Niskosodowe odżywianie - nie jest zdrowe dla każdego

   Sód jest jednym z pierwiastków niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Promowane ostatnimi czasy niskosodowe odżywianie chroni przed chorobami serca i układu krążenia, ale nie jest zalecane każdemu.

   Prawidłowe utrzymanie stężenia sodu umożliwia prawidłową pracę układu trawienia oraz układu krążenia, a ponadto jest niezbędne do zachowania prawidłowego bilansu wodnego. Sód jest jednym z tzw. elektrolitów. Przeciętne spożycie sodu jest zbyt wysokie i nadmiar tego pierwiastka może spowodować szkody w organizmie. Nadmierne spożycie sodu wymienia się jako jedną z przyczyn niewydolności nerek, nadciśnienia tętniczego i niewydolności krążenia.

Kiedy stosować dietę niskosodową?

   Dieta niskosodowa jest wskazana w przypadku, gdy stężenie sodu wynosi więcej niż 148 mmol/l. Odpowiednie odżywianie stopniowo przywraca prawidłowy poziom pierwiastka w organizmie. Dieta niskosodowa wymaga wielu wyrzeczeń. Stosuje się ją pomocniczo w razie zalecenia lekarza w przebiegu takich chorób, jak:

- marskość wątroby z obrzękami
- nadciśnienie tętnicze
- niewydolność krążenia
- zapalenie kłębuszków nerkowych
- nerczyca

   Podstawowym celem diety jest przeciwdziałanie zaburzeniom wodno - elektrolitowym. Cel ten może być osiągnięty tylko wtedy, gdy pacjent ściśle przestrzega restrykcyjnych zasad tego sposobu odżywiania.



Na czym polega dieta niskosodowa?

   Niskosodowe odżywianie wymaga wyeliminowania soli z jadłospisu. Sól kuchenna w ogóle nie może być stosowana, albo trzeba ją znacząco ograniczyć. Nie ma jednolitej diety niskosodowej - można wyróżnić trzy sposoby odżywiania, które różnią się pod względem dozwolonej dziennej dawki sodu. Dieta najbardziej restrykcyjna zakłada spożywanie sodu na poziomie 50 mg dziennie. Dieta ubogosodowa dopuszcza spożywanie do 400 mg sodu dziennie, natomiast dieta mało sodowa - maksymalne 1200 mg.



Co jeść na diecie niskosodowej i czego unikać?

   Podstawą diety niskosodowej są świeże owoce i warzywa. Można też spożywać warzywa w puszce, chyba że zawierają sól. Ryby i chude mięso są cennym źródłem białka, więc nie należy wykluczać ich z jadłospisu. Wśród źródeł węglowodanów złożonych polecane są makaron i ryż. Potrawy należy podawać bez soli kuchennej - wymaga ona zastąpienia soli przyprawami i ziołami. Nie wolno jeść żywności zawierającej sztuczne dodatki do żywności (np. glutaminian sodu, benzoesan sodu, glutaminian sodu itd.), co jest głównym czynnikiem wpływającym na restrykcyjność tej diety. Tradycyjne pieczywo, słone przekąski, żółte sery są na zakazanej liście. Poza tym, trzeba uważać na wodę mineralną, która może także zawierać zbyt dużą ilość sodu.



Niskosodowe odżywianie w profilaktyce chorób serca

   Z wyników międzynarodowych badań wynika, że stosowane niskosodowej diety może przynieść pozytywne rezultaty tylko osobom spożywającym zbyt dużo soli oraz pacjentom chorującym na nadciśnienie. Obniżenie spożycia sodu u osób niemających problemów z nadciśnieniem może powodować zwiększenie ryzyka chorób sercowo-naczyniowych i zgonu. Dotyczy to ograniczenia ilości sodu do ilości poniżej 3000 mg dziennie. Kolejny wniosek wynikający z badań opublikowanych na łamach The Lancet to taki, że nadmiar sodu szkodzi tylko osobom cierpiącym na nadciśnienie. Jeżeli tak rzeczywiście jest, to profilaktyka chorób serca i układu krążenia jaką znamy w obecnym kształcie musi zostać zmodyfikowana. Ograniczenie spożycia sodu jest na liście zaleceń obok ograniczenia spożycia cukrów prostych i zwierzęcego tłuszczu.



Ile sodu potrzebuje organizm?

   Sód jest potrzebny organizmowi do utrzymania prawidłowego ciśnienia osmotycznego płynów ustrojowych oraz utrzymania równowagi kwasowo-zasadowej. Rola sodu polega także na ochronie przed nadmierną utratą wody. Przyjmuje się, że 8 gram sodu zatrzymuje 1 litr płynów w organizmie. Ten pierwiastek jest też niezmiernie ważny dla utrzymania sprawności mięśni i nerwów oraz transportu składników odżywczych.

