Aktywność fizyczna u osób z cukrzycą

   Sport to nieodzowna część zdrowego stylu życia. Regularny wysiłek fizyczny niesie ze sobą wiele korzyści i ma duże znaczenie w przypadku ludzi chorych na cukrzycę. Sport może być jednym z elementów terapii choroby, ponieważ pomaga w kontroli glikemii i uwrażliwia tkanki na działanie insuliny, ale to nie wszystko. Jakie zalety przynosi regularna aktywność fizyczna dla osób chorych na cukrzycę? Jak zacząć ćwiczyć?

   Cukrzyca to schorzenie metaboliczne, które objawia się między innymi niewłaściwym stężeniem glukozy we krwi. Szacuje się, że w Polsce na cukrzycę cierpi ponad 3 mln ludzi. Sport obok diety stanowi bardzo ważny składnik leczenia cukrzycy. Również w późniejszych zaawansowanych stadiach choroby, gdy konieczne jest włączenie leków zmniejszających poziom cukru. Ćwiczenia są istotne w terapii choroby. W wielu sytuacjach, cukrzycy typu 2 towarzyszy nadwaga i otyłość. Systematyczny wysiłek fizyczny pomaga także obniżyć ilość tkanki tłuszczowej w ciele. Jeżeli pacjent dąży do tego tylko poprzez restrykcje dietetyczne, wówczas o wiele trudniej jest mu dojść do celu. Po okresie początkowym ciało dostosowuje się do mniejszej ilości pokarmów i może oszczędzać energię. Temu procesowi można przeciwdziałać poprzez sport. Ćwiczenia pomagają zwiększyć ilość tkanki mięśniowej i nawet bardziej niż dieta mają wpływ na poziom cholesterolu i proporcje między korzystnym (HDL), a niekorzystnym cholesterolem (LDL) Poprzez regularne treningi można osiągnąć takie korzyści zdrowotne jakich raczej nie osiągnie się przy pomocy leczenia farmakologicznego.

Aktywność fizyczna w cukrzycy - efekty

   Cukrzyca to choroba, w której pacjent powinien jeszcze bardziej zadbać o własne zdrowie. Regularny sport może polepszyć stan zdrowia i przynieść wiele korzyści, np. wzmocnić serce, zmniejszyć stężenie cholesterolu LDL, utrzymać prawidłowe wartości ciśnienia krwi, a także obniżyć ryzyko udaru mózgu i zawału serca. Ponadto sport poprawia samopoczucie i poprawia kondycję fizyczną. Oprócz tego, pomaga utrzymać optymalną masę ciała. Podejmowanie jakiejkolwiek aktywności może pomóc diabetykowi utrzymać odpowiedni poziom glukozy we krwi, spowolnić lub ochronić przed pojawieniem się niektórych powikłań cukrzycy, a także pozwolić na zmniejszenie dawek przyjmowanych leków doustnych i analogów insuliny. Przyjemnym "skutkiem ubocznym" płynącym z uprawiania sportu, jest proces uwalniania hormonów szczęścia, czyli beta-endorfin. Oprócz poprawy stanu zdrowia można także polepszyć nastrój.



Jak zacząć ćwiczyć?

   W przypadku, gdy dotychczas prowadzono niezbyt aktywny tryb życia, to nie zaleca się rozpoczynać aktywności od mocnych ćwiczeń. Wysiłek fizyczny należy zwiększać stopniowo. Najlepiej, aby codziennie trwał przynajmniej godzinę. Wskazane są spacery, marsze i spokojnie przejażdżki na rowerze. Przy bardziej forsownym sporcie, chory powinien zasięgnąć porady lekarza, który podpowie jakie rodzaje sportu może uprawiać przy swoim stanie zdrowia, stylu życia, i miejscu zamieszkania.



O czym jeszcze warto pamiętać?

   Aktywność fizyczna powoduje, że mięśnie pracują i jednocześnie spalają energię, w tym glukozę. U osób z cukrzycą niekiedy sport może powodować niedocukrzenie (wówczas poziom cukru we krwi spada poniżej normy). Jednak można się przed tym uchronić. Warto pamiętać o kilku zasadach:

- Wybierając się na spacer lub trening należy mieć przy sobie dobrze przyswajalne węglowodany (np. kostki cukru, cukierki).
- Warto mieć przy sobie plakietkę informującą o cukrzycy, która w razie pewnych nieprzewidzianych sytuacji poinformuje o chorobie.
- Niewskazane są ćwiczenia na czczo. Należy je podjąć około 1,5-2 godziny po spożyciu niewielkiego posiłku.
- Nie można ćwiczyć, jeśli poziom glukozy we krwi jest niższy niż 100 mg/dl bądź jest wyższy niż 300 mg/dl.
- Należy pamiętać o nawadnianiu, aby nie dopuścić do uczucia pragnienia.
- Nie można trenować, gdy w organizmie pojawił się stan zapalny, występuje gorączka, a także przeziębienie bądź grypa.



Jaka rodzaj aktywności będzie odpowiedni?

   Zaleca się, aby uprawiać sporty wytrzymałościowe (tlenowe). Są to takie formy sportu, w których ruch angażuje mięśnie do pracy. Przykładami aktywności tlenowej są: jazda na rowerze, marsz, pływanie, jazda na nartach biegowych, szybki spacer. Osoby z cukrzycą mogą również tańczyć i grać w gry zespołowe, np. koszykówkę lub siatkówkę. Jeśli u chorego występują niektóre powikłania cukrzycy (np. zmiany na dnie oka, zaburzenia czucia w stopach) wówczas powinien on zaprzestać uprawiania danego rodzaju sportu, bo może to nasilać komplikacje. Przy retinopatii niewskazane są zbyt intensywne ćwiczenia natężające mięśnie (np. podskoki, skłony), natomiast przy zaburzeniach czucia nie zaleca się biegania (szczególnie po twardym podłożu), ponieważ może to uszkodzić stopy.



Niezalecana aktywność fizyczna w cukrzycy

   Osoby z cukrzycą nie powinny podejmować sportów siłowych, podczas których mięśnie napinają się, a przy tym ruch jest niewielki. Taki sport obciąża system cały krążenia i powoduje zwiększenie ciśnienia krwi. Warto dostosować wysiłek fizyczny do stanu zdrowia oraz do własnych możliwości. Przed rozpoczęciem regularnych treningów wskazane jest, aby skonsultować się z lekarzem, który poinformuje o tym, jaki rodzaj sportu można uprawiać. Może też zlecić wykonanie badań pozwalających na określenie wydolności fizycznej organizmu. Przeciwwskazaniami do aktywności fizycznej są: niewydolność układu oddechowego, tachykardia spoczynkowa, niestabilna choroba wieńcowa, zaburzenia pracy i przewodnictwa mięśnia sercowego, nieskutecznie leczone nadciśnienie tętnicze, tętniak aorty, zapalenie osierdzia, zaawansowana otyłość (przekraczająca 160% należnej masy ciała) i choroby zakrzepowo-zatorowe.