Dzisiaj jest: Piątek, 29.03.2024 Imieniny: Wiktora i Eustachego



Ilość przepisów kulinarnych w serwisie: 5865

Skutki niedoboru i nadmiaru białka w diecie


Rozmiar tekstu: AAA
PDFDrukuj


Skutki niedoboru i nadmiaru białka w diecie


   Białka są makroskładnikami pożywienia, które pod względem chemicznym są cząsteczkami zbudowanymi z aminokwasów połączonych wiązaniami peptydowymi. Białka pełnią w organizmie człowieka wiele ważnych funkcji, zapewniając tym samym prawidłowe działanie organizmu. Odpowiednia podaż białka, która dostarczana jest z codzienną dietą pozwala zapobiec skutkom nadmiaru i niedoboru tego składnika pokarmowego.

   Białka są podstawowym i kluczowym składnikiem diety ze względu na prowadzenie złożonych procesów metabolicznych. W zdrowym organizmie występuje równowaga między procesami syntezy i rozpadu, a obrót białka jest dobrze zbilansowany. Stan zdrowia oraz ilość i rodzaj spożywanego pokarmu wpływają na bilans białka w organizmie. Zarówno niedobór, jak i nadmiar białka w diecie może mieć niekorzystne skutki dla zdrowia.





Funkcje białek

   Do podstawowych funkcji białek w organizmie człowieka należą:

- wzrost i rozwój organizmu,
- budowa tkanek ustroju, w tym tkanek mięśni i kości,
- budowa włosów, paznokci oraz regeneracja nabłonków,
- enzymatyczna regulacja procesów życiowych, w tym krzepnięcie krwi,
- budowa przeciwciał i tym samym udział w reakcji odpornościowej organizmu,
- budowa hormonów,
- transport min. żelaza (transferryna) i frakcji tłuszczowych (lipoproteiny),
- odbudowa uszkodzonych tkanek min. gojenie ran i tworzenie blizn.



Źródła białka w pożywieniu

   Do źródeł białka pochodzenia zwierzęcego w pożywieniu należą:

- jaja (13% zawartości białka),
- mleko (1-3% zawartości białka) oraz jego przetwory:
 ser żółty (16-31 % zawartości białka),
 ser twarogowy (16-21% zawartości białka),
- mięso zwierząt rzeźnych:
wieprzowina (15-21% zawartości białka),
wołowina (16-21% zawartości białka),
cielęcina (18-23% zawartości białka),
baranina (17-20% zawartości białka),
- drób (18-23% zawartości białka),
- ryby (16-19% zawartości białka).

   Do źródeł białka pochodzenia roślinnego w pożywieniu należą (białko roślinne jest niepełnowartościowe, ze względu na brak lub zbyt małą ilość tzw. aminokwasów egzogennych):

- produkty zbożowe (7-14% zawartości białka),
- nasiona roślin strączkowych (21-25% zawartości białka),
- orzechy.



Zapotrzebowanie na białko

   Zgodnie z "Normami żywienia dla populacji polskiej" przedstawionymi przez Instytut Żywności i Żywienia w 2017 r. zalecane spożycie białka dla zdrowej osoby dorosłej wynosi 0,9 g / kg m.c. / dzień (0,9 gramów / kilogram masy ciała / dzień),

W przeliczeniu dla osoby ważącej 60 kg - zalecane spożycie wynosi 54 g / dzień.

   Zgodnie z normami amerykańskimi (USDA) dzienny poziom zalecanego spożycia białka dla różnych grup ludności przy założeniu wartości odżywczej białka 90%


Grupy ludności Białka
Zalecane dzienne spożycie*1
[gramy/dzień]
Procent energii z białka
[%]
Niemowlęta 0-6 miesięcy 9,1 ND
Niemowlęta 6-12 miesięcy
11 ND
Dzieci 1-3 lata 13 5-20
Dzieci 4-8 lat 19 10-30
Mężczyźni 9-13 lat 34 10-30
Mężczyźni  14-18 lat 52 10-30
Mężczyźni  19-30 lat
56 10-35
Mężczyźni 31-50 lat 56 10-35
Mężczyźni  51-70 lat
56 10-35
Mężczyźni > 70 lat 56 10-35
Kobiety 9-13 lat 34 10-30
Kobiety 14-18 lat 46 10-30
Kobiety 19-30 lat 46 10-35
Kobiety 31-50 lat
46 10-35
Kobiety 51-70 lat 46 10-35
Kobiety > 70 lat 46 10-35
Kobiety w ciąży ≤ 18 lat
71 10-35
Kobiety w ciąży 19-30 lat
71 10-35
Kobiety w ciąży 31-50 lat 71 10-35
Kobiety karmiące ≤ 18 lat
71 10-35
Kobiety karmiące 19-30 lat
71 10-35
Kobiety karmiące 31-50 lat
71 10-35


*1 Oparte na spożyciu białka 1,5 g/kg ciała/dzień for niemowląt, 1,1 g/kg ciała/dzień dla dzieci 1-3 lat, 0,95 g/kg ciała/dzień dla osób w wieku 4-13 lat, 0,85 g/kg ciała/dzień dla osób w wieku 14-18 lat, 0,8 g /kg ciała/dzień dla dorosłych i 1,1 g/kg ciała/dzień dla kobiet ciężarnych (waga przed ciążą) i dla kobiet karmiących.

