Rumianek lekarski - właściwości zdrowotne i zastosowanie

   Rumianek lekarski (Chamomilla recutita) to jeden z najpopularniejszych oraz najczęściej stosowanych gatunków ziół na świecie. Jego nazwa pochodzi od greckich słów chamos (ziemne) i melos (jabłko). Jest rośliną jednoroczną o cienkiej łodydze zakończoną koszyczkami biało-żółtych kwiatów. Rumianek lekarski pochodzi z terenów południowej i wschodniej Europy oraz Azji Mniejszej, lecz jego właściwości lecznice i prozdrowotne wykorzystywane są na całym świecie.

   Rumianek lekarski znany i stosowany był już w starożytności, kiedy to Egipcjanie uznawali tę roślinę za święty dar od Boga Słońca. Używano go do łagodzenia bólu. Już w VI wieku znano szerokie zastosowanie lecznicze takie jak leczenie nerwobólów, reumatyzmu, zmian skórnych, niestrawności czy bezsenności. Rumianek spotykany jest niemal na wszystkich łąkach, polach oraz w ogrodach i do dziś stanowi popularny surowiec leczniczy. Czemu więc zawdzięcza swoje właściwości jak je wykorzystywać?

Zawartość substancji aktywnych w kwiatach rumianku

   W lecznictwie wykorzystywane są kwiaty rumianku, co związane jest z dużą zawartością w nich substancji aktywnych. Na szczególną uwagę zasługuje tutaj olejek eteryczny, który występuje w ilości 0,5-4%. Składa się min. z alfa-bisabololu i jego tlenków, beta-farnezenu, kadinenu oraz azulenów. Oprócz tego rumianek zawiera flawonoidy (min. luteolinę, kwercetynę, izoramnetynę), kumaryny (min. umbeliferon, herniaryna), kwasy fenolowe (kwas chlorogenowy, waniliowy i kawowy), spirocykliczne poliacetyleny oraz polisacharydy śluzowe. Związki te odpowiadają min. za właściwości przeciwzapalne, przeciwbakteryjne czy uspokajające naparów z rumianku.



Właściwości zdrowotne rumianku

Właściwości przeciwzapalne

   Obecność wielu substancji aktywnych o właściwościach przeciwzapalnych powoduje, że napary z rumianku zapobiegają powstawaniu stanów zapalnych. Badania z wykorzystaniem bisabololu wykazały zmniejszanie stanów zapalnych i gorączki. Substancja ta wykazała działanie przeciwzapalne wywołane grzybami z rodziny drożdży. Wyciągi z rumianku wykazują również działanie przeciwzapalne stosowane przy zapalaniach skóry oraz poparzeniach wywołane działaniem promieni słonecznych UVA i UVB.


Właściwości przeciwdrobnoustrojowe

   Olejki i napary z rumianku wykazują działanie bakterio- i grzybobójcze w stosunku do takich patogenów jak Staphylococcus aureus (gronkowiec złocisty) oraz Candida albicans (bielnik biały). Substancje czynne wykazujące najsilniejsze wskazane działanie to alfa-bisabolol i chamazulen.


Właściwości uspokajające

   Ekstrakty z rumianku zmniejszają spadek poziomu kortykotropin (podwyższonych na skutek stresu). Badania kliniczne wykazały także działanie przeciwlękowe. Rumianek redukuje więc nadmierny stres, lęki.


Właściwości przeciwwrzodowe

   Wyciąg z rumianku zmniejsza działanie enzymu pepsyny w żołądku o 50%, co zapobiega degradacji śluzu i obniża tym samym ryzyko uszkodzenia błony śluzowej żołądka. Napary z rumianku zmniejszają owrzodzenia spowodowane przez stres, alkohol i niektóre leki, a także przyspieszają leczenia powstałych już owrzodzeń błony śluzowej.


