Znaczenie selenu i jodu chorobie Hashimoto

   Choroba Hashimoto to nazwa przewlekłego limfocytarnego zapalenia tarczycy - choroby autoimmunologicznej, w której układ immunologiczny chorego atakuje własne tkanki. Prowadzi to do destrukcji gruczołu tarczycy oraz zaburzeń jego pracy, przyczyniając się to do nieprawidłowego wytwarzania hormonów i rozwoju niedoczynności gruczołu tarczycy.

   Wystąpienie choroby Hashimoto zależne jest od predyspozycji genetycznych oraz czynników środowiskowych. Wśród czynników środowiskowych takich jak infekcje, terapie cytokinami, sole litu oraz stosowanie niektórych leków wyróżnia się również nadmiar jodu oraz niedobór selenu. Jakie jest więc znaczenie tych pierwiastków w funkcjonowaniu układu immunologicznego i pracy gruczołu tarczycy?

Znaczenie selenu w chorobie Hashimoto

   Niedobór selenu prowadzić może do nieprawidłowego działania komórek układu odpornościowego. Źródłami selenu w diecie są mięso, produkty zbożowe, mleczne i ryby oraz orzechy brazylijskie. W ustroju selen występuje w postaci selenocysteiny - aminokwasu odpowiadającego za enzymatyczną aktywność selenoprotein. Selenoproteiny chronią komórki tarczycy przed stresem oksydacyjnym.  Selen uczestniczy w produkcji selenoenzymów, które uczestniczą w metabolizmie hormonów tarczycy. Pierwiastek ten jest silnym przeciwutleniaczem, który chroni tarczycę przed szkodliwym działaniem utlenionych form jodu. Niedobór selenu prowadzi więc do uszkodzeń komórek tarczycy oraz zmniejszenia produkcji hormonów tarczycy min. trójjodotyroniny.



Znaczenie jodu w chorobie Hashimoto

   Jod jest podstawowym składnikiem, który wchodzi w skład hormonów tarczycy. W momencie rozpadu tyroksyny (hormonu tarczycy) dochodzi do powtórnego wykorzystania jodu (ok. 20%) w tarczycy. Niedobór jodu skutkuje nieodpowiednią ilością wyprodukowanych hormonów, co przyczynia się do powstania wola tarczycy. Jod jest pierwiastkiem szeroko powszechnych w przyrodzie zwłaszcza w pobliżu słonych skupisk wodnych. Do źródeł jodu w diecie należą ryby morskie, owoce morza, jaja, mięso i wędliny, rzepa, kalarepa. Nadmiar jodu został uznany za czynnik środowiskowy, który ma wpływ na rozwój choroby Hashimoto. Podczas utleniania jodu powstają wolne rodniki, które prowadząc do stresu oksydacyjnego uszkadzają komórki tarczycy. Wśród osób z chorobą Hashimoto nadmiar jodu oraz dodatkowa jego suplementacja mogą przyspieszać autoimmunologiczny przebieg choroby. Liczne badania wskazują na zwiększenie liczby zachorowań na chorobę Hashimoto w państwach nadmorskich (Skandynawia, Wielka Brytania) a także w państwach gdzie spożycie produktów bogatych w jod jest bardzo wysokie (Japonia).



Zapotrzebowanie na selen i jod

Selen

   Zapotrzebowanie na selen według Dietary Reference Intakes ustalone przez amerykańską National Academy of Sciences, Food and Nutrition Board.

^*1 Zalecane dziennie spożycie (RDA) - wartość zaspokajająca potrzeby ponad 97.5% zdrowej populacji w każdej grupie wiekowej, obu płci. Wartość ta jest szacowana metodami statystycznymi.

^*2 Poziom maksymalny spożycia (UL) - wartość, która nie powoduje szkodliwych efektów u osób zdrowych, co stwierdzono w badaniach pod kontrolą lekarską.

^*3 Rekomendowane dzienne spożycie (AI) - prawdopodobny poziom dziennego spożycia obliczony na podstawie obserwacji lub doświadczalnie ustalonych przybliżeń lub szacunków spożycia poszczególnych składników odżywczych. Wartość AI jest podawana kiedy nie jest możliwe oszacowanie RDA.

   Jak wykazały badania ilość pobieranego z dietą selenu w Polsce wynosi 40 µg i jest najniższe w Europie. Optymalne stężenie selenu w surowicy krwi wynosi 100-120 µg, natomiast średnie stężenie selenu w surowicy krwi osób w Polsce wynosi 70 µg.


Jod

   Zapotrzebowanie na jod według Dietary Reference Intakes ustalone przez amerykańską National Academy of Sciences, Food and Nutrition Board.

^*1 Zalecane dziennie spożycie (RDA) - wartość zaspokajająca potrzeby ponad 97.5% zdrowej populacji w każdej grupie wiekowej, obu płci. Wartość ta jest szacowana metodami statystycznymi.

^*2 Poziom maksymalny spożycia (UL) - wartość, która nie powoduje szkodliwych efektów u osób zdrowych, co stwierdzono w badaniach pod kontrolą lekarską.

^*3 Rekomendowane dzienne spożycie (AI) - prawdopodobny poziom dziennego spożycia obliczony na podstawie obserwacji lub doświadczalnie ustalonych przybliżeń lub szacunków spożycia poszczególnych składników odżywczych. Wartość AI jest podawana kiedy nie jest możliwe oszacowanie RDA.

   Nadmiar jodu może być spowodowany przez zbyt wysokie spożycie produktów pochodzenia morskiego (ryby, owoce morza, algi morskie). Wśród osób z chorobami autoimmunologicznymi tarczycy spożycie jodu nawet w dawce bezpiecznej dla całej populacji może skutkować negatywnymi objawami.



   Odpowiednie stężenie w surowicy krwi selenu i jodu może zapewnić prawidłową odpowiedź immunologiczną oraz poprawić pracę gruczołu tarczycy wśród osób dotkniętych chorobą Hashimoto. Należy więc zwrócić szczególną uwagę na podaż selenu i jodu wraz z dietą i z suplementami diety.