Dzisiaj jest: Wtorek, 19.03.2024 Imieniny: Józefa i Bogdana



Ilość przepisów kulinarnych w serwisie: 5865

Znaczenie diety w profilaktyce chorób nowotworowych


Rozmiar tekstu: AAA
PDFDrukuj


Znaczenie diety w profilaktyce chorób nowotworowych


   Choroby nowotworowe to druga co do częstości przyczyna zgonów na świecie. Według danych WHO w 2016 stanowiły 8,8 mln zgonów. Wśród mężczyzn najczęściej diagnozuje się nowotwory płuc, prostaty, jelita grubego, żołądka i wątroby. U kobiet natomiast są to nowotwory płuc, piersi, okrężnicy, trzonu macicy oraz jajnika. Zgodnie z definicją nowotwory to "choroby charakteryzujące się wzrostem nieprawidłowych komórek poza ich zwykłymi granicami".

   Do czynników ryzyka zachorowań na nowotwory zalicza się wiek, płeć (częściej występują u mężczyzn), wirusy, bakterie, pasożyty, czynniki genetyczne (ok. 5-10% przypadków zachorowań), zanieczyszczenie środowiska, hormony, czynniki metaboliczne. Niemal 40% przypadków zachorowań spowodowane są przez styl życia (w tym palenie tytoniu, picie alkoholu, mała aktywność fizyczna) oraz nieprawidłową dietę (30% przypadków). Jakie więc czynniki żywieniowe mogą powodować wzrost ryzyka wystąpienia nowotworów, a jakie przed nimi chronią?





Żywieniowe czynniki ryzyka wystąpienia chorób nowotworowych

Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA) - związki te mogą przenikać do żywności z powietrza, wody i gleby. Powstają również w niektórych procesach przetwarzania żywności np. podczas grillowania, pieczenia, czy smażenia mięsa, prażenia, wędzenia, palenia (ziarna kawy). Wyróżnić tu można takie związki jak piren, fenantren, benzo(a)piren, czy antracen. Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne wykazują działanie min. mutagenne i kancerogenne. Najlepiej poznanym i uważanym za przedstawiciela grupy WWA jest benzo(a)piren. Badania wykazują jego silne działanie kancerogenne, cytotoksyczne, genotoksyczne oraz teratogenne. Dlatego też należy zrezygnować ze smażenia, wędzenia i grillowania (zwłaszcza na otwartym ogniu).

Heterocykliczne aminy aromatyczne (HAA) - związki te powstają podczas obróbki termicznej żywności w wysokiej temperaturze na skutek reakcji aminokwasów z cukrami. Głównym źródłem HAA jest pieczone, smażone i grillowanie czerwonego mięsa. HAA powstają również podczas obróbki termicznej produktów nie mięsnych (nadmiernie wypieczonych lub wysmażonych - frytki, kotlety wegetariańskie, chipsy). Heterocykliczne aminy aromatyczne wykryto również w kawie, herbacie, piwie i dymie papierosowym. HAA wykazują działanie mutagenne, kancerogenne.

Nitrozoaminy - powstają one w czasie obróbki cieplnej i podczas przechowywania żywności oraz w kwaśnym środowisku soku żołądkowego. Nitrozoaminy powstają z azotanów w wyniku przemian chemicznych. Azotany są stosowane w żywności jako konserwanty lub dodatki w czasie produkcji do żywności peklowanej czy wędzonej (przetwory mięsne, rybne). Nitrozoaminy mogą powodować powstawanie nowotworów płuc, trzustki, nerek, żołądka, pęcherza moczowego, przełyku.

Alkohol - picie jednego drinka dziennie zwiększa ryzyko raka piersi o ok. 11%. Częste i regularne spożywanie alkoholu zwiększa ryzyko wystąpienia również nowotworów jamy ustnej, gardła, przełyku, płuc i trzustki.

Sól - wysokie spożycie soli może uszkadzać błonę śluzową żołądka oraz zwiększać ilość wytwarzanych nitrozwiązków. Dieta z wysoką zawartością soli może zwiększać ryzyko raka żołądka.

Aflatoksyny - są to metabolity produkowane przez niektóre pleśnie występujące w żywności. Wykazują one działanie kancerogenne. Dlatego też nie należy spożywać żywności na której pojawiły się ślady pleśni. W związku z tym, że aflatoksyny przenikają w głąb produktu, spleśniałą żywność należy wyrzucić i nigdy nie spożywać po odcięciu zepsutej części.



Inne czynniki ryzyka wystąpienia chorób nowotworowych

Tłuszcze trans w diecie - wysoka podaż tłuszczów trans jest uznanym czynnikiem powstawania nowotworów złośliwych (zwłaszcza raka piersi, jelita grubego i prostaty).

Dieta o wysokim Indeksie / Ładunku Glikemicznym - dieta o wysokim IG/ŁG powoduje wzrost ryzyka wystąpienia nowotworów piersi, jajnika, macicy, jelita grubego, żołądka, tarczycy, krtani, prostaty.

Spożywanie gorących napojów i potraw - spożywanie herbaty, kawy, zupy i innych płynów, które mają wysoką temperaturę (powyżej 65 stopni C), może podrażniać przełyk i powodować jego poparzenie, co bezpośrednio zwiększa ryzyko nowotworu przełyku.



