Uciążliwe i szkodliwe puryny - obniżamy poziom kwasu moczowego dietą

   Dna moczanowa, zwana też podagrą, jest chorobą związaną z podwyższonym poziomem kwasu moczowego. Choroba początkowo o ostrym przebiegu przekształca się w przewlekłe schorzenie, które znacznie obniża komfort życia. Patomechanizm dny moczanowej polega na odkładaniu się kryształków kwasu moczowego w tkankach okołostawowych i stawach. Objawia się to bólem i obrzękiem stawów.

Dieta w leczeniu dny moczanowej - leki nie wystarczą?

   Dieta odgrywa ważną rolę w terapii podagry. Do rozwoju tej choroby prowadzi podwyższony poziom kwasu moczowego - końcowego produktu przemian purynowych związków. Puryny mają pochodzenie endogenne (wytwarzane przez organizm) lub egzogenne (dostarczane z pożywieniem). Naturalnym wydaje się zatem, że dieta pozwala na skuteczne leczenie i wspiera działanie farmakoterapii w utrzymaniu niskiego poziomu kwasu moczowego.



Czynniki prowokujące ataki podagry

   Wśród głównych czynników prowokujących ataki podagry wymienia się:

- nadużywanie alkoholu
- stres
- nadmierne spożycie produktów o wysokiej zawartości związków purynowych

   Ataki podagry najczęściej pojawiają się w nocy. Początkowo objawy obejmują tylko jeden staw, a dolegliwości pojawiają się raz na rok lub dwa lata. Lekarze zalecają wprowadzenie zmian w diecie już na typ etapie.



Dieta wegetariańska zbawienna w dnie moczanowej

   Osoby stosujące dietę wegetariańską, niecierpiące na żadne zaburzenia metaboliczne, mogą spać spokojnie - dna moczanowa im nie grozi. W opinii lekarzy i dietetyków, w leczeniu i profilaktyce podagry najlepiej sprawdza się dieta wegetariańska wzbogacona jajkami. Bardzo istotne jest regularne spożywanie niewielkich posiłków. Zalecane odstępy między posiłkami wynoszą około 2-3 godziny. Głodzenie się jest bardzo szkodliwe szczególnie dla osób z dną moczanową, o czym dalej.



Kolacja najpóźniej 4 godziny przed położeniem się spać

   W przypadku dny moczanowej przestrzeganie odpowiedniej pory spożycia ostatniego posiłku jest szczególnie istotne - prawie tak, jak u diabetyków. Jeżeli kolacja zostanie spożyta zbyt późno, kwas moczowy będzie zatrzymywany w organizmie prowadząc do dolegliwości bólowych. Trzeba dodać, że w czasie snu proces odkładania się kwasu moczowego przebiega bardziej intensywnie, więc lepiej nie ryzykować.



Techniki przyrządzania posiłków - ma być smacznie, ale bez tłuszczu i smażenia

   Wśród zalecanych technik przyrządzania posiłków można wymienić między innymi:

- gotowanie
- gotowanie na parze
- przyrządzanie jajecznicy na parze
- duszenie bez obsmażania na tłuszczu
- pieczenie bez dodatku tłuszczu

   Smażenie i inne metody przygotowywania posiłków wymagające dodania tłuszczu do potrawy są niewskazane.

   Zaleca się rezygnację ze spożywania mięsa. Jednakże, spożywanie niewielkich ilości tego rodzaju pożywienia jest dopuszczalne pod warunkiem gotowania go w dużej ilości wody. Dzięki temu można zmniejszyć zawartość puryn. Dodawanie tłuszczu, które nie powinno zaszkodzić to dodanie niewielkiej ilości tłuszczu na surowo, tuż przed podaniem potrawy.

   Z jadłospisu trzeba wyeliminować kostne i mięsne wywary (kostki rosołowe). Wszelkie sosy i zupy powinny być przygotowywane na bazie warzywnych wywarów.



Pomożesz organizmowi pijąc dużo wody

   Osoby zmagające się z problemem dny moczanowej i podwyższonego poziomu kwasu moczowego, powinny pamiętać o wypijaniu około 2-3 litrów płynów dziennie. W ten sposób można zwiększyć wydalanie kwasu moczowego, a tym samym zapobiec tworzeniu się kamieni nerkowych.

   Osoby chorujące na podagrę powinny spożywać takie płyny, jak:

- alkaliczna woda mineralna
- ziołowe i owocowe herbatki
- warzywne, owocowe i mleczne koktajle
- kawa zbożowa
- słaba herbata

   Inne napoje są raczej nie wskazane. Trzeba też uważać na sok owocowy - regularne wypijanie kilku szklanek soków owocowych w ciągu dnia, może doprowadzić do podwyższenia poziomu kwasu moczowego w organizmie!



Zalecana dieta obfitująca w węglowodany

   Jadłospis bogaty w węglowodany skutecznie zwiększa tempo wydalania kwasu moczowego z organizmu - dlatego menu powinno opierać się głównie na warzywach i owocach. Dopełnieniem tego menu powinny być produkty z pełnego ziarna, takie jak ryż, pieczywo i makaron. Odwrotny skutek przynosi sposób odżywiania oparty na spożywaniu dużej ilości tłuszczów. Prowadzi on do zwiększenia wchłaniania zwrotnego moczanów i nasilenia objawów podagry.



