Ksenoestrogeny - wróg smukłej sylwetki

   Kumulacja tkanki tłuszczowej jest powodowana przez wiele czynników. Wpływ niektórych można ograniczyć poprzez prowadzenie zdrowego stylu życia. Dużą rolę w procesie gromadzenia się tłuszczu w organizmie mogą odgrywać ksenoestrogeny.



Jak działają ksenoestrogeny?

   Ksenoestrogeny są związkami chemicznymi obecnymi min. w plastikowych butelkach, puszkach i detergentach. Związki te oddziałują na układ hormonalny, podobnie jak estrogeny. W organizmie ludzkim ksenoestrogeny wykazują aktywność podobną do niektórych żeńskich hormonów.

Bardzo często określa się je także mianem modulatorów hormonalnych, choć nie jest to zbyt adekwatne określenie. Związki te nie modulują przemian hormonalnych w organizmie, ale je zaburzają i dezorientują, należą bowiem do grupy EDC (z języka angielskiego - endocrine disrupting compounds, czyli składniki wywołujące zaburzenia endokrynologiczne). Ksenoestrogeny są niejednorodną grupą związków, zarówno pod względem budowy jak i właściwości chemicznych. Do ich grona należą związki aromatyczne i alifatyczne. Najczęściej spotykanym związkiem jest Bisfenol A. Choć nie dodaje się go do żywności i kosmetyków, konsumenci są narażeni na jego działanie. Stosuje się go do utwardzania plastiku, z którego wykonuje się opakowania produktów spożywczych i kosmetyków (ach te wszechobecne butelki plastikowe). Bisfenol A przenika do produktów. Przedostaje się do organizmu w trakcie ich spożywania lub stosowania, wywołując poważne szkody. Inne ksenoestrogeny to BPA i Nonylfenol. BPA znajduje się w plastikowych butelkach oraz we wnętrzu puszek (żywice). Z kolei nonylfenol jest bardzo popularnym związkiem wykorzystywanym w detergentach i środkach powierzchniowo czynnych.



Źródło chorób cywilizacyjnych

   Ksenoestrogeny mają powinowactwo nie tylko do otyłości ale również do chorób ogólnoustrojowych. Najbardziej narażone na ich działanie są dzieci i to już w okresie prenatalnym. Bisfenol A nie łączy się z typowymi receptorami estrogenowymi, lecz z tzw. sierocymi receptorami estrogenowymi. Ich obecność wykryto  w łożysku, dlatego płód jest wyjątkowo zagrożony niepożądaną aktywnością tego typu związków. Bisfenol  zwiększa ryzyko powstawania wad wrodzonych, cukrzycy, a także zaburzeń odporności. W późniejszych okresach życia oddziaływanie ksenoestrogenów na organizm jest ukierunkowane głównie na wywoływanie niektórych rodzajów nowotworów, zaburzeń płodności oraz otyłości. Niektóre kraje zabroniły stosowania bisfenolu A w produkcji opakowań i innych artykułów, które mają kontakt z produktami żywnościowymi. Można ograniczyć wpływ ksenoestrogenów poprzez unikanie żywności zapakowanej w plastikowe opakowania. Nie wolno stosować plastikowych pojemników do podgrzewania żywności w kuchence mikrofalowej. Duży wpływ na rozpowszechnienie się ksenoestrogenów wywarł rozwój przemysłu chemicznego. Pod tym względem najbardziej niekorzystne są herbicydy i pestycydy stosowane przez rolników, w celu ochrony upraw. Nie bez znaczenia jest też wzrost popularności leków, które opierają się na estrogenach, między innymi tabletek antykoncepcyjnych.