Dieta FODMAP jest przeznaczona dla wszystkich tych, którzy borykają się z tzw. zespołem jelita drażliwego (IBS) i towarzyszącym mu: wzdęciami, gazami, biegunkami czy bólami brzucha. Dieta została stworzona przez australijskich naukowców z Monash University (choć kojarzy się ją w dużej mierze z propagatorami odżywiania w stylu Paleo) okazuje się być prawdziwie skutecznym remedium na związane z nim nieprzyjemne dolegliwości.
Każdy, kto obserwuje u siebie niżej wymienione objawy lub ma już zdiagnozowany IBS, powinien koniecznie przetestować ów sposób odżywiania. Z wysokim prawdopodobieństwem stwierdzić można, iż jego wprowadzenie w życie mu pomoże. Dieta oparta jest na prawie całkowitej eliminacji spożywania łatwo fermentujących węglowodanów, które są słabo przyswajane przez jelito cienkie i fermentują w dalszych częściach układu pokarmowego, gdzie są pokarmem dla bakterii powodujących nieprawidłową pracę jelit.
|
|
Zespół jelita drażliwego
Zespół jelita drażliwego (ang. irritable bowel syndrome) nie jest chorobą, lecz zespołem specyficznych objawów, które nie wynikają z żadnych problemów natury organicznej czy fizjologicznej. Stwierdza się go zwykle u osób, które skarżą się na wzdęcia, bóle brzucha, "przelewanie się" treści jelitowych, naprzemienne biegunki i wzdęcia, uczucie niepełnego wypróżnienia itd., lecz przeprowadzone na nich badania nie wykazują żadnych nieprawidłowości w budowie narządów układu pokarmowego, żadnych infekcji czy żadnych pasożytów.
Co oznacza skrót FODMAP?
FODMAP to fermentujące oligosacharydy, disacharydy, monosacharydy oraz poliole (ang. fermentable oligosaccharides, disaccharides, monosaccharides and polyols). Są to węglowodany, które są słabo wchłaniane i które wywołują wysokie ciśnienie osmotyczne, co powoduje gromadzenie się w jelitach wody. Zalicza się do nich:
- laktozę
- fruktozę
- fruktany
- alkohole polihydroksolowe (np. popularne zamienniki białego cukru - ksylitol, sorbitol, mannitol, erytrol itd.).
Węglowodany te w wielu przypadkach nasilają wspomniane wyżej objawy IBS, np. wzdęcia, bóle brzucha, dyskomfort trawienny, uczucie "bulgotania" czy "przelewania się" oraz biegunki.
Zasady diety FODMAP
Dieta FODMAP przebiega dwuetapowo. W pierwszym etapie na około 6-8 tygodni z codziennego menu wykluczone są produkty zawierające duże ilości węglowodanów kryjących się pod nazwą FODMAP. W drugim etapie powoli wprowadza się je do diety, obserwując przy okazji swoje odczucia po spożyciu danych produktów, co pozwala ustalić na nie tolerancję.
To bardzo ważne, gdyż sami twórcy diety podkreślają, iż wykluczenie produktów bogatych w FODMAP nie jest decyzją, którą podejmujemy na całe nasze życie. Gdy śluzówka jelit oraz ich naturalna flora bakteryjna zostaną zregenerowane, najprawdopodobniej chory na IBS będzie mógł już spożywać większość z nich bez przykrych konsekwencji, które wynikałyby z tego kiedyś. Dieta FODMAP jest również dietą bezglutenową, ponieważ podejmując się jej, należy zupełnie zrezygnować ze spożywania pszenicy, jęczmienia, żyta i produktów na bazie tych zbóż.
Produkty bogate i ubogie w FODMAP
Produkty o wysokiej i niskiej zawartości FODMAP przedstawiamy w poniższej tabeli:
Grupa produktowa | Produkty o wysokiej zawartości FODMAP | Produkty o niskiej zawartości FODMAP |
---|---|---|
Zboża i produkty zbożowe | pszenica, jęczmień, żyto i produkty na bazie tych zbóż | owies, kukurydza, komosa ryżowa (quinoa), gryka i kasza gryczana, kasza jaglana, ryż, płatki owsiane, otręby owsiane, tapioka, produkty bezglutenowe |
Strączkowe | soja, soczewica, groch, fasola, ciecierzyca | fasolka szparagowa |
Owoce | jabłka, banany, gruszki, nektarynki, figi, śliwki, brzoskwinie, czereśnie, arbuz, melon, wiśnie, mango, papaja, pigwa, awokado,
owoce z puszki, suszone owoce (np. daktyle, figi, rodzynki) |
bardzo dojrzałe banany, kiwi, winogrona, mandarynki, pomarańcze, truskawki, grejpfruty, maliny, cytryny, limonki, ananasy, jagody, borówki |
Warzywa i grzyby | cebula, czosnek, por, kapusta (również kiszona), brukselka, kalafior, karczochy, cykoria i kawa zbożowa, buraki, brokuły, szparagi, patisony, groszek cukrowy, grzyby | marchew, ziemniaki, papryka, ogórki, bakłażany, cukinie, kabaczki, dynia, rzepa, brukiew, rzodkiewki, pomidory, bataty, kiełki bambusa, kiełki fasoli mung, kiełki lucerny, rabarbar, kapusta pekińska, szpinak, sałaty (rzymska, lodowa, masłowa itd.), szczypiorek |
Nabiał i jaja | jogurty, twarożki, serki homogenizowane, maślanka, mleko (krowie, kozie, owcze), śmietana, ser ricotta | nabiał z niską zawartością laktozy (sery żółte (parmezan, cheddar), sery miękkie (feta, mozzarella) i pleśniowe, mleko bez laktozy, jaja |
Napoje i alkohol | słodkie wina, wysokosłodzone napoje | herbata, kawa, soki i napoje zrobione z produktów o niskiej zawartości FODMAP, |
Mięso i ryby | produkty mięsne i rybne z dodatkiem produktów o wysokiej zawartości FODMAP | mięso drobiowe oraz czerwone, ryby, owoce morza |
Cukier, słodziki i słodycze | słodziki (ksylitol, maltitol, mannitol, sorbitol, erytrol), miód i słodkie syropy (syrop klonowy, syrop z agawy), syrop glukozowo-fruktozowy, produkty na bazie tych produktów | stewia, cukier, aspartam |
Orzechy, pestki, nasiona | orzechy nerkowca, pistacje | migdały, orzechy włoskie, orzeszki ziemne, orzechy pekan, orzeszki piniowe, orzechy makadamia, ziarna sezamu, pestki dyni, nasiona słonecznika (wszystkie powyższe w ilości nie więcej niż 1 mała garść) |
Inne | większość ketchupów i gotowych sosów | nierafinowane oleje roślinne, oliwki |
Wykluczenie z diety produktów bogatych w FODMAP i spożywanie tych, które nie zawierają w sobie zbyt wielu fermentujących węglowodanów (bądź, co nawet lepiej, nie zawierają ich w ogóle), jest kluczem do złagodzenia objawów zespołu jelita drażliwego. Warto pamiętać o tym, iż produkty zakazane mogą znajdować się niekiedy w gotowych daniach czy dodatkach do nich. Dlatego właśnie będąc na diecie FODMAP należy bardzo uważnie czytać etykiety kupowanych produktów. Czasem nawet niewielka ilość cebuli, czosnku czy jakiegoś słodzika może spowodować nawrót dolegliwości.