Dieta anti-age. Jak spowolnić procesy starzenia?

   Badania na temat spowolnienia procesów starzenia (aging) są prowadzone na całym świecie przez naukowców. Szczególną uwagę poświęcają oni uszkodzeniom powodowanym przez destrukcyjne cząsteczki.

   Podczas wytwarzania energii w organizmie powstają niestabilne molekuły, które są według współczesnych naukowców głównym motorem napędzającym proces starzenia się. Są one zwane wolnymi rodnikami. Ich obecność może prowadzić do różnego rodzaju uszkodzeń, co zwiększa podatność na pewne schorzenia i prowadzi do wystąpienia widocznych oznak starzenia się.

Skutki działania wolnych rodników

   Wolne rodniki powodują uszkodzenie błon komórkowych, które sprzyjają wystąpieniu udaru mózgu i chorób serca. Destrukcyjne molekuły prowadzą do uszkodzeń wewnętrznych mechanizmów komórkowych. Mogą one skutkować zaburzeniami genetycznymi i zwiększają ryzyko zachorowania na raka. Wpływ wolnych rodników na starzenie się jest związany także ze zmniejszeniem funkcji obronnych organizmu. Są one odpowiedzialne za większą podatność na infekcje, zwiększone ryzyko zachorowalności na choroby nowotworowe i przewlekłe procesy zapalne (np. reumatoidalne zapalenie stawów). Destrukcyjne cząsteczki prowadzą też do uszkodzenia białek skóry, prowadząc do zmniejszenia się jej elastyczności, pojawienia się zmarszczek i zaburzeń jej funkcji.



Antyoksydanty na ratunek

   Organizm ma wiele sposób na radzenie sobie ze szkodliwymi, wolnymi rodnikami. Cząsteczki nazywane antyoksydantami mają zdolność do neutralizowania destrukcyjnych molekuł. Proces starzenia jest swoistą wypadkową działania wolnych rodników i antyoksydantów. Jeżeli chcemy spowolnić procesy starzenia, powinniśmy zadbać o to, aby stosunek antyoksydantów do wolnych rodników był wyższy. Rolę najważniejszych antyoksydantów pełnią witaminy A, C i E oraz selen.



Witamina A

   Witamina A i karotenoidy (np. beta-karoten) mają silne właściwości antyoksydacyjne oraz odgrywają ważną rolę w ochronie płuc i skóry. Głównym źródłem witaminy A są wątroby i olej rybny. Karotenoidy znajdują się natomiast w zielonych, pomarańczowych i żółtych owocach i warzywach. Witamina A jest oleista substancją rozpuszczalną w tłuszczach. Powstaje ona w przewodzie pokarmowym z karotenów zawartych w pokarmie roślinnym. Witamina A jest niezbędna do właściwego wzrostu i rozwoju nabłonka. Ma ona korzystny wpływ na odporność błon śluzowych i odgrywa ważną rolę w adaptowaniu wzroku do widzenia po zmierzchu i w słabym oświetleniu.



Witamina C

   Witamina C jest kolejnym bardzo silnym antyoksydantem, który zwiększa odporność organizmu. Można ją znaleźć między innymi w pomarańczach, grejpfrutach, cytrynach, czarnej porzeczce i kiwi. Jej bogatym źródłem są również niektóre warzywa, np. papryka i pomidory. Witamina C jest rozpuszczalna w wodzie i jest niezbędna do prawidłowego stanu tkanki łącznej. Znacząco ułatwia wchłanianie żelaza, a jej niedobór prowadzi do szkorbutu. Witamina C jest bardzo nietrwałą substancją, która częściowo ulega rozkładowi w czasie gotowania. Jej najlepszym źródłem są surowe warzywa i świeże owoce.



Witamina E

   Witamina E jest antyoksydantem, który znacząco wzmacnia układ odpornościowy. Składnik pożywienia pełni ważną rolę w zapobieganiu chorobom serca. Jej głównym źródłem są oleje roślinne oraz orzechy (m.in. migdały, orzechy ziemne). Witamina E znajduje się również w pestkach i kiełkach. Substancja rozpuszczalna w tłuszczach jest w pewnych ilościach wytwarzana przez florę bakteryjną jelit. Niedobór witaminy E prowadzi do stopniowego osłabienia i paraliżu mięśni.



Selen

   Selen należy do silnych antyoksydantów z uwagi na zmniejszenie ryzyka zachorowania na choroby nowotworowe. Głównym źródłem minerału są mięso, podroby, ryby i skorupiaki. Pierwiastek znajduje się również w maśle, awokado, owocach cytrusowych, gruszkach i pełnoziarnistych produktach zbożowych. Selen jest pierwiastkiem śladowym, który do lat 60. XX wieku był posądzany o toksyczne działanie. Dziś wiemy, że minerał wchodzi w skład enzymu chroniącego błony komórkowe i czerwone ciałka krwi przed wolnymi rodnikami. Selen współpracuje z witaminą E blokując szkodliwe procesy utleniania. Zapobiega on tym samym powstawaniu zmian nowotworowych. Selen szczególnie chroni serce i układ krążenia oraz wzmacnia układ odpornościowy. Minerał wspomaga usuwanie szkodliwych metali ciężkich z organizmu i uczestniczy w wytwarzaniu prostaglandyn zapobiegającym stanom zapalnym. Selen niszczy pleśnie i neutralizuje ich toksyczne działanie. Niedobory pierwiastka mogą objawiać się bólem mięśni, osłabieniem, chorobami wątroby i trzustki. Należy szczególnie dbać o utrzymanie jego prawidłowego stężenia. Nadmiar minerału jest bardzo szkodliwy i prowadzi do łysienia, uszkodzeń skóry i paznokci, nudności i wymioty oraz zwiększa ryzyko powstawania nowotworów.



Menopauza i niedobór estrogenów

   W okresie rozrodczym estrogeny i progesteron regulują cykl płciowy kobiety. W czasie okołomenopauzalnym dochodzi do drastycznego obniżenia się produkcji wspomnianych hormonów. Dochodzi wówczas do wystąpienia szeregu uciążliwych objawów, takich jak nocne poty, uderzenia gorąca, obniżenia libido i zaburzeń nastroju. Zmiany hormonalne, które towarzyszą menopauzie są związane ze wzrostem ryzyka niektórych zaburzeń i chorób, np. osteoporozy i choroby wieńcowej. Skutki niedoboru estrogenów można zniwelować poprzez modyfikacje dietetyczne. Jadłospis powinien zostać wzbogacony w fermentowane produkty sojowe (np. tofu, miso, tempeh) oraz siemię lniane i olej lniany tłoczony na zimno. Zawierają one fitoestrogeny, które oddziałują na gospodarkę hormonalną kobiety w sposób podobny do estrogenów.