Skutki niedoborów witaminy C

   Witamina C to inna nazwa kwasu askorbinowego, który pełni szereg ważnych funkcji regulacyjnych w organizmie. Witamina C jest witaminą rozpuszczalną w wodzie. Nie jest syntetyzowana w organizmie człowieka, dlatego musi być dostarczana wraz z pożywieniem. Występuje ona w produktach pochodzenia roślinnego, głównie w surowych warzywach i owocach. Za jej główne źródła uznaje się owoce dzikiej róży, truskawki, cytrusy, kiwi, czarną porzeczkę, paprykę, warzywa kapustne i nać pietruszki.

   Witamina C odpowiada za syntezę kolagenu, bierze udział w syntezie hormonów oraz wykazuje działanie przeciwutleniające. Kwas askorbinowy wspomaga biodostępność żelaza niehemowego z przewodu pokarmowego, wspomaga odporność i detoksykację ustroju. Jej prawidłowa podaż wraz z dietą zapewnia zatem odpowiednie działanie procesów fizjologicznych w organizmie. Jakie są objawy niedoborów tej witaminy oraz jakie mogą być ich skutki?

Szkorbut (gnilec)

   Szkorbut, inaczej gnilec objawia się samoistnym krwawieniem i stanem zapalnym  dziąseł, chwianiem zębów, spowolnionym gojeniem się ran, bólami mięśni i sztywnością stawów, które są wynikiem krwawień wewnątrz stawów. Krwawienia są wynikiem małej ilości lub braku kolagenu w naczyniach krwionośnych, przez co ściany komórek stają się bardziej kruche i podatne na uszkodzenia. Kwas askorbinowy bierze bowiem udział w syntezie kolagenu, który jest składnikiem tkanki łącznej, odpowiadającym za jej elastyczność i wytrzymałość. Skutki awitaminozy widoczne są po ok. 70 dniach diety ubogiej w witaminę C.

   Po raz pierwszy objawy szkorbutu były opisane już w starożytnym Egipcie. Choć witamina C została odkryta i opisana dopiero w XX wieku, już w średniowieczu zauważano wpływ diety na występowanie szkorbutu. Problem ten był szeroko spotykany wśród więźniów, jeńców wojennych i marynarzy, którzy podczas długich morskich rejsów byli pozbawieni dostępu do świeżych owoców i warzyw. Żywili się oni produktami peklowanymi, wędzonymi, suszonymi, które pozbawione były witaminy C. Większość z nich po wielu tygodniach spędzonych na morzu umierała z powodu niedoborów kwas askorbinowego, w głównej mierze wynikających z krwawień i zakażeń w miejscach trudno gojących się ran. Dlatego też, zauważając związek podaży wraz z dietą świeżych owoców i warzyw z zapobieganiem wystąpienia szkorbutu, w XIX wieku nakazano spożywanie przez marynarzy cytrusów, co zapobiec miało występowaniu objawów awitaminozy.

   Odkrycie i opisanie witaminy C i jej wpływu na powstawanie szkorbutu pozwoliło niemal na całkowite jego wyeliminowanie z populacji krajów rozwiniętych. Objawy awitaminozy spotyka się jednak nadal niekiedy wśród niemowląt karmionych wyłącznie pasteryzowanym mlekiem butelkowym, u osób z zespołem złego wchłaniania lub z chorobą Leśniowskiego-Crohna. Mogą być też powodowane podeszłym wiekiem, niedożywieniem w wyniku alkoholizmu, zaburzeniami psychicznymi (jadłowstręt, długotrwałe głodówki) oraz nieprawidłową dietą.



Trudności w gojeniu się ran

   Związek witaminy C z syntezą kolagenu ma również wpływ na prawidłowe gojenie się ran. Niedobór tego składnika w diecie może skutkować długim i utrudnionym gojeniem się skaleczeń i ran. Kolagen jest bowiem składnikiem tkanki łącznej i bierze udział w procesach naprawy tkanek (min. proces bliznowacenia).



Obniżona odporność

   Niedobory witaminy C związane są również ze zwiększoną podatnością na infekcje oraz ogólnym osłabieniem organizmu i zmęczeniem. Skutkować też mogą zmniejszoną wydolnością fizyczną.



Niedokrwistość

   Niedobory witaminy C w diecie mogą przyczyniać się o wystąpienia niedokrwistości, która wynika z niedostatecznego wchłaniania żelaza z przewodu pokarmowego. Kwas askorbinowy zwiększa bowiem biodostępność żelaza z pożywienia, co wspomaga prawidłowe tworzenie krwinek czerwonych.



Witamina C i jej działanie antyoksydacyjne

   Witamina C jest silnym antyoksydantem, który niszczy reaktywne formy tlenu i chroni komórki przed stresem oksydacyjnym. Dzięki temu zapobiega powstawaniu stanów zapalnych w organizmie oraz inicjacji procesów nowotworowych. Niedobory tego składnika mogą więc zwiększać działanie wolnych rodników.