Dieta w chorobie Leśniowskiego-Crohna

   W Polsce, na chorobę Leśniowskiego-Crohna może cierpieć nawet kilkadziesiąt tysięcy osób, szczególnie młodych. Na przełomie ostatnich lat nagminność występowania tego schorzenia wśród ludzi drastycznie wzrosła. W tej chorobie ogromną wartość ma odżywianie, ponieważ adekwatna dieta znaczne wpływa na przebieg choroby. Jakie produkty należy, więc spożywać, a jakich lepiej unikać?

   Chorobę Leśniowskiego-Crohna można zaliczyć do grupy nieswoistych zapaleń jelit, czyli długotrwałych schorzeń o nieznanym podłożu. Główne symptomy, to przede wszystkim ból brzucha, spadek masy ciała, biegunki, krwawienia z układu pokarmowego, utrata apetytu, a także ogólna utrata sił, która stanowi istotne obciążenie dla pacjenta. U chorych mogą występować również stany podgorączkowe. Objawy chorobowe mogą obejmować obszary od jamy ustnej aż po odbyt. Przebieg choroby jest długotrwały, a objawy chorobowe nieraz spowalniają, a innym razem się zaostrzają. Dotychczas nie wynaleziono precyzyjnej opcji całkowitego wleczenia tej dolegliwości, ani przy pomocy leczenia chirurgicznego, ani terapii zachowawczej. W terapii nie można wziąć pod uwagę czynnika, który wywołuje chorobę, ponieważ nie jest on znany.

Cele diety

   Celem diety jest oszczędzanie jelita, dotkniętego schorzeniem, a także zatrzymanie postępującego stanu zapalnego w jelicie i wyrównanie stanu odżywienia oraz zapobieżenie remisji choroby. Bardzo ważną kwestią w diecie jest wykluczenie produktów z dużą zawartością błonnika pokarmowego. Dieta ma obfitować w substancje mineralne, witaminy, a także produkty białkowe, w szczególności te zwierzęce. Nieodpowiednie odżywianie może przyczynić się do pogorszenia kondycji zdrowotnej pacjenta, ponieważ może prowadzić wzmożenia objawów chorobowych oraz zmniejszać czas remisji. Według zaleceń ekspertów, w diecie u osób z chorobą, należy ograniczyć jedzenie żywności, która wzmaga objawy, ale jednocześnie nie można dopuścić do stanu niedożywienia pacjenta.



Znaczenie diety w chorobie

   Właściwa dieta w chorobie Leśniowskiego-Crohna, może wpływać ograniczenia rozwoju powikłań, którymi są najczęściej: osteoporoza, osteopenia, kamica żółciowa, kamica nerkowa i niedokrwistość. Dietę należy wdrażać, uwzględniając lokalizację zmian, ciężkość przebiegu schorzenia oraz indywidualne predyspozycje pacjenta. Każda osoba powinna monitorować to, w jaki sposób jej organizm reaguje na składniki z pokarmu, przy czym ograniczać te substancje, które są dla niej szkodliwe. Trzeba jak najdłuższy czas utrzymywać stadium remisji i postarać się nie dopuścić do pogłębienia choroby.



Jakich produktów unikać?

   Produkty spożywcze, których spożycia w chorobie Leśniowskiego-Crohna powinno się unikać to: ryby, niektóre owoce (np. gruszki, arbuzy), grzyby, rośliny strączkowe (np. groch, bób, soczewica), grube kasze (np. gryczana, pęczak), orzechy, warzywa kapustne i cebulowe, sery pleśniowe, ciemne pieczywo (zwłaszcza pełnoziarniste), migdały oraz otręby. Zarazem należy wyeliminować żywność, która fermentuje w jelitach i podrażnia błonę śluzową.



Jak powinna wyglądać dieta?

