Dieta mamy w okresie laktacji - błędy dietetyczne a alergie u dzieci

   W okresie laktacji dieta mamy jest bardzo istotna, ponieważ z jednej strony pozwala na produkowanie zdrowego pokarmu dla dziecka, a z drugiej - dba o zdrowie mamy. Błędy dietetyczne popełniane w okresie laktacji mogą przyczynić się do niedoborów i alergii pokarmowej.

   Dietetycy zalecają, aby jadłospis mamy karmiącej składał się z około 4-5 mniejszych posiłków. Podczas ich przygotowywania należy kierować się zasadami piramidy żywienia. W okresie laktacji potrzeby energetyczne kobiety zwiększają się. Mamom karmiącym poleca się spożywanie 500 kcal więcej każdego dnia w porównaniu z zapotrzebowaniem energetycznym mamy niekarmiącej.

Jadłospis nie powinien być monotonny

   Karmiąca mama powinna spożywać produkty mleczne zawierające dużo białka i wapnia, ale niezawierające cukru. Dwa razy w tygodniu warto zjeść porcję ryby. Ponadto można spożywać jaja i chude mięso. Można stosować różne techniki obróbki termicznej, z wyjątkiem smażenia. Kolejną ważną dyrektywą dla mam karmiących jest dostarczanie organizmowi dużych ilości żelaza, ponieważ jest ono potrzebne nie tylko kobiecie, ale również dziecku, więc zapotrzebowanie na ten minerał jest stosunkowo wysokie. Chcąc poprawić jego przyswajalność należy łączyć produkty bogate w żelazo z produktami zawierającymi dużo witaminy C.

   Podstawą jadłospisu powinny być świeże warzywa lub warzywa krótko gotowane na parze. Są one bogatym źródłem witamin i minerałów oraz błonnika pokarmowego. Powinny być one częścią każdego posiłku. Woda bardzo dobrze gasi pragnienie - lepiej niż soki owocowe, napary ziołowe, mleko i słabe herbaty. Należy unikać spożywania napojów gazowanych i zawierających kofeinę. Stężenie kofeiny w organizmie spada dopiero po upływie kilku godzin od spożycia filiżanki kawy, o czym należy pamiętać karmiąc piersią. Nie wolno natomiast spożywać alkoholu. Kofeina i alkohol wraz z pokarmem mogą być przekazane dziecku.



Jakich produktów należy unikać?

   Niektóre produkty mogą wywołać u dziecka pewne dolegliwości. Zaleca się mamom karmiącym unikanie ciężkostrawnych potraw, takich jak tłuste mięsa i wędliny, dojrzewające i żółte sery oraz smażone potrawy. Jadłospis w okresie laktacji nie powinien zawierać także dużej ilości produktów wzdymających - spożycie niewielkiej porcji nie zaszkodzi. Mowa o takich warzywach, jak groch, kapusta, fasola, cebula i rzodkiewka. Wzdymające właściwości mają także drożdże.

   Dietetycy zalecają mamom karmiącym unikanie produktów o wyrazistym zapachu i smak, takich jak ostre przyprawy, czosnek i kalafior. Z diety w okresie laktacji warto wyeliminować także produkty żywnościowe, które uchodzą za silne alergeny. Niemniej całkowite unikanie produktów tego typu nie jest wskazane - nie stosuje się diety eliminacyjnej, żeby zapobiegać wystąpieniu alergii u dziecka - ani kobietom w ciąży, ani karmiącym mamom. Do produktów uchodzących za silne alergeny należy podchodzić ostrożnie i nie spożywać ich zbyt dużo. Bardzo ważne jest też obserwowanie dziecka, aby szybko zauważyć objawy alergii.

   Do silnych alergenów należą:

- mleko i produkty mleczne
- jaja
- owoce cytrusowe
- truskawki
- kakao i czekolada
- orzechy, w tym zwłaszcza orzeszki ziemne
- ryby

   Najczęściej uczulenie jest wywoływane przez przetwory z mleka krowiego oraz soja. Szacuje się, że na alergię pokarmową cierpi nawet do 6% dzieci, które nie ukończyły jeszcze drugiego roku życia.



Ochronne przeciwciała IgA

   Mama karmiąca chroni przewód pokarmowy dziecka przed wnikaniem do krwiobiegu nadmiaru alergenów. Tylko mleko mamy zawiera przeciwciała IgA, które działają ochronnie. Z kolei mieszanki mleczne są produkowane głównie z soi i mleka krowiego, czyli głównych alergenów, co uzasadnia ich unikanie u dzieci cierpiących na alergię pokarmową. Po zdiagnozowaniu alergii pokarmowej u dziecka należy unikać soi i mleka krowiego. Bardzo ważne jest uzupełnienie poziomu wapnia w organizmie innymi produktami (m.in. warzywami, chudym mięsem).


Jak objawia się alergia u noworodka i niemowlęcia?

   Objawy alergii u noworodków i niemowląt mogą być związane z układem pokarmowym i oddechowym, a także ze stanem skóry. Objawy alergii ze strony układu oddechowego, to między innymi:

- katar
- sapka
- kaszel suchy
- obturacja oskrzeli

   Objawy alergii mogą przybrać postać zmian skórnych, takich jak wypryski, pokrzywka lub atopowe zapalenie skóry. Zmiany skórne mogą pojawić się na policzkach, na płatkach uszu, a także na zgięciach łokci i kolan.

