Skwalen - charakterystyka i właściwości prozdrowotne

   Skwalen jest nienasyconym węglowodorem, triterpenem, lipidem, który obecny jest w płaszczu lipidowym ludzkiej skóry. Jest on metabolicznym prekursorem cholesterolu oraz innych steroli, a także witaminy D i hormonów steroidowych. Odpowiada między innymi za regenerację tokoferoli chroniąc je przed działaniem wolnych rodników.

   Skwalen produkowany jest w ludzkiej skórze w gruczołach łojowych. Występuje również w olejach rybich (głównie tłuszcz z wątroby rekina), oliwie z oliwek (również w oliwie polifenolowej) oraz w nasionach amarantusa. Skwalen wykazuje szereg prozdrowotnych właściwości. Gdzie go znaleźć, jakie pełni funkcje oraz na czym polega jego dobroczynne działanie na organizm człowieka?

Właściwości zdrowotne skwalenu

- Skwalen wykazuje działanie antyoksydacyjne oraz chemoprewencyjne. Posiada on zdolność wiązania wolnych rodników. Badania wykazały pozytywny wpływ skwalenu na opóźnianie procesów starzenia komórek i organizmu oraz zapobieganie powstawania komórek nowotworowych. Produktem ubocznym syntezy skwalenu jest DHEA (dehydroepianodosteron), który potocznie zwany jest "czynnikiem przedłużającym młodość".

- Skwalen jest produkowany w skórze człowieka w gruczołach łojowych. Pełni on funkcje tworzenia przeciwbakteryjnej, przeciwzapalnej i przeciwgrzybiczej bariery ochronnej dla skóry. Chroni też przed działaniem szkodliwych środowiskowych czynników zewnętrznych min. promieniowaniem UV.

- Skwalen wspomaga oczyszczanie organizmu ze szkodliwych toksyn min. ksenobiotyków i pestycydów. Hamuje działanie takich substancji jak arszenik, strychnina czy dioksyny. Jest to możliwe dzięki łatwemu rozpuszczaniu się w nim toksyn i szybkiemu usuwaniu z organizmu. Skwalen używany często jest jako antidotum do zwalczania zatruć toksynami.

- Wykazano wpływ na przeciwdziałanie chorobie niedokrwiennej serca oraz chorobom układu krążenia. Wykazano, że skwalen chroni min. przed zawałem serca, ponieważ blokuje mechanizmy indukcji peroksydacji lipidów. Skwalen zmienia poprawia profil lipidowy krwi, zmniejszając poziom frakcji "złego" cholesterolu LDL, zwiększając jednocześnie poziom frakcji "dobrego" cholesterolu HDL. Skwalen zmniejsza również stężenie cholesterolu całkowitego we krwi.

- Skwalen ułatwia transport niektórych leków przez błony komórkowe w organizmie.

- Skwalen wchodzi w skład maści i leków o działaniu przeciwbólowym, antyalergicznym, przeciwzapalnym, antybakteryjnym i przeciwwirusowym. Stosowany jest często w leczeniu obrzęków, zapaleń skóry, wrzodów oraz profilaktycznie w zapobieganiu chorobom układu krążenia. Skwalen znalazł również zastosowanie w kosmetologii przez działanie nawilżające, odżywiające oraz przeciwstarzeniowe i odbudowujące naskórek. Pomaga on zregenerować uszkodzony płaszcz lipidowy skóry, który chroni przed szkodliwym działaniem czynników zewnętrznych oraz zabezpiecza skórę przed utratą wody. Kosmetyki z dodatkiem skwalenu nie wywołują reakcji alergicznych i nie podrażniają skóry.



Źródła i zawartość skwalenu w żywności

Podaż skwalenu z dietą i zalecenia spożycia

   Dzienne spożycie skwalenu wynosi od ok. 30 do 200 mg, a w diecie mieszkańców krajów śródziemnomorskich nawet do 1000 mg. Jest to spowodowane dużą ilością oliwy z oliwek w codziennej diecie oraz produktów roślinnych i ryb. Minimalne spożycie skwalenu to 11 mg dziennie. Zaobserwowano, że w krajach, w których spożycie skwalenu wynosi 400 mg dziennie występuje niższa zachorowalność na nowotwory niż w krajach, w których spożycie skwalenu jest na poziomie poniżej 400 mg. Badania wykazały, że podaż  skwalenu z dietą w ilości 500 mg dziennie poprawia profil lipidowy krwi.

   Wyższe dawki skwalenu (nawet od 2000 do 5000 mg dziennie) stosowane są terapeutycznie w leczeniu nowotworów.



Produkty ze skwalenem na rynku

   Oprócz produktów żywnościowych skwalen znaleźć można w suplementach diety oraz kosmetykach. Suplementy zawierające skwalen występują w postaci kropli, tabletek i kapsułek. Najczęściej są to preparaty z oleju z wątroby rekina zawierające dodatkowo witaminę D i witaminę K1. Niestety komercyjne zapotrzebowanie na tę substancję spowodowało, że wzrosła liczba nielegalnych polowań na rekiny. Coraz więcej skwalenu uzyskuje się więc ze źródeł roślinnych takich jak amarantus, pszenica czy oliwki.