Dzisiaj jest: Piątek, 29.03.2024 Imieniny: Wiktora i Eustachego



Ilość przepisów kulinarnych w serwisie: 5865

Orkisz, samopsza i płaskurka - zapomniane zboża


Rozmiar tekstu: AAA
PDFDrukuj


Orkisz, samopsza i płaskurka - zapomniane zboża


   Współcześnie uprawiane odmiany zbóż różnią się od tych, które były uprawiane w dawnych czasach. Orkisz, samopsza i płaskurka charakteryzują się znacznie lepszą wartością odżywczą. Orkisz zawiera dużo witamin i minerałów, błonnika pokarmowego oraz fitosteroli. Samopsza i płaskurka podobnie jak orkisz należą do pszenic pierwotnych i również charakteryzują się wysoką wartością odżywczą.





Wartość odżywcza orkiszu

   Orkisz zawiera 54% skrobi, 2,4% tłuszczu, 14,6% białka oraz aż 2% minerałów. Pszenica ta dostarcza organizmowi żelaza, cynku, magnezu i potasu, a także błonnik, wielonienasycone kwasy tłuszczowe, witaminy z grupy B (B1, B2, PP, B5, B6, B9). W ziarnach orkiszu znajduje się duża porcja kwasu krzemowego korzystnie wpływającego na skórę, włosy i paznokcie oraz na pracę mózgu, w tym na koncentrację. Orkisz nie jest zbożem bezglutenowym, ale zawarty w nim gluten jest dość dobrze tolerowany. Najwięcej składników odżywczych zawiera ziarno wewnętrzne orkiszu, będące źródłem rodanidu działającego przeciwbakteryjnie. Produkty przyrządzone na bazie orkiszu są polecane osobom po zawale serca, a także osobom niedożywionym. Kleik przygotowany z orkiszu ogranicza zapotrzebowanie na insulinę i przyspiesza przemianę materii, a kaszka orkiszowa przeciwdziała kamicy żółciowej i zmniejsza poziom cholesterolu we krwi. Warto wspomnieć także o kawie orkiszowej, która wspomaga trawienie i ma delikatne działanie przeczyszczające.

   Orkisz (zwany też szpelcem) jest podgatunkiem pszenicy uprawianym przez Izraelitów, Rzymian i Germanów. Prozdrowotne właściwości orkiszu doceniono w średniowieczu - znana mniszka Hildegarda z Bingen twierdziła, że działa on rozgrzewająco i natłuszczająco. Współcześnie produkty z orkiszu są dobrze dostępne, ale droższe w porównaniu z produktami z pszenicy zwyczajnej.



Płaskurka i samopsza

   Płaskurka i samopsza są oplewionymi pszenicami - ziarna po wymłóceniu pozostają w plewach. Z płaskurki wywodzą się dwa inne gatunki pszenicy - pszenica twarda (Triticum durum) i orkisz. Płaskurkę uprawiano w Mezopotamii, na Bliskim Wschodzie. Ziarna płaskurki i samopszy posiadają twarde osłonki, dzięki którym zawierają one duże ilości antyoksydantów oraz popiołu - składników mineralnych, wśród których dominują magnez, wapń i fosfor. Płaskurka i samopsza są też bogatym źródłem błonnika i glukanów. Dzięki takiemu składowi odżywczemu pomagają one osobom z podwyższonym poziomem złego cholesterolu i z podwyższonym stężeniem cukru we krwi. Po połączeniu ziaren z wodą, ziarna zwiększają objętość nawet trzykrotnie, co wpływa na zwiększone i przedłużone uczucie sytości. Płaskurka i samopsza skutecznie przyspieszają proces trawienia a przy tym korzystnie wpływają na poprawę odporności. Pomagają one także zmniejszyć ryzyko rozwoju nowotworów układu pokarmowego.



Samopsza a pszenica zwyczajna

   Ziarna samopszy są zebrane w wąskim spłaszczonym, ościstym i dwurzędowym kłosie. Zawierają one wiele karotenoidów. Pszenica samopsza zawiera dużo luteiny i przeciwutleniaczy łagodzących szkodliwe działanie promieniowania UV. Jej ziarna są bogatym źródłem białek, lipidów, żelaza, fosforu, cynku, potasu i manganu oraz witamin z grupy B. Wyjątkowymi cechami omawianego gatunku pszenicy jest wysoka zawartość białka oraz zawartość aminokwasów niewystępujących zasadniczo w pszenicy. Mowa o takich aminokwasach, jak fenyloalanina, tyrozyna, izoleucyna i metionina. Są one niezbędne do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego. Mąka otrzymywana z ziaren samopszy jest bardzo wartościowa. Jej walory odżywcze wynikają głównie z wysokiej zawartości mikroelementów i makroelementów.