ND = Nie oznaczone z powodu braku danych odnośnie powodowania niekorzystnych skutków w danej grupie ludności.


Zapotrzebowanie organizmu na białko jest uzależnione jednak od wielu czynników, min:

- Stanu fizjologicznego i wieku - w okresie wzrostu, ciąży oraz laktacji wzrasta zapotrzebowanie na białko, co związane jest z budową nowych komórek i różnicowana tkanek.
- Stanu zdrowia - po przebytym stanie chorobowym zwiększa się zapotrzebowanie na białko, w związku z koniecznością uzupełnienia strat beztłuszczowej masy ciała.
- Aktywności fizycznej - wysoka aktywność fizyczna zwiększa zapotrzebowanie na białko, w związku z koniecznością wzrostu beztłuszczowej masy ciała oraz z koniecznością naprawy uszkodzonych mięśni podczas wysiłku.



Skutki niedoboru białka w diecie

   Niedobory białka są szeroko rozpowszechnionych problemem w krajach rozwijających się. Występują również wśród ludzi przewlekle chorych oraz mogą być objawem takich schorzeń jak jadłowstręt psychiczny (anoreksja), zespół złego wchłaniania i wyniszczenie nowotworowe (kacheksja). Wyróżnia się dwa typu niedożywienia białkowego:

Marasmus - jest wywołany niedoborem białka i energii. Występuje w trakcie długotrwałego głodzenia, w stanach pooperacyjnych oraz po przebytych urazach. Często jest spotykany u małych dzieci w krajach rozwijających się i skutkuje zahamowaniem tempa rozwoju.; Niedostateczna podaż białka i energii skutkuje zmniejszeniem masy ciała, osłabieniem siły mięśniowej, niedokrwistością, spadkiem odporności, upośledzeniem funkcji układu krążenia, układu oddechowego i układu pokarmowego.

Kwashiorkor - jest wywołany niedoborem białka. Może być dalszym etapem marazmu. Skutkuje utratą masy ciała (do 60-80% należnej masy ciała), obrzękami, stłuszczeniem wątroby, zmniejszeniem stężenia albumin w surowicy krwi, zmianami w kolorze skóry, jadłowstrętem oraz zwiększonym katabolizmem.



Skutki nadmiaru w diecie

   Nadmiar spożywanego białka występuje najczęściej w krajach rozwiniętych, również w Polsce. Przy niedostatecznym dostarczeniu energii z węglowodanów i tłuszczów prowadzi do wykorzystywania białek jako substratu energetycznego. W wyniku tego upośledzona zostaje gospodarka białkowa.

   Zbyt wysoka podaż białka może prowadzić również do:

- wystąpienia hiperkalciurii (wyższe wydalanie wapnia z moczem), co zwiększa ryzyko osteomalacji i osteoporozy,
- kwasicy i powstawania kamieni nerkowych,
- nadmiernego obciążenia nerek i wątroby.

   U niemowląt nadmiar białka objawia się ostrą biegunką, kwasicą, gorączką i odwodnieniem.



   Białka odpowiadają za przeprowadzanie ważnych procesów w organizmie człowieka. Zapotrzebowanie na ten składnik zależne jest od wieku, stanu fizjologicznego, stanu zdrowia i aktywności fizycznej. Zarówno nadmiar, jak i niedobór białka w diecie prowadzić może do negatywnych skutków zdrowotnych. Prawidłowo zbilansowana dieta, która zapewni odpowiednią podaż białka, może zapobiec szkodliwym skutkom nadmiaru i niedoboru białka w organizmie.




Oceń artykuł:

Średnia ocena: 4.67 Ocen: 3


NOWOŚCI PRODUKTOWE

Czereśnie suszone Czereśnie suszone

Producent: Helio


W linii bakalii bez konserwantów firmy Helio pojawiła się kolejna nowość - suszone czereśnie. Produkt jest naturalnie suszony, a nie kandyzowany. Czereśnie to smak lata, który dzięki temu produktowi można t

WIĘCEJ



NOWOŚCI PRODUKTOWE

NOWOŚCI WYDAWNICZE

Jedzenie emocjonalne Jedzenie emocjonalne

Julie M. Simon

Wydawnictwo: Vital


Pudełko lodów po pełnym stresu i niepokoju dniu w pracy. Kilka paczek chipsów naraz, a potem ból brzucha, bo nie radzisz sobie z nawracającymi stanami lękowymi. Przejadasz się, bo desper

WIĘCEJ



NOWOŚCI WYDAWNICZE