Dietetyczne posiłki są krytykowane za mdły smak, ponieważ większość dietetyków zaleca rezygnację z soli i cukru. Warto zastąpić je ostrymi przyprawami, które usprawniają pracę jelit oraz ułatwiają trawienie, przyspieszając metabolizm. Źródłem tych właściwości jest związek organiczny zwany kapsaicyną. Należy do grona alkaloidów i jest wytwarzana przez rośliny z rodziny Capsaicum. Ma szerokie zastosowanie nie tylko w przemyśle spożywczym, ale także w medycynie. Odpowiada za ostry smak papryk. Substancja jest wykorzystywana od stuleci przez rdzennych mieszkańców Ameryki, którzy stosowali suszone papryki chili do uśmierzania bólu zębów oraz oślepiania wrogów. Kapsaicyna w czystej postaci została wyizolowana w połowie XIX wieku. Struktura chemiczna tego związku została ustalona dopiero w XX stuleciu.
|
|
Jak działa kapsaicyna?
Kapsaicyna wiąże się z receptorem waniloidowym TRPV1, podobnie jak zawarta w czosnku allicyna, a także występująca w czarnym pieprzu piperyna. Po związaniu się z receptorami umieszczonymi na zakończeniach nerwów powoduje otwarcie kanału. W konsekwencji do wnętrza komórki napływają jony. Impuls nerwowy jest przekazywany do rdzenia kręgowego, powodując odczuwanie bólu i ciepła. Pobudzenie zakończeń nerwowych objawia się także uwolnieniem neuropeptydów prozapalnych, które odgrywają rolę w utrzymaniu prawidłowej struktury śluzówki wyściełającej przewód pokarmowy. Stąd też kapsaicyna znacznie zmniejsza uszkodzenie tkanek w przebiegu zapalenia okrężnicy, także chroni przed powstawaniem wrzodów, co zostało udowodnione naukowo.
Kapsaicyna a termoregulacja
Kapsaicyna jest naturalnym termogenikiem, ma istotny wpływ na termoregulację i termogenezę. Powoduje zwiększone oddawanie ciepła, ale jednocześnie wywołuje wzrost tempa przemiany materii, co prowadzi do wzrostu temperatury ciała. Mechanizm oddziaływania tego związku na procesy termoregulacyjne organizmu najprawdopodobniej jest związany z oddziaływaniem kapsaicyny na receptory zakończeń nerwowych, z których informacje są przekazywane do ośrodków podwzgórza odpowiedzialnych za regulowanie temperatury ciała. Przeprowadzone badania wykazały również, że wielokrotne podawanie kapsaicyny powoduje utratę zdolności odczuwania wysokich temperatur otoczenia. Wiąże się to z odwrażliwieniem wspomnianego wyżej receptora waniloidowego.
Czy kapsaicyna jest toksyczna?
Kapsaicyna oddziałuje pozytywnie na organizm człowieka tylko w przypadku, gdy jest dostarczana w małych dawkach. Toksyczny wpływ tego związku organicznego występuje tylko w sytuacji, gdy podaje się go w czystej postaci drogą dootrzewnową. Kapsaicyna, która jest podawana doustnie charakteryzuje się stosunkowo niską toksycznością, ponieważ jej działanie jest częściowo neutralizowane przez enzymy układu pokarmowego. Związek organiczny należy do substancji neurotoksycznych. Dostarczana podskórnie w dużych dawkach prowadzi do ubytków w komórkach układu nerwowego. Zaburza przekaz czynnika wzrostu nerwów do ciał komórek, prowadząc do ich trwałej degeneracji.
Odchudzające działanie piperyny
Piperyna jest alkaloidem piperydynowym pieprzu czarnego o znacznie szerszym spektrum działania. Wzmaga wydzielanie soku żołądkowego, jelitowego i trzustkowego poprawiając strawność pokarmu i jego wykorzystanie. Poza tym, wzmaga wchłanianie leków i witamin oraz pobudza wydzielanie noradrenaliny i adrenaliny. Piperyna powoduje wzrost masy mięśniowej o około 4-7%, poprzez wzmaganie lipolizy, będącej procesem utleniania tkanki tłuszczowej. Substancja zawarta w pieprzu czarnym wpływa również na podniesienie temperatury ciała oraz wspomaga metabolizm. Piperyna stymuluje układ odpornościowy oraz podnosi kwasowość soku żołądkowego, wspomagając trawienie białek. Ułatwia składnikom pokarmowym przeniknąć z jelit do krwi i chłonki. Reguluje wypróżnienia i poprawia krążenie krwi. Zwiększa odporność na bodźce bólowe, przyśpieszając usuwanie kwasu mlekowego z mięśni oraz wzmaga koncentrację, pogłębiając gotowość psychiczną do większego wysiłku fizycznego.
Piperyna - nie tylko dla sportowców
Piperyna poprawia przyswajanie białek oraz korzystnie wpływa na budowa tkanki łącznej właściwej i tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej. Powoduje, że mięśnie posiadają bardziej zarysowaną strukturę włókienkową i wyższa zawartość glikogenu. Nie dziwi więc fakt, że piperynę podaje się sportowcom i ludziom, którzy wykonują spory wysiłek fizyczny. Piperyna jest też zalecana osobom ze skłonnościami do tycia, prowadzącym siedzący tryb życia. Preparaty powstałe na bazie tego związku są pomocne w terapii odchudzającej oraz podnoszą wydolność fizyczną i psychiczną. Nie należy przekraczać zalecanych dawek piperyny, ani łączyć ją z inhibitorami lipazy, ponieważ może dojść do niestrawności, biegunki i ostrego zapalenia jelit. Inhibitory lipazy znajdują się w niektórych suplementach diety wspomagających odchudzanie.
Czosnek w diecie
Czosnek powinien znaleźć się w diecie ze względu na swoje dobroczynne właściwości lecznicze. Jak żadna inna przyprawa pomaga zachować dobre zdrowie, co wynika z jego działania przeciwbakteryjnego, przeciwzakrzepowego i przeciwmiażdżycowego. Obniża poziom cukru we krwi i cholesterolu oraz wzmacnia odporność organizmu. Ma także działanie przeciwzapalne i przeciwnowotworowe. Zmniejsza ciśnienie krwi. Źródłem właściwości czosnku jest nie tylko allicyna, ale również szereg innych substancji, między innymi witaminy i minerały (np. magnez, kobalt, chrom, potas). Czosnek dba o skład flory bakteryjnej jelit oraz zwiększa właściwości obronne organizmu, regulując reakcje układu immunologicznego. Z punktu widzenia osób pozostających na diecie, najważniejszą właściwością czosnku jest jego wpływ na poziom cholesterolu. Spożywanie czosnku może obniżyć poziom tego związku o około 10 - 12%, przy równoczesnym zmniejszeniu ilości trójglicerydów i podwyższeniu dobrego cholesterolu (HDL). Korzystny wpływ czosnku na efekty odchudzania wynika również z działania hipoglikemicznego. Allicyna wykazuje istotne oddziaływanie hipoglikemiczne na organizm, wynikające ze wzmocnienia przemian metabolicznych w wątrobie. Allicyna stymuluje również wydzielanie insuliny, dlatego warto włączyć czosnek do codziennego jadłospisu.