Właściwości antyalergiczne

   Zawarte w olejku eterycznych azuleny wykazują bardzo silne działanie antyalergiczne, co zawdzięcza azulenom. Wykazano również, że związki z grupy spirocykliczych poliacetylenów hamują niszczenie mastocytów, czyli komórek układu odpornościowego odpowiadających za pierwszy etap podczas kontaktu z alergenem.


Właściwości spazmolityczne (hamujące skurcze mięśni gładkich)

   Składniki zawarte w ekstraktach rumianku hamują skurcze mięśni gładkich wywoływane przez acetylocholinę oraz histaminę, a także wywołują ich rozkurczanie. Przeprowadzono badania mające na celu wykazać wpływ ekstraktów z rumianku na mięśnie gładkie układu pokarmowego. Badania wykazały, że rumianek skracał czas trwania ostrej biegunki.


Właściwości przeciwcukrzycowe

   Wyciągi z rumianku posiadają działanie przeciwhiperglikemiczne (zapobiegają nadmiernemu wzrostowi glukozy we krwi) oraz ochraniają komórki beta-trzustki. Ekstrakty z rumianku zmniejszają również stres oksydacyjny związany z hiperglikemią.


Właściwości regenerujące skórę o raz błony śluzowe

   Rumianek przyspiesza gojenie oraz procesy regeneracyjne skóry, a zawdzięcza to obecności azulenu i alfa-bisabololu. Rumianek ma właściwości leczące obrzęki i zmniejszające opuchliznę. Jest stosowany również w celu zmniejszania rumienia w poparzeniach słonecznych . Ekstrakty leczą owrzodzenia i zapalenia skóry.



Kiedy stosować lecznicze napary z rumianku?

   Wszechstronne właściwości rumianku znalazły zastosowanie w leczeniu wielu schorzeń. Zarówno wewnętrzne, jak i zewnętrze stosowanie naparów z rumianku przynosi ulgę w wielu dolegliwościach.

- Picie naparu z rumianku stosowane jest w zaburzeniach trawienia, wzdęciach, skurczach mięśni gładkich przewodu pokarmowego, w chorobach wątroby, nerek oraz woreczka żółciowego, w stanach zapalnych błony śluzowej, choroby wrzodowej, niestrawności, a także zapaleń pęcherza. Działają uspokajająco w stanach stresu i napięcia nerwowego, nerwicy, w stanach lękowych oraz pomagają w bezsenności. Napary z rumianku ze względu na właściwości rozkurczające są zalecane przy bolesnym miesiączkowaniu.

- Zewnętrze stosowanie rumianku pomaga w stanach zapalnych skóry i błon śluzowych jamy ustnej i gardła. Okłady z naparu pomagają łagodzić podrażnienia skóry, oparzenia (również słoneczne), egzemy, odmrożenia, hemoroidy, rany i czyraki skóry. Są również stosowane pomocniczo w leczeniu trądziku. Są stosowane do łagodzenia podrażnienia spojówek oraz zmęczenia oczu. Płukanki wykorzystywane są w leczeniu zapaleń skóry oraz błon śluzowych narządów płciowych i dróg rodnych., a kąpiele w rumianku są stosowane w celu wygładzania skóry.



Wykorzystanie rumianku w kosmetyce

   Łagodzące, przeciwzapalne, przeciwdrobnoustrojowe właściwości rumianku znalazły zastosowanie w kosmetologii. Olejki i ekstrakty z rumianku wykorzystuje się do produkcji żelów do mycia, kremów i balsamów do ciała przeznaczonych do pielęgnacji skóry wrażliwej, suchej, atopowej, trądzikowej oraz szamponów do włosów przetłuszczających i past do zębów.
Dużą popularnością cieszą się płukanki z naparów z rumianku, które za zadanie mają rozjaśnić i rozświetlić blond włosy. Napary z rumianku dodają również włosom blasku oraz zapobiegają im przetłuszczaniu.