Mit o ujemnych kaloriach - geneza i katalog odchudzających produktów

   W różnych źródłach wiedzy dietetycznej można znaleźć informacje o tak zwanych ujemnych kaloriach. Gdyby potraktować ujemne kalorie na poważnie i przypisywać poszczególnym produktom minusową wartość kaloryczną mogłoby się okazać, że spożywając wyłącznie tego typu pokarm można zachować stale ujemny bilans energetyczny i chudnąć. Tyle tylko, że nie istnieje taki produkt, który posiadałby wartość kaloryczną wynoszącą mniej niż zero.

Czym są ujemne kalorie?

   Ujemne kalorie są pojęciem, które wiąże się z niską zawartością kalorii. Można o nich mówić dopiero w toku procesów trawiennych, kiedy okazuje się, że organizm musi zużyć więcej energii w związku ze strawieniem, przemianą i wydaleniem produktu niż otrzymał wraz z jego spożyciem. Nie ulega wątpliwościom, że tego typu produkty są bardzo korzystne dla osób dbających o linię i odchudzających się. Ich lista została przedstawiona w końcowej części artykułu.



Geneza ujemnych kalorii

   Pojęcie ujemnych kalorii pojawiło się wraz z dietą zakładającą spożywanie niskokalorycznych produktów, określaną później mianem diety ujemnych kalorii. Dzienne spożycie kalorii powinno wynosić około 1000-1200 kcal, co już budzi pewne zastrzeżenia. Tak drastyczna dieta z ograniczeniem kaloryczności posiłków może doprowadzić do tego, że organizm przestawi się na tryb oszczędnościowy. Według podstawowych założeń diety spożycie 100 g selera naciowego spowoduje, że organizm otrzyma 8 kcal energii, ale na strawienie produktu potrzebuje około 100 kcal. W konsekwencji deficyt kaloryczny w tym przypadku wyniesie -92 kcal. Jadłospis opiera się na warzywach zawierających niewiele kalorii, dużo wody i błonnika, a także enzymy ułatwiające trawienie i spalanie tkanki tłuszczowej. Wśród owoców polecane są tylko te, które charakteryzują się niską zawartością cukru. Zdaniem twórców diety poprzez spożywanie produktów tego rodzaju można stracić na wadze nawet do około 3 kg w ciągu tygodnia.



Co na to nauka?

   Warzywa i owoce są bogate w błonnik pokarmowy, wodę, witaminy i minerały - powinny być więc podstawą jadłospisu. Niemniej zbilansowana dieta wymaga też uwzględnienia protein i zdrowych tłuszczów. Na strawienie białek organizm potrzebuje więcej energii niż na strawienie węglowodanów. Podobnie jest w przypadku nasyconych tłuszczów. Założenia twórców diety ujemnych kalorii nie są zatem do końca prawidłowe, pomijając już sam fakt, że drastyczne ograniczenie spożywanego pokarmu może doprowadzić do efektu jo-jo. Dieta ujemnych kalorii kwalifikuje się do diet cud, których nie powinny stosować osoby zmagające się z chorobami układu pokarmowego, kobiety w ciąży i w okresie laktacji, osoby aktywne fizycznie oraz nastolatki.

   W świetle aktualnej wiedzy zasadne jest twierdzenie, że produkty o wysokiej zawartości błonnika przy jednocześnie niskiej wartości kalorycznej mogą wytworzyć deficyt kalorii, ponieważ organizm potrzebuje na ich strawienie więcej kalorii niż one zawierają. Zupełnie odwrotnie jest w przypadku wysoko przetworzonych produktów (np. ciast, ciastek, pasztetów, dań typu fast food). Przy komponowaniu posiłków należy uwzględnić świeże owoce i warzywa, ryby i chude mięsa, woda, nasiona roślin strączkowych i zielona herbata. Są to produkty dostarczające niemal wszystkich niezbędnych składników odżywczych organizmowi, a jednocześnie nie sprzyjają tyciu.

   Nie pomoże samo dodanie świeżego warzywa lub owocu do tłustego posiłku ubogiego w błonnik. Niezdrowe posiłki powinny zostać całkowicie wyeliminowane. Kluczem do wyboru odchudzających produktów jest znajomość zawartości błonnika. Owoce i warzywa o wysokiej zawartości błonnika pokarmowego na dłużej zapewniają uczucie sytości, więc zjadamy mniejsze porcje posiłków. Z kolei organizm musi dostarczyć dodatkowej energii na wydalenie nieprzyswajalnego błonnika. Ze spożywaniem włókna pokarmowego wiąże się także szereg innych korzyści związanych ze zdrowiem układu trawiennego. Optymalne efekty można osiągnąć zachowując umiar i dostosowując kaloryczność posiłków do indywidualnych potrzeb. Należy też uwzględnić indywidualne dzienne zapotrzebowanie na błonnik. Nadmierne spożywanie włókna pokarmowego jest niezdrowe.

   Produkty, którym przypisuje się zdolność do wywoływania ujemnego deficytu zawierają także egzogenne enzymy wspomagające procesy trawienne. Mowa o bromelinie, papainie i kapsaicynie. Ostatnia z wymienionych substancji pobudza termogenezę i przemiany tkanki tłuszczowe. Są to jedynie najbardziej znane enzymy wpływające korzystnie na odchudzanie.

   Według badań naukowych organizm musi także ogrzać pokarm przed strawieniem. Stąd też chłodne dania i przekąski sprzyjają utracie wagi. Niemniej chociaż jeden posiłek w ciągu dnia powinien być ciepły, w trosce o zdrowie układu pokarmowego.



Katalog odchudzających produktów

   Do grona odchudzających produktów należą głównie warzywa, w tym:

- szparagi
- buraki
- brokuły
- kapusta
- marchewka
- seler naciowy
- kukurydza
- szpinak
- sałata
- bakłażan
- papryczka chili
- cebula
- cukinia
- por

   Warzywa powinny być spożywane w postaci surowej lub na półtwardo. Można przygotowywać je na parze. Nie wolno dodawać do nich soli. Inne przyprawy są natomiast dozwolone.

   Katalog produktów wywołujących ujemny deficyt kaloryczny obejmuje także owoce. Można spożywać takie produkty, jak:

- jabłka
- jagody
- żurawina
- melon
- mango
- truskawki
- maliny
- owoce cytrusowe
- śliwki
- brzoskwinie
- arbuzy

   Owoce powinny być spożywane w ograniczonych ilościach. Jedna porcja nie powinna wynosić więcej niż około 100-200 g. Ananas i inne owoce dostarczą "ujemnych kalorii" pod warunkiem, że są spożywane w surowej postaci. Można przygotować musy i koktajle, ale bez innych dodatków.