Opuncja figowa - czy rzeczywiście leczy i odchudza?

   Obecnie na świecie istnieje około 150 gatunków opuncji. Te wieloletnie rośliny są rodzajem kaktusów, które pierwotnie uprawiano w obu Amerykach. Jednym z najbardziej znanych gatunków jest opuncja figowa, której przypisuje się lecznicze i odchudzające właściwości.

   Opuncja figowa określana jako figa indyjska (Opuntia ficus-indica) została sprowadzona z Ameryki do Europy najprawdopodobniej przez Krzysztofa Kolumba (przekonanego o tym, że dotarł do Indii, stąd mylące określenie sugerujące indyjskie pochodzenie tej rośliny). Obecnie opuncję figową można spotkać również w Australii, w rejonie Morza Śródziemnego oraz w Indiach. Do charakterystycznych cech tej rośliny należą silnie rozgałęzione liście ukształtowane z łodyg, o mięsistej strukturze i płaskim kształcie. Pokrywają je kolce.

Opuncja figowa jako roślina uprawna

   Opuncja figowa jest uprawiana głównie ze względu na owoce o owalnym i lekko wydłużonym kształcie. W okresie dojrzewania zmieniają kolor z zielonego na czerwony. Skórka owoców opuncji figowej jest bardzo twarda i pokryta charakterystycznymi wypustkami. Tuż pod nią znajduje się bardzo soczysty miąższ z drobnymi nasionami. Owoce opuncji figowej cieszą się dużym zainteresowaniem głównie ze względu na zawartość witamin A (beta karotenu), C i E, witamin B1 i B6 oraz licznych minerałów, zwłaszcza wapnia i fosforu oraz w mniejszych ilościach innych makro- i mikroelementów (m.in. żelaza, sodu, magnezu, potasu). Owoce opuncji figowej są też źródłem błonnika.



Bogaty skład chemiczny a toksyczny charakter

   Skład chemiczny owoców opuncji figowej obejmuje nie tylko wyżej wymienione składniki, ale również cukry, kwasy organiczne, alkaloidy, laktony i terpeny oraz flawonoidy o przeciwutleniających właściwościach. Tak zróżnicowany skład chemiczny skłania do rozważenia potencjalnego toksycznego działania tej rośliny na ludzki organizm. Z owoców opuncji figowej są produkowane rozmaite preparaty. Na ogół konsumenci dobrze je tolerują, dlatego opuncja figowa uchodzi za nietoksyczną. Niemniej u niektórych osób mogą pojawić się niepokojące objawy, takie jak:

- nudności
- biegunka
- bóle głowy
- uczucie pełności

   Mimo ryzyka wystąpienia takich dolegliwości opuncji figowej przypisuje się właściwości lecznicze. W świetle aktualnego stanu wiedzy medycznej omawiana roślina działa przeciwzapalnie i przeciwbólowo. Ponadto, przypisuje się jej właściwości ochronne względem układu nerwowego, działanie przeciwwirusowe oraz antyoksydacyjne. Poza tym, opuncja figowa należy do grona roślin, które mogą być skuteczne w zakresie profilaktyki przeciwcukrzycowej. Opuncja figowa może wywołać działanie laktogenne (mlekopędne). Problem w tym, że stosowanie zawierających ją preparatów w okresie ciąży i karmienia piersią mogłoby niekorzystnie wpłynąć na zdrowie dziecka. Badania w tym zakresie nie były prowadzone, więc lepiej dmuchać na zimne i nie ryzykować.



Badania na myszach i działanie antynowotworowe

   Podobnie jak wiele innych roślin o działaniu przeciwutleniającym (antyoksydacyjnym) opuncja figowa została poddana badaniom pod kątem możliwości jej zastosowania w terapii i profilaktyce nowotworów. Badania laboratoryjne zostały przeprowadzone z udziałem myszy. Naukowcom udało się wykazać, że ekstrakt z owoców opuncji figowej może hamować proliferację komórek raka szyjki macicy, nowotworu pęcherza moczowego oraz raka jajnika w warunkach in vitro. Roślinny wyciąg może również wywoływać proces komórkowy prowadzący ostatecznie do usunięcia skutków mutacji genetycznej w zakresie wzrostu raka jajnika. Innymi słowy, zdaniem naukowców badających ekstrakt z opuncji, roślinna substancja może doprowadzić do zahamowania wzrostu raka jajnika.



Lecznicze właściwości opuncji znamy od lat

   Lecznicze działanie opuncji figowej nie jest odkryciem dwudziestego pierwszego wieku. Od wielu stuleci są one wykorzystywane w leczeniu astmy, marskości wątroby spowodowanej nadużywaniem alkoholu, wrzodów żołądka oraz nieżytu żołądka i jelit. Opuncja figowa może pomóc także osobom cierpiącym na niestrawność. W skład liści opuncji figowej wchodzi śluz, który przeciwdziała niekorzystnemu wpływowi etanolu na komórki wątroby. Pektyny będące rodzajem błonnika rozpuszczalnego w wodzie wspierają naturalny proces regeneracji błony śluzowej układu pokarmowego.

