Termogeneza - klucz do sukcesu w odchudzaniu

   Termogeneza jest procesem wytwarzania ciepła, podczas którego organizm spala kalorie, aby utrzymać odpowiednią temperaturę ciała. Należy do naturalnych przemian zachodzących w organizmie człowieka i zwierząt stałocieplnych. Jednym z jej rodzajów jest termogeneza poposiłkowa.



Mechanizm działania termogenezy    

   Termogeneza poposiłkowa jest procesem wytwarzania ciepła w organizmie po spożyciu pokarmu. Organizm wykorzystuje kilokalorie, czerpiąc je ze zmagazynowanej tkanki tłuszczowej. Niektóre rodzaje żywności wywołują większy efekt termogenny, dlatego noszą nazwę termogeników. Charakteryzują się tym, że organizm chcąc je strawić, potrzebuje znacznie więcej kalorii niż w przypadku innych rodzajów pożywienia.

Tajemnica działania termogeników polega na pobudzeniu współczulnego układu nerwowego, co w konsekwencji: stymuluje metabolizm, zwiększa wydatki energetyczne (głównie poprzez nasilenie spalania tłuszczów) oraz hamuje odczuwanie głodu i zwiększa odczuwanie sytości. Układ współczulny jest częścią autonomicznego układu nerwowego, czyli takiego, który działa niezależnie od naszej woli i jest odpowiedzialny za regulowanie między innymi trawienia. Pobudzenie nerwów współczulnych jest związane z uwalnianiem noradrenaliny oraz przygotowaniem organizmu do wysiłku. Noradrenalina oddziałuje na nadnercza, mobilizując je do wydzielania adrenaliny oraz brunatną tkankę tłuszczową, co przejawia się zwiększeniem utleniania tłuszczów i wzrostem termogenezy. Jest ona możliwa dzięki białku - termogeninie, które powoduje rozproszenie w postaci ciepła znacznej części energii, wytwarzanej w trakcie procesów wchodzących w skład łańcucha oddechowego. Termogenina występuje właśnie w mitochondriach brunatnej tkanki tłuszczowej. Noradrenalina oddziałuje ponadto na ośrodek sytości znajdujący się w mózgu. Pobudzenie tego ośrodka z jednej strony nasila uczucie sytości, a z drugiej hamuje uczucie głodu. Ponadto kalorie spalane podczas procesu trawienia uwalniają energię, która usuwa uczucie zmęczenia. Termogeniki są również określane mianem naturalnych spalaczy tłuszczu. Produkty inicjujące termogenezę są bogatym źródłem witamin i substancji odżywczych, które regulują najważniejsze funkcje organizmu.



Naturalne termogeniki w żywności

   Do grona termogeników należą warzywa bogate w błonnik, który jest niezbędny do prawidłowego trawienia. Zawierają niewiele tłuszczu, ale mnóstwo witamin i minerałów. Są to między innymi brokuły, papryka, fasolka szparagowa, soja, pomidory, szpinak, sałata, bakłażan, ogórek, marchewka, kalafior i seler. Równie cenne są rośliny strączkowe bogate w proteiny, między innymi soczewica i fasola. Proces termogenezy jest również wywoływany przez owoce bogate w witaminę C. Witamina C przyspiesza przetwarzanie tłuszczu w organizmie i stymuluje produkcję L-karnityny, która transportuje cząsteczki tłuszczowe do komórek. W ten sposób zapobiega jego magazynowaniu się w postaci tkanki tłuszczowej. Do grona termogeników należą również owoce zawierające pektyny, które blokują dostęp tłuszczu do komórek, uniemożliwiając jego magazynowanie się. Zwiększają absorpcję wody z pokarmów, co ułatwia wydalanie tłuszczu z ciała.


   Warto jeść też mięso i ryby bogate w proteiny, ale ubogie w tłuszcz. Najwięcej ciepła w organizmie powstaje po spożyciu białek, ponieważ do ich spalenia potrzebuje najwięcej energii. Wpływają korzystnie nie tylko na spalanie tkanki tłuszczowej, ale także na metabolizm. Bardzo bogatym źródłem protein są filety drobiowe i indycze, białka jaj, flądra, łosoś, sardynki i wołowina o niskiej zawartości tłuszczu.