   Alergia może objawiać się także dolegliwościami żołądkowymi, takimi jak kolka, ulewanie i wymioty oraz biegunki. Inne objawy alergii pokarmowej to brak apetytu i nieprzybieranie na wadze.



Mleko matki - czynnik alergizujący, czy antyalergiczny?

   Kobiecy pokarm może odgrywać ważną rolę w zapobieganiu, albo łagodzeniu objawów alergii u dziecka. Niemniej niektóre czynniki mogą sprzyjać rozwojowi alergii. Do pierwszej grupy należą cytokiny TGF - beta symulujące układ odpornościowy dziecka do produkcji przeciwciał IgA oraz poliaminy, które działają osłonowo na jelita (przeciwdziałają wnikaniu alergenu do krwiobiegu). Wspomniane przeciwciała umożliwiają opanowanie najsilniejszych alergenów, takich jak:

- kazeina
- beta - laktoglobulina
- albuminy jaja kurzego
- albuminy gliadyny

   Alergii sprzyjają natomiast zawarte w mleko matki cytokiny IL - 4, IL - 5 oraz IL - 13. Ponadto, mleko mamy zawiera kwas arachidonowy również może zwiększać ryzyko alergii u dziecka.

   Do nadwrażliwości pokarmowej u dziecka, mającej postać alergii i nietolerancji, przyczyniają się trzy czynniki. Jednym z nich jest nadmierne obciążenie antygenami pokarmowymi, które pochodzą ze zwierzęcych i roślinnych białek. Inne czynniki to niedojrzałość układu pokarmowego i odpornościowego (m.in. błony śluzowej jelita, mechanizmów obronnych), a także niektóre choroby i uwarunkowania, w tym infekcje przewodu pokarmowego oraz wcześniactwo. Powodują one zwiększoną przepuszczalność makrodrobin białkowych działających alergizująco.

   Naturalne karmienie obniża ryzyko pojawienia się alergii, ale jej nie zapobiega. Jeżeli zaś przez mleko matki do przewodu pokarmowego dziecka przenikają alergeny w formie makrodrobin dochodzi do nadmiernej ekspozycji na dany alergen, co może spowodować alergię u niemowlęcia.



Gdy ryzyko alergii jest duże

   Niektóre dzieci są obciążone ryzykiem alergii z uwagi na występowanie jej u mamy. Należy uwzględnić to już w okresie przed poczęciem - gdy mama cierpiąca na alergię (wziewną, pokarmową, skórną) przygotowuje się do ciąży. Należy wtedy wykonać dokładne testy alergiczne, wyleczyć stany zapalne oraz ułożyć dietę eliminacyjną w taki sposób, aby była zbilansowana, a jednoczenie wolna od produktów powodujących alergię u przyszłej mamy. Przez okres ostatnich trzech miesięcy ciąży kobieta ciężarna powinna przyjmować probiotyki.

   Po porodzie krew pępowinowa noworodka jest badana pod kątem przeciwciał IgE na główne alergeny. Mama powinna karmić wyłącznie piersią przez okres od 4 do 9 miesięcy. Mama nie powinna unikać pokarmów uznawanych za alergizujące, chyba że jest na nie uczulona.

   Kiedy u dziecka pojawią się objawy alergii mimo wyżej opisanego postępowania należy zastosować dietę eliminacyjną. Mama powinna zrezygnować ze spożywania krowiego nabiału, soi oraz innych produktów zawierających te produkty. Kiedy objawy alergii pokarmowej u dziecka nie ustępują z diety mamy wyłącza się kolejne produkty o silnych właściwościach alergizujących. Wprowadzanie zmian w jadłospisie mamy karmiącej powinno odbywać się pod okiem dietetyka. W miarę rozwoju dziecka do jego menu wprowadza się nowe produkty. Rozszerzanie diety malucha cierpiącego na alergię to już odrębny temat.



   Podsumowując powyższe rozważania na temat wpływu diety mamy w okresie laktacji na rozwój alergii pokarmowej u dziecka nie można jednoznacznie stwierdzić, czy pokarm mamy jest czynnikiem alergizującym, czy antyalergicznym. Należy to określić indywidualnie, m.in. w oparciu o stan dziecka oraz zdrowie mamy (np. czy mama jest alergikiem itp.). Alergeny znajdujące się w mleku matki są jednym z czynników, które mogą spowodować alergię pokarmową. Jednocześnie kobiecy, naturalny pokarm zawiera czynniki zmniejszające ryzyko rozwoju nadwrażliwości pokarmowej.

   Hipoteza związana z przenikaniem alergenów do organizmu dziecka nadal nie jest potwierdzona. Do alergizujących produktów trzeba podchodzić ostrożnie i nie spożywać ich w dużych ilościach, aby maluch nie był stale narażony na ekspozycję na silne alergeny. Stosowanie diety eliminacyjnej w przypadku, gdy alergia pokarmowa u dziecka nie została zdiagnozowana, ani nie występują objawy, które mogłyby świadczyć o nadwrażliwości jest nieuzasadnione w opinii środowisk medycznych.