   Dieta w chorobie powinna być dobierana w sposób indywidualny dla każdej chorej osoby. W jadłospisie muszą być obecne produkty łatwostrawne, które nie będą obciążać systemu pokarmowego, a zupełna dieta powinna być układana w zależności od stadium choroby (np. uwzględniając zaparcia albo biegunki u chorych) i stanu odżywienia pacjentów. Pacjentom zaleca się stosowanie diety bogatej w białko (1,2 g na kg masy ciała). Niezbędne jest, aby dieta obfitowała w witaminy i minerały, w tym wapń, ponieważ poprzez występowanie biegunek oraz stosowanie niektórych lekarstw mogą powstawać deficyty tych składników. Zaleca się jeść produkty spożywcze, które będą działały ochronnie na jelita. Należy ograniczyć spożycie soków, głównie tych z owoców cytrusowych (np. z pomarańczy, grejpfrutów), dlatego, że mogą podrażniać błonę śluzową układu pokarmowego. W sytuacji, gdy dokuczają wzdęcia, pacjent musi wykluczyć z jadłospisu żywność, która działa gazotwórczo, bo wówczas nasilają się objawy choroby. Niedawno zauważono pozytywny wpływ diety FODMAP, w chorobie Leśniowskiego-Crohna. Celem tej diety jest ograniczenie spożycia węglowodanów fermentujących. Dietę tę omówiono w poniższym akapicie.



Dieta FODMAP

   Dieta może wyraźnie polepszyć jakość życia pacjentów. Zasadniczym jej celem jest wykluczenie z jadłospisu żywności, która w swoim składzie zawiera węglowodany nazywane jako FODMAP, a zalicza się do nich: monosacharydy, oligosacharydy, wielowodorotlenowe alkohole, a także disacharydy. Działają one gazotwórczo, a to sprawia, że osoba chora odczuwa pogorszenie samopoczucia poprzez występowanie dokuczliwych wzdęć. Żywność ta może podrażniać jelita. Poniżej przedstawiono listę produktów żywnościowych z niewielką ilością węglowodanów FODMAP oraz tych, które posiadają ich bardzo dużo.

Produkty z niewielką ilością FODMAP:

   Dynia, marchew, seler, pomidory, ogórki, kiwi, papryka, kukurydza, bakłażan, winogrona, sałata, bataty, szczypior, banany, orzechy arachidowe, grejpfruty, cytryny, jagody orzechy: włoskie, makadamia, sezam, pestki dyni, masło orzechowe, jajka, drób, margaryna, mięso, ryby, tofu, ryż, masło, truskawki, mleko ryżowe, masło, migdały, pestki słonecznika, cukier, syrop klonowy, ananasy, płatki ryżowe, mąka owsiana, płatki owsiane i orkiszowe, makaron bezglutenowy, komosa ryżowa, pomarańcze.


Produkty z dużą ilością FODMAP:

   Rośliny strączkowe, pieczywo z mąki pszennej i żytniej, brokuły, szparagi, karczochy, kalafior, cebula, zielony groszek, brzoskwinie, śliwki, owoce suszone, owoce z puszki, morele, ser twarogowy, niektóre sery (np. mascarpone), mleko (kozie, krowie), napój sojowy, maślanka, jogurt, kwaśna śmietana, por, grzyby, buraki ćwikłowe, kapusta, koper włoski, czosnek, jabłka, gruszki, mango, arbuz, makaron z mąki pszennej, pszenne, orzechy pistacjowe i nerkowca pistacje, miód.



Metody leczenia

   Dotychczas nie wynaleziono efektywnego leku na to schorzenie. Jednakże prawidłowa dieta może wyraźnie poprawić jakość życia pacjentów, ale gdy i ona nie pomaga, wdraża się żywienie pozajelitowe. Poprzez włączenie terapii farmakologicznej, stosowanie prebiotyków, probiotyków i symbiotyków, można zahamować przebieg dolegliwości. W zaostrzonym stadium choroby, u pacjentów wdraża się leczenie chirurgiczne. W części przypadków znaczne efekty osiąga się dzięki medykamentom biologicznym.