naparów z melisy pomocne jest również w leczeniu bólów głowy i objawów migreny. Napary z melisy mogą być stosowane podczas zaburzeń trawienia (wzdęcia, niestrawność) po spożyciu ciężkostrawnych dań. Działanie rozkurczowe może pomóc w stanach skurczowych jelit oraz dróg żółciowych. Często napary z melisy oraz olejek z melisy wykorzystywane są pomocniczo w leczeniu grypy, przeziębienia oraz zapalenia oskrzeli i płuc. Melisa wykorzystywana może być również formie świeżych liści do przygotowywania okładów na otarcia i urazy naskórka, bóle stawów oraz ukąszenia owadów (komarów, pszczół). Olejek eteryczny zawarty w melisie, dzięki działaniu antywirusowemu i grzybobójczemu często wykorzystywany jest jako środek do leczenia opryszczki i pleśniawek na błonach śluzowych. Napary z melisy stosowane są również w łagodzeniu dolegliwości pierwszego trymestru ciąży (min. mdłości) oraz bólów miesiączkowych.



Melisa lekarska w kosmetologii

   Melisa lekarska znalazła zastosowanie w produkcji szamponów do włosów przetłuszczających się, z łupieżem oraz do skóry głowy ze stanami zapalnymi. Działanie antyseptyczne wykorzystywane jest w produkcji kosmetyków do leczenia trądziku, a działanie antyoksydacyjne w kremach przeciwstarzeniowych oraz do skóry wrażliwej i dojrzałej. Toniki produkowane na bazie melisy doskonale regenerują, odświeżają i łagodzą skórę. Melisa reguluje wydzielanie sebum łagodzi podrażnienia skóry oraz działa odkażająco. Olejek eteryczny stosowany w aromaterapii pozwala przygotować uspokajającą i odprężającą kąpiel oraz może być wykorzystany do masażu całego ciała.



Melisa lekarska - zastosowanie w kuchni

   Świeże liście melisy lekarskiej zawierają orzeźwiający olejek eteryczny o cytrynowym zapachu, który idealnie sprawdza się jako dodatek do napojów orzeźwiających, lemoniad i herbat. Melisa często zamrażana jest w kostkach lodu, które następnie dodawane są do chłodzących napojów i drinków. Świeże liście melisy używane są też jako dodatek do deserów oraz sałatek i twarożków. Stanowią one idealny dodatek do dań z mięsa, ryb, zup i sosów oraz marynat. Olejek eteryczny zawarty w melisie nadaje im bowiem charakterystyczny aromat i smak. Z melisy przygotowywana jest również nalewka na bazie alkoholu.



Jak parzyć melisę?

   Melisę lekarską najczęściej stosuje się w postaci naparu z suszu, choć oczywiście napar można przygotować także ze świeżych liści (co ze względu na wysoką "przeżywalność" olejków wrażliwych na temperaturę oraz procesy technologiczne zachodzące podczas otrzymywania suszu jest lepszą alternatywą). Przygotowanie herbatki z melisy jest bardzo proste. Wystarczy wsypać 1 łyżkę suszu lub w przypadku świeżych liści - 2 łyżki najlepiej świeżo poszarpanych listków do szklanki, zalać wodą o temperaturze ok. 95 stopni, przykryć i odstawić na 15-20 minut do zaparzenia. Napar będzie miał łagodny, ziołowo-cytrynowy smak.