Płaskurka bogata w składniki odżywcze i uboga w kalorie

   Płaskurka należy do niskokalorycznych zbóż, a jednocześnie jest pełna składników odżywczych. W jej skład wchodzą błonnik, luteina, karotenoidy (w tym alfa-karoten i beta-karoten) oraz beta glukan. Ze względu na skład odżywczy i silne właściwości sycące jest ona ważnym składnikiem diety redukcyjnej. W 100 g ziaren płaskurki znajduje się ok. 335 kcal. W skład zboża wchodzą głównie witamina A i witaminy z grupy B.

   Płaskurka jest polecana osobom dbającym dobry wzrok, ze względu na dużą zawartość karotenoidów (przede wszystkim luteiny). Wspomagają one absorbcję światła niebieskiego chroniąc ją przed wpływem wolnych rodników działających rakotwórczo. Zwyczajna pszenica zawiera około 3-4 razy mniej luteiny niż pszenica chlebowa.

   Zaletą płaskurki jest również zawartość dużej dawki witaminy B2, czyli ryboflawiny. Pszenica zwyczajna zawiera jej około 5 razy mniej. Produkty zbożowe opracowane na bazie mąki z płaskurki działają pokrzepiająco na organizm - poprawiają odporność i wspomagają krążenie krwi.



Samopsza - najmniej popularna z trzech odmian

   O ile orkisz i pszenicę płaskurkę uprawia się w różnych rejonach świata, ze względu na ich właściwości odżywcze i prozdrowotne, o tyle samopszę uprawia się w prawie wyłącznie na rejonach Zakaukazia. Ziarno samopszy jest zebrane w ościstym, płaskim kłosie. Charakterystycznymi cechami mąki z samopszy mogącymi sprawić, że w najbliższej przyszłości może stać się ona ceniona wśród konsumentów, można wymienić delikatny, orzechowy smak oraz lekko żółtą barwę. Można wyróżnić dwa podgatunki samopszy - dziką i uprawną. Delikatne zboże daje niewielkie plony, ale może rozwijać się także na nieurodzajnych glebach i na terenach, gdzie panują trudne warunki klimatyczne. Samopsza jest bardzo odporna na choroby. Zbiory są przeprowadzane po południu, gdy kłosy są suche - dzięki temu można łatwiej oddzielić ziarno od plew. Okres wegetacji w przypadku samopszy trwa cały rok. Ziarno samopszy jest miękkie, ma delikatny smak, a przy tym jest bogate w antyoksydanty.



Samopsza jako źródło aminokwasów

   W skład samopszy wchodzą między innymi takie aminokwasy, jak fenyloalanina, która odpowiada za syntezę białek, hormonów nadnerczy i tarczycy, a dodatkowo wspiera pracę układu nerwowego. Metionina jest bardzo silnym antyoksydantem neutralizującym wolne rodniki, wspomagającym układ nerwowy i mięśniowy. Poza tym, bez metioniny włosy, skóry i paznokcie straciłyby swój blask. Do syntezy hormonów tarczycy, a także hormonów nadnerczy i dopaminy, jest potrzebna tyrozyna. Samopsza jest źródłem izoleucyny - aminokwasu kontrolującego poziom cukru we krwi oraz regulującego proces krzepnięcia i gojenia się ran. Wymienione aminokwasy należą do aminokwasów egzogennych, czyli takich, które nie mogą być produkowane przez organizm.



Samopsza jako źródło witamin i minerałów

   Samopsza jest cennym źródłem białka, ale nie tylko. Dostarcza ona także wielu ważnych dla zdrowia witamin, w tym m.in. witaminy A. W ziarnach samopszy znajdziemy 30 razy więcej witaminy A niż w pszenicy zwyczajnej. Poza tym, pierwotna odmiana pszenicy jest bogata w witaminy z grupy B. Samopsza zawiera dużo magnezu, cynku i manganu oraz sporo fosforu, potasu i żelaza. W skład samopszy wchodzą również kwasy tłuszczowe, z których zdecydowaną większość stanowią wielonienasycone kwasy tłuszczowe. Warto spożywać produkty zbożowe na bazie samopszy regularnie, ponieważ dzięki temu chronimy wzrok, dbamy o odpowiednią elastyczność skóry, a przy tym zmniejszamy ryzyko wystąpienia chorób układu krwionośnego.




Oceń artykuł:

Średnia ocena: 4.70 Ocen: 10


NOWOŚCI PRODUKTOWE

Czereśnie suszone Czereśnie suszone

Producent: Helio


W linii bakalii bez konserwantów firmy Helio pojawiła się kolejna nowość - suszone czereśnie. Produkt jest naturalnie suszony, a nie kandyzowany. Czereśnie to smak lata, który dzięki temu produktowi można t

WIĘCEJ



NOWOŚCI PRODUKTOWE

NOWOŚCI WYDAWNICZE

Jedzenie emocjonalne Jedzenie emocjonalne

Julie M. Simon

Wydawnictwo: Vital


Pudełko lodów po pełnym stresu i niepokoju dniu w pracy. Kilka paczek chipsów naraz, a potem ból brzucha, bo nie radzisz sobie z nawracającymi stanami lękowymi. Przejadasz się, bo desper

WIĘCEJ



NOWOŚCI WYDAWNICZE