Żywieniowe czynniki ochronne chroniące przed nowotworami

Polifenole roślinne - to jedna z najbardziej powszechnych związków roślinnych. Są one wtórnymi metabolitami roślinnymi, które wykorzystywane są do ochrony przed promieniowaniem UV oraz wolnymi rodnikami tlenowymi, a także przed grzybami i bakteriami chorobotwórczymi. Polifenole podzielić można na związki fenolowe (flawonoidy, kwasy fenolowe), terpenoidy oraz związki azotowe. Polifenole nie są syntetyzowane w organizmach zwierzęcych. Są więc pobierane z pokarmów roślinnych. Występują w owocach, warzywach, nasionach roślin strączkowych, orzechach, nasionach, zbożach, kawie, herbacie, kakao oraz grzybach. Polifenole mają działanie chroniące przed działaniem wolnych rodników, wykazują działanie przeciwzakrzepowe, przeciwwirusowe oraz przeciwgrzybicze. Chronią organizm przed działaniem stresu oksydacyjnego. Reaktywne formy tlenu mogą prowadzić do niszczenia komórek organizmu, co przyczynia się do powstawania procesów zapalnych. Dlatego też szczególną uwagę skupia się na spożywaniu dużej ilości produktów bogatych w polifenole celem ochrony przed inicjacją procesów nowotworowych. Badania wykazały wpływ poszczególnych grup polifenoli na zapobieganie powstawania procesów nowotworowych.

Gdzie znaleźć polifenole?

Katechiny - zielona herbata, kakao, czerwone wino, wiśnie,
Flawanole - herbata, cebula
Flawony - seler naciowy, ziarna zbóż, nać pietruszki
Izoflawony - soja, rośliny strączkowe
Antocyjany - rośliny o ciemnej barwie (czarne porzeczki, jeżyny, truskawki, aronia, borówki, jagody, żurawina)
Kwasy fenolowe - maliny, herbata, poziomki, czarne porzeczki
Lignany - siemię lniane, sezam

Witaminy - badania wykazują korzystne działanie witamin w profilaktyce chorób nowotworowych. Odpowiedni poziom witaminy D w organizmie zmniejsza ryzyko wystąpienia nowotworów jelita grubego, piersi oraz trzustki. Witamina B9 (powszechnie nazywana kwasem foliowym), czyli w naturalnej formie folianów odpowiada za prawidłowe procesy syntezy i transkrypcji DNA. Ich niedobór może więc prowadzić do zaburzenia tych procesów i zapoczątkowania procesów nowotworowych. Badania wykazały pozytywny wpływ folianów na zmniejszanie wystąpienia raka trzustki oraz jelita grubego, i raka piersi. Witamina E wykazuje działanie antyoksydacyjne. Mieszanina tokoferoli i tokotrienoli zmniejsza ryzyko wystąpienia raka prostaty piersi, płuc, jelita grubego.

Składniki mineralne - selen wykazuje działanie ochronne w prewencji chorób nowotworowych przez właściwości przeciwzapalne, hamujące procesy nowotworowe i indukujące procesy apoptozy komórek. Według badań selen odgrywa ważną rolę w zapobieganiu nowotworów prostaty i jelita grubego oraz pęcherza moczowego. Źródłami selenu w pożywieniu są ryby, pełnoziarniste produkty zbożowe oraz orzechy brazylijskie.

Wielonienasycone kwasy tłuszczowe z rodziny omega-3 - kwasy tłuszczowe z rodziny omega-3 (alfa-linolenowy -> ALA, eikozapentaenowy -> EPA, dokozaheksaenowy -> DHA) mogą zmniejszać zachorowalność na nowotwory piersi, jelita grubego, trzustki, prostaty, żołądka oraz płuc. Działają one bowiem wybitnie przeciwzapalnie (w przeciwieństwie do prozapalnych w często spotykanym nadmiarze kwasów omega-6) oraz indukują apoptozę komórek. Źródłami wielonienasyconych kwasów tłuszczowych z rodziny omega-3 są tłoczony na zimno olej lniany i olej konopny, nasiona chia, siemię lniane, orzechy włoskie (kwasu ALA) i tłuste ryby morskie, owoce morza, wodorosty morskie (kwasów EPA i DHA).

Błonnik pokarmowy - to nieulegające hydrolizie (trawieniu) w organizmie ludzkim części tkanek roślinnych. Błonnik pokarmowy skracając czas pasażu jelitowego, zwiększanie objętości stolca, wiązanie glukozy i kwasów żółciowych oraz stymulowanie wzrostu korzystnej mikroflory jelitowego przyczynia się do zmniejszania ryzyka zachorowań na raka jelita grubego.




Oceń artykuł:

Średnia ocena: 5.00 Ocen: 1


NOWOŚCI PRODUKTOWE

Czereśnie suszone Czereśnie suszone

Producent: Helio


W linii bakalii bez konserwantów firmy Helio pojawiła się kolejna nowość - suszone czereśnie. Produkt jest naturalnie suszony, a nie kandyzowany. Czereśnie to smak lata, który dzięki temu produktowi można t

WIĘCEJ



NOWOŚCI PRODUKTOWE

NOWOŚCI WYDAWNICZE

Jedzenie emocjonalne Jedzenie emocjonalne

Julie M. Simon

Wydawnictwo: Vital


Pudełko lodów po pełnym stresu i niepokoju dniu w pracy. Kilka paczek chipsów naraz, a potem ból brzucha, bo nie radzisz sobie z nawracającymi stanami lękowymi. Przejadasz się, bo desper

WIĘCEJ



NOWOŚCI WYDAWNICZE