Szczypiorek najczęściej wykorzystuje się jako dekorację na kanapkę, do jajecznicy, czy też do zupy. Powinien pojawiać się wśród potraw zdecydowanie częściej, ponieważ jego wnętrze to prawdziwe bogactwo witamin i minerałów.. Niepozorny szczypior, pochodzący z Azji Środkowej, ma sporo wartości odżywczych.
Choć do Europy przywędrował ze wschodu, dziś jest stałym elementem polskiej kuchni. Każdy choć raz w życiu spotkał się ze szczypiorkiem spełniającym role dekoracyjne - na jajku lub sałatce z pomidorów. Odmiana europejska, dostępna w Polsce, ma fioletowe kwiaty i długie, wąskie łodyżki, które są puste w środku. Szczypior ma charakterystyczny, cebulowy smak, dlatego świetnie podkreśla wiele potraw. Odmiana chińska ma nieco inny aromat, bardziej przypominający czosnek.
|
|
Szczypiorek - właściwości odżywcze i lecznicze
Świeży szczypiorek jest niskokaloryczny - 100 gramów zawiera zaledwie 30 kalorii (kcal), więc osoby walczące z kilogramami śmiało mogą włączyć go do diety. Ponad 4% jego zawartości stanowią węglowodany, ale jest również bogaty w białko - zawiera ponad 3% białka. Duża zawartość błonnika w szczypiorze jest cenną informacją dla wszystkich osób, które walczą z zaparciami.
Bogactwo tej niepozornej rośliny kryje się w sporych ilościach witamin i minerałów, posiada więc całkiem spore wartości odżywcze. Szczypior to dobre źródło witaminy B9, powszechnie znanej jako kwas foliowy lub folacyna. Witamina B9 reguluje wzrost i funkcjonowanie komórek, wpływa dodatnio na układ nerwowy i mózg, decyduje o dobrym samopoczuciu psychicznym, zapobiega uszkodzeniom tzw. cewy nerwowej u płodu, ma pozytywny wpływ na rozwój noworodków, duże ilości tej witaminy biorą udział w metabolizmie szkodliwej homocysteiny. Kwasowi foliowemu towarzyszą również witaminy: B1, B2, B3. B5 i B6. Witamina B1 bierze udział w przemianie węglowodanów, reguluje przekazywanie impulsów nerwowych. B2 jest odpowiedzialna za powstawanie czerwonych krwinek w organizmie, współdziała w prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego, dróg oddechowych, śluzówki przewodu pokarmowego, nabłonka naczyń krwionośnych i skóry, uczestniczy w przemianach białek i tłuszczów, odgrywa też ważną rolę w funkcjonowaniu narządu wzroku. B3 poprawia kondycję włosów i ukrwienie skóry, uczestniczy w tworzeniu czerwonych ciałek krwi, hamuje toksyczne działanie związków chemicznych i leków, reguluje poziom cholesterolu we krwi, rozszerza naczynia krwionośne, oddziałuje korzystnie na system nerwowy i stan psychiczny, a B5 jest niezbędna do prawidłowego metabolizmu białek, węglowodanów i tłuszczów oraz do syntezy niektórych hormonów, przyspiesza gojenie ran i poprawia stan włosów. Witamina B6 bierze udział w przemianie aminokwasów, ułatwia ich rozkład, przemianę tłuszczów i węglowodanów, umożliwia magazynowanie energii, uczestniczy w tworzeniu enzymów, hormonów, hemoglobiny. Szczypiorek jest prawdziwą bombą witaminową, jeśli wziąć pod uwagę zawartość witamin A (w postaci prowitaminy - beta karotenu), C oraz K1. Już 100 gramów szczypioru całkowicie pokryje zapotrzebowanie na wspomnianą witaminę A i K1 oraz ponad 75% zapotrzebowania na witaminę C. Ta niezwykła roślina zawiera również sporo minerałów. Nie ma wątpliwości co do tego, że szczypior jest dobrym źródłem wapnia, żelaza i potasu, zawiera również dużo manganu, boru i molibdenu.
Ze względu na swój skład i właściwości zdrowotne zaleca się jego spożywanie przy nadciśnieniu (delikatnie obniża ciśnienie krwi) oraz chorobach krążenia. Szczypiorek posiada właściwości zdrowotne tylko trochę słabsze od czosnku. Regularne spożywanie tego warzywa, ze względu na zawartość olejków eterycznych oraz związków siarki, wpływa na przyspieszenie trawienia, na zwiększenie wydzielania soku żołądkowego, zapobiega zaparciom, wzmaga apetyt. Posiada też właściwości bakteriobójcze.
