Co jemy i jak żyjemy? Wpływ diety i stylu życia na zdrowie Polaków

   Prawidłowe żywienie polega na spożywaniu składników pokarmowych i energii w takiej ilości, jaka zapewnia utrzymanie odpowiedniej masy ciała i funkcjonowanie organizmu. Biorąc pod uwagę liczne badania nad spożywaniem żywności i sposobami żywienia w różnych grupach społeczeństwa można bez wątpienia stwierdzić, że standardowy kanon żywieniowy niestety nie jest przestrzegany.

   Nawyki żywieniowe nabyte w czasie dzieciństwa mają decydujące znaczenie na odżywianie w okresie dorosłości. Zachowania żywieniowe młodych mam, w tym także kobiet w ciąży nie zawsze są prawidłowe. Do najczęściej popełnianych błędów żywieniowych można zaliczyć przekarmianie, dosładzanie i dosalanie potraw, a także nieprawidłową podaż witaminy D3. Wśród częstych błędów żywieniowych można wymienić także zbyt wczesne poszerzanie diety i rozpoczynanie domowego żywienia. Można też dostrzec tendencję do zbyt wczesnej rezygnacji z karmienia piersią.

Niezdrowa dieta dzieciństwa

   Błędy wymienione na wstępie przyczyniają się do rozwoju otyłości przed 2. rokiem życia (nieprawidłowe BMI dzieci), niższym wzrostem, a także podwyższonym ryzykiem występowania otyłości w młodzieńczym wieku. Nieprawidłowe żywienie objawia się wśród młodych i dorosłych Polaków:

- jemy za rzadko lub za często
- porcje pożywienia są niewłaściwie dobrane do potrzeb organizmu
- dzienny jadłospis jest zbyt mało urozmaicony
- nie kładziemy nacisku na jakość posiłków
- jemy nieregularnie
- nasze jadłospisy można określić mianem monotonii żywieniowej

   Jednym z karygodnych błędów żywieniowych jest pomijanie śniadania. Ten niezdrowy nawyk jest dostrzegalny już wśród dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym. Drugim niepokojącym trendem jest robienie długich przerw między posiłkami. Niejednokrotnie przekraczają one 3 godziny. Kolejne nieprawidłowości można dostrzec w jadłospisach. Już na pierwszy rzut oka widać nieprawidłowy udział podstawowych źródeł pokarmowych energii. Jemy za dużo tłuszczów, słodyczy, cukru i mięsa, a za mało ciemnego pieczywa, mleka i jego przetworów. Spożycie owoców i warzyw również nie jest zadowalające.



Problemy żywieniowe dorosłych

   Nieprawidłowe nawyki żywieniowe utrwalone w okresie dzieciństwa prowadzą do równie negatywnych zachowań żywieniowych w młodzieńczym wieku i w czasie dorosłości. Przy czym wówczas na sposób żywienia wpływają także inne czynniki, w tym dom rodzinny, reklamy, stres, sytuacja finansowa, poziom wiedzy żywieniowej, a także miejsce zamieszkania i zmiany psychoemocjonalne. Młodzi Polacy jedzą za mało ryb, owoców i warzyw. Najbardziej niepokoi fakt, że wraz ze spadkiem spożycia wymienionych grup żywności dochodzi do wzrostu spożycia wysoko przetworzonej żywności typu "fast food", słodyczy i wyrobów cukierniczych. Co więcej, bardzo powszechnym i nieprawidłowym nawykiem żywieniowym wśród młodzieży i dorosłych jest podjadanie. Jadłospis zawiera za mało wapnia, żelaza, witamin C i A, błonnika, cynku i magnezu.



WHO swoje, a Polacy swoje

   Światowa Organizacja Zdrowia (WHO - World Health Organization) zaleca, aby około 15-30 % energii pochodziło z tłuszczu, w tym mniej niż 10% energii z nasyconych kwasów tłuszczowych, a pozostała część z kwasów tłuszczowych wielonienasyconych (omega 3 i 6). Natomiast przeciętny Polak dostarcza dziennie organizmowi 35% energii w postaci tłuszczu, w tym 15% z nasyconych kwasów tłuszczowych, a tylko 6% z nienasyconych. Niepokojące jest to, że aż 3-15% energii pochodzi z kwasów trans. Zgodnie z zaleceniami WHO ich ilość w pożywieniu powinna być mniejsza niż 1%.

   Węglowodany obejmują 52% energii dostarczonej dziennie organizmowi. Niemniej należy zaznaczyć, że aż 10% pochodzi z sacharozy, podczas gdy WHO zaleca, aby sacharoza stanowiła mniej niż 1% energii. Dieta Polaków jest zbyt bogata w cholesterol. Spożywamy go ponad normę, bo w ilości większej niż 300 mg/d, przekraczając tym samym limit ustalony przez Światową Organizację Zdrowia. Jemy zdecydowanie za mało błonnika pokarmowego i zbyt dużo soli. Można powiedzieć, że ilość spożytego błonnika odpowiada ilości zjedzonej soli (17 g/d). WHO zaleca spożywanie więcej niż 25 g błonnika i mniej niż 5 g soli dziennie. Mieścimy się natomiast w normie pod względem spożycia białka.



Styl życia Polaków a problemy zdrowotne

   Nieprawidłowe żywienie nie jest jedynym błędem naszego społeczeństwa. Inne elementy stylu życia mające negatywny wpływ na zdrowie obejmują bierność fizyczną, palenie tytoniu, stres, nieodpowiednia jakość i długość snu oraz nadużywanie alkoholu. Prowadzi to do określonych skutków zdrowotnych, w tym m.in. do rozwoju cukrzycy, otyłości, chorób serca i układu krążenia, chorób nowotworowych, próchnicy i osteoporozy. W ostatnich latach można zauważyć dwie tendencje. Pierwsza z nich jest pozytywna, bo maleje liczba zgonów z powodu chorób serca i układu krążenia oraz cukrzycy. Druga z nich nie napawa natomiast optymizmem. Wzrasta śmiertelność spowodowana chorobami nowotworowymi. Mamy też problem z osteoporozą, nadciśnieniem i próchnicą.