Tłuszczy zwierzęcych unikaj, roślinne ograniczaj

   Zwierzęce tłuszcze powinny zostać w miarę możliwości wyeliminowane z diety. Mowa o takich produktach, jak słonina, smalec i boczek. Z kolei tłuszcze roślinne powinny zostać ograniczone do około 1-2 łyżek. Tytułem przykładu można wskazać na:

- olej rzepakowy
- oliwę z oliwek
- olej lniany
- olej kokosowy

   Są to bogate źródła kwasów tłuszczowych, które działają przeciwzapalnie. Tłuszcze roślinne zawierają również witaminy A, D, E i K. Całkowite wyeliminowanie ich z diety mogłoby narazić osoby z dną moczanową na niedobór tych składników.



Sprawdzaj poziom kwasu moczowego w produktach

   Osobom cierpiącym na podagrę przyda się tabela zawierająca informację o tym, ile kwasu moczowego powstanie w organizmie po spożyciu wybranego produktu. Zaleca się wybierać tylko te produkty, które doprowadzą do wytworzenia mniej niż 50 mg tego związku. Pożywienie, z którego powstaje około 50-100 mg kwasu moczowego trzeba ograniczyć. Zupełnie niewskazane jest natomiast spożywanie produktów, które dostarczą organizmowi porcję tego składnika większą niż 100 mg.

   Na czarnej liście produktów zaliczanych do ostatniej z wymienionych grup znajdują się m.in.:

- dorsz
- karp
- łosoś
- krewetki
- kukurydza
- rabarbar
- kalafior
- czekolada
- kawa
- mocna herbata



Dieta niskopurynowa, czyli maksymalnie do 300 mg kwasu moczowego

   Kwas moczowy powstaje z puryn, które pochodzą m.in. z pożywienia. Prawidłowo skomponowany jadłospis w diecie niskopurynowej dostarcza każdego dnia tyle puryn, z których powstaje nie więcej niż 300 mg kwasu moczowego. Wśród produktów o najniższej zawartości puryn można wymienić między innymi chleb, migdały, orzechy laskowe, kiwi, pomarańcze i truskawki, marchew i buraki, cebulę oraz jogurty i sery.



Czym są puryny?

   Puryny są związkami wchodzącymi w skład jąder komórkowych. Najwyższe ilości puryn znajdują się w produktach bogatych w białko. Organizm doskonale radzi sobie z purynami dostarczanymi w nadmiarze produkując z ich nadmiaru kwas moczowy, którego pozbywa się wraz z moczem. Niemniej, kiedy związków purynowych dostarczamy organizmowi wybitnie dużo, np. zjadając mięsne produkty codziennie, nawet do trzech razy w ciągu dnia, pojawia się problem związany ze zbyt wysokim poziomem kwasu moczowego. Nadmierne stężenie tego związku ma charakter patogenny - przyczynia się do rozwoju kamicy moczanowej oraz dny moczanowej (inaczej: podagry).



Czym jest kwas moczowy?

   Kwas moczowy jako ostateczny produkt przemian purynowych musi zostać szybko usunięty z organizmu. Nie może ulegać dalszym przemianom w organizmie. Związek ten jest wydalany głównie przez nerki wraz z moczem i tylko w niewielkim stopniu z jelit. Czasami poziom kwasu moczowego ulega podwyższeniu nie z powodu stosowanej diety, ale ze względu na zaburzenia pracy organizmu. Tytułem przykładu można wskazać na choroby metaboliczne oraz stany, którym towarzyszy nasilony rozpad komórek. W takiej sytuacji stosowanie wyłącznie diety i farmakoterapii ukierunkowanej na obniżenie poziomu kwasu moczowego w organizmie nie wystarczy - trzeba też leczyć tzw. chorobę podstawową. Nie pozbawia to jednak diety niskopurynowej roli uzupełniającej metody terapii.



Zbadaj sobie poziom kwasu moczowego

   Jeżeli odczuwasz objawy przypominające atak dny moczanowej skontaktuj się jak najszybciej z lekarzem pierwszego kontaktu. Gdyby internista odmówił wydania skierowania na badanie kwasu moczowego, zgłoś się prywatnie - badanie nie jest kosztowne. Poziom kwasu moczowego można oznaczyć z moczu, albo z krwi żylnej. Przyjmuje się, że stężenie tego składnika we krwi powinno wynosić w granicach 3-7 mg/dl (180 do 420 µmol/l).



Unikaj tłuszczu i głodówek - blokują usuwanie kwasu

   Głodówki i tłuszcze nie powodują produkcji kwasu moczowego - utrudniają one jednak sprawne usuwanie go z organizmu. Spożywanie tłustych potraw w dużej ilości prowadzi do powstawania związków ketonowych. Hamują one proces wydalania kwasu moczowego przez nerki. W jadłospisie może znaleźć się maksymalnie 70 g tłuszczu. Podobnie głodówka, prowadzi do tworzenia ketonów spowodowanych rozpadem tłuszczu pochodzącego z komórek i może doprowadzić do zahamowania wydalania kwasu moczowego przez nerki. Pacjenci dążący do utraty nadmiernej masy ciała powinni pamiętać o tym, aby stosować metody odchudzania pozwalające na stopniowy, nie gwałtowny spadek masy ciała.



Kilka słów podsumowania

   Osoba borykająca się z dną moczanową powinna się skupić nie tylko na unikaniu produktów zawierających duże ilości puryn. Konieczne jest również ograniczenie spożycia alkoholu oraz tłuszczów. Jednocześnie należy dążyć do normalizacji wagi ciała oraz naturalnie wspomagać organizm w usuwaniu nadmiaru kwasu moczowego poprzez spożywanie dostatecznie dużej ilości płynów, na poziomie 1,5-2 l dziennie.