   Do grona termogeników należą również orzechy. Ze względu na to, że zawierają dużo kalorii, nie należy spożywać ich w nadmiarze. Z drugiej strony całkowita rezygnacja także nie jest rozsądna. Orzechy doskonale zaspokajają głód i pomagają spalać toksyczny tłuszcz. Podobny wpływ na organizm mają produkty pełnoziarniste, zwłaszcza płatki owsiane i brązowy ryż. Do termogeników zaliczane są również olej lniany (zawiera kwas linolowy - jest to substancja przyspieszająca rozpad komórek tłuszczowych. W wyniku działania kwasu linolowego, nasz organizm przestaje magazynować tłuszcz z potraw. Związek ten sprawia również, że mamy więcej energii, gdyż tłuszcz uwolniony ze zgromadzonych wcześniej zapasów trafia do centrów energetycznych komórek) oraz czerwone wino (zawiera katechiny przyspieszające spalanie tkanki tłuszczowej zwłaszcza u kobiet gdyż czerwone wino zwiększa poziom estrogenu w organizmie, który reguluje gospodarkę tłuszczową).


   Niektóre substancje znacznie przyspieszają proces przemiany materii, nasilając proces termogenezy poposiłkowej. Należą do nich kapsaicyna, piperyna i gingerol. Związki te należą do grona alkaloidów. Kapsaicyna - jest to substancja aktywna występująca w dużych ilościach w ostrej czerwonej papryczce chili oraz czerwonym pieprzu kajeńskim zwiększa wydatki energetyczne, głównie poprzez wzmożone utlenianie tłuszczów. Kapsaicyna nadaje jej charakterystyczny, pikantny smak. Przyprawy te ponadto zmniejszają uczucie głodu i imitują uczucie sytości. Piperyna występująca w czarnym pieprzu pobudza wydzielanie soków trawiennych, polepsza trawienie pokarmu, ingeruje w działalność genów odpowiedzialnych za formowanie nowych komórek tłuszczowych, co oznacza, że może ona być przydatnym składnikiem w leczeniu zaburzeń związanych z nadwagą i otyłością. Działanie termogeniczne przypisuje się również gingerolowi - substancji aktywnej zawartej w imbirze. Preparaty zawierające imbir od dawna były zalecane w medycynie ludowej osobom z nadwagą i otyłością. Termogeneza związana z uwalnianiem noradrenaliny nie trwa długo, ale może być zwiększona poprzez spożycie produktów zawierających polifenole, a konkretnie katechiny: zieloną herbatę, czerwoną herbatę Yerba mate i Oolong, a także produkty zawierające: kofeinę, teofilinę i teobrominę: kawa (bez cukru), również herbata, gorzka czekolada czy gorzkie kakao.



O czym warto jeszcze pamiętać

   Czynnikiem wpływającym na termogenezę poposiłkową jest nie tylko rodzaj pokarmu, ale również sposób jego spożywania. Warto jeść kilka posiłków dziennie, ponieważ wtedy proces termogenezy będzie przebiegał częściej. W ciągu dnia organizm zużyje więcej energii na wyprodukowanie ciepła i przemianę materii.



Termogeniki w postaci suplementów diety

   Na rynku suplementów powszechnie dostępne są suplementy diety z kofeiną, efedryną (uwaga na liczne efekty uboczne), kapsaicyną, wyciągiem z zielonej herbaty lub imbirem podwyższające w niewielkim procencie, ale jednak podwyższającym termogenezę. Ich działanie polega na przyspieszeniu spalania tłuszczu przez podwyższenie temperatury ciała. Ma to działanie podobne do kontrolowanej gorączki podczas której również jest wydatkowana zmagazynowana w ciele energia. Do efektów ubocznych ich stosowania należą między innymi: hipertermia, bezsenność, stany lękowe, nadaktywność, rozdrażnienie, nudności, wymioty, zaparcia, objawy skórne, problemy z sercem (łącznie z zawałem serca) oraz uzależnienie.



   Podsumowując zaburzenie termogenezy ma istotny wpływ na nadwagę i otyłość, co potwierdzają liczne badania naukowe, warto więc przy zmniejszonej termogenezie w naturalny sposób wspomóc organizm, pamiętając o tym, że o wiele bezpieczniejsze dla zdrowia jest korzystanie z naturalnych termogeników występujących w żywności niż z tych które są dostępne w postaci suplementów diety.