   Zastosowanie opuncji figowej w zakresie medycyny alternatywnej jest bardzo szerokie i dotyczy nie tylko stosowania wewnętrznego, ale również zewnętrznego w postaci okładów. Takie naturalne specyfiki stosuje się m.in. w leczeniu reumatyzmu, oparzeń, ran oraz przewlekłych chorób skórnych. Współcześnie opuncję figową z powodzeniem wykorzystuje się w dziedzinie fitoterapii.



Opuncja figowa łagodzi objawy kaca

   Zastosowanie ekstraktu z opuncji figowej w dzisiejszych czasach jest związane z produkcją preparatów o różnym działaniu. Jednym z przykładów są środki łagodzące objawy kaca, takie jak:

- nudności
- bóle głowy
- jadłowstręt
- zawroty głowy
- suchość w ustach

   Ekstrakt z opuncji figowej jest częstym składnikiem tego rodzaju preparatów. Korzystny wpływ opuncji figowej w tym zakresie może wynikać z jej naturalnych właściwości antyoksydacyjnych i przeciwzapalnych.



Badania na królikach a właściwości odchudzające

   O potencjalnym odchudzającym działaniu opuncji figowej zaczęto mówić wtedy, gdy podczas badań na królikach podawano zwierzętom wodny roztwór ekstraktu z liści opuncji w ilości 2 ml na 1 kg masy ciała. Badanie trwało przez 3 miesiące, a po jego zakończeniu naukowcy odnotowali następujące zmiany:

- obniżenie ogólnej masy ciała
- zmniejszenie masy wątroby
- obniżenie poziomu cholesterolu
- zmniejszenie poziomu trójglicerydów
- obniżenie poziomu glukozy we krwi

   Dla porównania, drugiej grupie królików przez ten sam okres podawano w takiej samej ilości placebo. Nie zaobserwowano u nich jednak takich korzystnych skutków, jak w grupie zwierząt, które otrzymywały opuncję figową.

   Po opublikowaniu tych wyników przeprowadzono badania w zakresie możliwości wykorzystania opuncji figowej w leczeniu zespołu X. Grupie kobiet, u których występowały cechy zespołu metabolicznego podawano kapsułki zawierające sproszkowane, suszone liście opuncji. Dawka preparatu wynosiła 1,6 g na każdy spożyty posiłek. W efekcie zaobserwowano zmniejszenie poziomu cholesterolu LDL we krwi oraz trójglicerydów, a także wzrost poziomu HDL zwanego dobrym cholesterolem. U niektórych uczestniczek po zakończeniu eksperymentu nie stwierdzono już cech zespołu metabolicznego.

   Kolejny eksperyment był skoncentrowany na zbadaniu spadku masy ciała u kobiet stosujących preparaty zawierające ekstrakt z opuncji figowej. Uczestniczki eksperymentu przyjmowały przez 12 tygodni 3 g wyciągu dziennie. W efekcie masa ciała zmniejszyła się przeciętnie o 2,4 kg w porównaniu z grupą, która przyjmowała placebo.



Błonnik lipofilny - sekret właściwości odchudzających opuncji

   Opuncja figowa sprzyja odchudzaniu ale nie dlatego, że spala tłuszcz tylko, że posiada ona zdolność do wiązania tłuszczu z pożywienia w obrębie przewodu pokarmowego. Tłuszcz nie ulega wchłonięciu, tylko zostaje wydalony. Wartościowe tłuszcze są niezbędne naszym organizmom do wielu procesów życiowych, więc odchudzanie za pomocą wiązania tłuszczu nie jest dobrym pomysłem. Zmniejsza się zatem wartość kaloryczna spożytego i przyswojonego posiłku, ale pozbawiamy się wartości odżywczych tłuszczu. Błonnik lipofilny jest pozyskiwany z wyciągu z opuncji figowej opatentowanego jako NeOpuntia. Włókna pokarmowe zawarte w tym błonniku nieodwracalnie wiążą część cząsteczek tłuszczowych wprowadzonych do przewodu pokarmowego. W efekcie tego procesu powstaje żel, który uniemożliwia dalsze trawienie tłuszczu.



Podsumowanie

   Opuncję figową wykorzystuje się w różnych sektorach przemysłu - w przemyśle kosmetycznym, farmaceutycznym i spożywczym. Niemniej, żeby działała ona leczniczo lub odchudzająco na człowieka musi być dawkowana w odpowiednich ilościach i postaci. Badania były prowadzone przy wykorzystaniu ekstraktu, a nie owoców rośliny. Dodawanie jej w postaci aromatu (np. do herbaty), nie sprawi, że produkt ten będzie miał właściwości odchudzające czy lecznicze. Tak samo należy traktować dżemy z opuncji figowej - to nie są środki wspierające odchudzanie. Kolejnym warunkiem skorzystania z właściwości odchudzających tej rośliny jest odpowiedni czas zażywania preparatów. Muszą być one stosowane przez co najmniej kilka tygodni i w dawkach terapeutycznych, zalecanych przez producenta.