Porównanie kalorii i wartości odżywczch szczypiorku świeżego i suszonego
Wartości w przeliczeniu na 100 g produktu
Składnik | Szczypiorek świeży | Szczypiorek suszony |
---|---|---|
Kalorie (wartość energetyczna) | 30 kcal / 126 kJ |
311 kcal / 1301 kJ |
Białko | 3,27 g |
21,20 g |
Tłuszcz ogółem | 0,73 g |
3,50 g |
Kwasy tłuszczowe nasycone | 0,146 g |
0,591 g |
Kwasy tłuszczowe jednonienasycone | 0,095 g |
0,490 g |
Kwasy tłuszczowe wielonienasycone | 0,267 g |
1,369 g |
Kwasy tłuszczowe omega-3 | 0,015 g |
0,073 g |
- Kwas alfa-linolenowy (ALA), 18:3 | 0,015 g |
0,073 g |
- Kwas eikozapentaenowy (EPA), 20:5 | 0 g |
0 g |
- Kwas dokozaheksaenowy (DHA), 22:6 | 0 g |
0 g |
Kwasy tłuszczowe omega-6 | 0,252 g |
1,296 g |
Węglowodany | 4,35 g |
64,29 g |
Błonnik pokarmowy | 2,5 g |
26,2 g |
Witamina A | 4353 I.U. |
68300 I.U. |
Witamina D | 0 I.U. | 0 I.U. |
Witamina E | 0,21 mg |
1,01 mg |
Witamina K1 | 212,7 µg | ~ |
Witamina C | 58,1 mg |
660 mg |
Witamina B1 | 0,078 mg |
0,900 mg |
Witamina B2 | 0,115 mg |
1,500 mg |
Witamina B3 (PP) | 0,647 mg |
5,900 mg |
Witamina B6 | 0,138 mg |
1,996 mg |
Witamina B9 (kwas foliowy) | 105 µg | 108 µg |
Witamina B12 | 0 µg | 0 µg |
Witamina B5 (kwas pantotenowy) | 0,324 mg |
2,106 mg |
Wapń | 92 mg |
813 mg |
Żelazo | 1,60 mg |
20 mg |
Magnez | 42 mg |
640 mg |
Fosfor | 58 mg |
518 mg |
Potas | 296 mg |
2960 mg |
Sód | 3 mg |
70 mg |
Cynk | 0,56 mg |
5,12 mg |
Miedź | 0,16 mg |
0,69 mg |
Mangan | 0,37 mg |
1,35 mg |
Selen | 0,9 µg | 9,4 µg |
Fluor | ~ | ~ |
Cholesterol | 0 mg |
0 mg |
Fitosterole | 9 mg |
~ |
Zastosowanie w kuchni szczypiorku
Do jadłospisu można dodać również suszony szczypiorek. Z pewnością sprawdzi się w zupach, gdy dodajemy go do przetworów w trakcie gotowania. Świeżym szczypiorem raczej posypuje się danie bezpośrednio przed podaniem, ponieważ w trakcie przetwarzania traci swój charakterystyczny aromat. Suszony szczypiorek można wykorzystać do przygotowania własnej mieszanki ziołowej (zamiast kupowania gotowych, suszonych mieszanek przyprawowo - ziołowych, którym zazwyczaj towarzyszy wzmacniacz smaku, np. glutaminian sodu).
Świeży szczypior można wykorzystać na kanapki, do domowej pasty jajecznej, sałatki z ogórków, pomidorów i rzodkiewki, a także do zup - w sezonie wiosennym i letnim szczególnie dobrze smakuje z chłodnikiem. Drobno posiekany wzbogaci smak jajecznicy. Warto spróbować również omletu z dodatkiem szczypiorku. Nie tylko atrakcyjnie wygląda, ale również nabiera ciekawszego smaku. Szczypior pobudza apetyt, więc można dodać go do obiadów niejadka (łatwo go ukryć np. w muffinach jajecznych).
Ciekawostki o szczypiorku
→ Usmażony na maśle uzyskuje jeszcze bardziej intensywny smak
→ Fioletowe kwiaty szczypiorku również są jadalne, można je wykorzystać do sałatek
→ W Polsce stał się popularny w wieku szesnastym; od tamtej pory nieprzerwanie gości na naszych stołach
→ Szczypiorek zawiera liczne związki siarki, dlatego po spożyciu pozostawia intensywny zapach oddechu
→ Liście szczypiorku są puste w środku, mają intensywną zieloną barwę, osiągają długość 15-30 cm
→ Nieświeży szczypior po przekrojeniu może mieć śliskie liście i opadające łodyżki
→ Szczypior nie nadaje się do długiego przechowywania. Przechowujemy go w lodówce, ale nie dłużej niż przez kilka dni
→ Szczypiorek w języku angielskim to Chives, w języku francuskim - Ciboulette, w języku niemieckim - Schnittlauch, w języku hiszpańskim - Cebolleta