   Niedobór sodu może skutkować odwodnieniem, obniżonym ciśnieniem tętniczym, skurczami mięśni, a nawet zaburzeniami trawienia węglowodanów i białek. Niedobór sodu może być następstwem chorób nerek, niedoczynności kory nadnerczy, wzmożonego wysiłku fizycznego, wymiotów i biegunek oraz stosowaniem moczopędnych leków.

   Zalecana dzienna dawka dla dorosłego człowieka wynosi ok. 1500 mg (1,5 g) sodu. Ma ona charakter orientacyjny, bo zapotrzebowanie na sód, podobnie jak na inne składniki zależy od wieku i masy ciała. Sód zawarty w warzywach i owocach oraz innych pokarmach spożywanych bez dodatku soli w zupełności wystarczy, aby zaspokoić dzienne zapotrzebowanie. Dodatkowo, źródłem sodu jest sól kuchenna, która powinna być spożywana w ilości maksymalnie 5-6 g dziennie. Niestety przeciętny Polak spożywa 15 g soli kuchennej, a więc trzykrotnie więcej niż jest to zalecane.



Co ma sól do nadciśnienia?

   Ciśnienie tętnicze krwi jest regulowane przez dwa ważne makroelementy - sód i potas. Głównym źródłem sodu w diecie jest sól kuchenna, dlatego też zwykle potocznie i w uproszczeniu mówi się, że ograniczając jej spożycie obniżamy ciśnienie tętnicze. Sód jest z układu pokarmowego, a dokładniej mówiąc z jelita cienkiego wchłaniany do krwi. Wiąże on dużo wody więc w tętnicach robi się trochę ciasno - ciśnienie tętnicze wzrasta. Kiedy spożywamy zbyt duże ilości soli nerki usuwają nadmiar sodu wraz z moczem. Gdy poziom spożycia sodu jest niski pierwiastek zostaje wychwycony z krwi i przywrócony do organizmu. Dlatego też w przebiegu chorób nerek utrzymanie prawidłowego poziomu spożycia sodu jest bardzo istotne. Niskosodowe odżywianie odciąża chore nerki i zapobiega nadciśnieniu tętniczemu spowodowanemu ich nieprawidłowym działaniem.



Czy niskosodowe odżywianie wspomaga odchudzanie?

   Wiele diet odchudzających zakłada wyeliminowanie spożycia soli kuchennej z diety i zastąpienia jej przyprawami oraz ziołami pobudzającymi metabolizm do pracy. Nadmiar soli w diecie utrudnia odchudzanie. Powoduje to zatrzymywanie wody w organizmie i powstawanie obrzęków. Natomiast utrzymanie spożycia sodu na prawidłowym poziomie nie wpłynie znacząco na efekty diety. Kiedy ograniczamy spożycie soli i utrzymujemy prawidłowe stężenie sodu w organizmie waga spada, bo pozbywamy się nadmiaru wody. Niemniej niedobór tego pierwiastka powoduje niebezpieczne dla zdrowia i życia odwodnienie. Wiąże się z tym utrata masy ciała, ale tracimy wodę - nie tkankę tłuszczową, a dodatkowo narażamy się na powikłania. Nie musisz stosować niskosodowej diety - wystarczy, że utrzymasz poziom tego pierwiastka w ryzach. Dieta odchudzająca zwykle wymaga ograniczenia produktów wysoko przetworzonych, co samo w sobie prowadzi do optymalnego poziomu sodu w diecie, ponieważ tego typu artykuły spożywcze zawierają duże ilości wspomnianego pierwiastka.



   Podsumowując powyższe rozważania można stwierdzić, że zarówno nadmiar sodu, jak i jego niedobór nie są korzystne, przy czym niedobór powoduje negatywne następstwa częściej niż nadmiar. Nadmierne spożycie sodu jest szkodliwe głównie dla osób chorujących na nadciśnienie lub inne schorzenia z nim powiązane, o których była mowa na początku artykułu. Stosowanie diety ubogiej w sód przynosi korzyści jedynie tym, którzy solą najwięcej i za dużo, albo mają podwyższone ciśnienie krwi. Dietetycy zalecają stosowanie niskosodowej diety, bo przeciętny Polak spożywa za dużo soli. Tymczasem przeciętny Polak nie istnieje, a przekazywanie bardziej rzetelnych informacji przez media przyniosłoby więcej korzyści niż formułowanie ogólnych zaleceń dietetycznych.