Aktywność fizyczna w chorobie Parkinsona

   Osoby z chorobą Parkinsona nie muszą zupełnie rezygnować z wysiłku fizycznego, powinni dopasować ćwiczenia do własnych aspiracji i możliwości. Umiarkowana aktywność pozytywnie wpływa na cały organizm, zapobiega sztywnieniu stawów i mięśni, chroni przed rozwojem niektórych schorzeń przewlekłych (m.in. osteoporozy, cukrzycy), zwalcza zaparcia, zapobiega spadkowi masy kostnej, poprawia ogólną sprawność i korzystnie wpływa na stan psychiczny. Jak powinna wyglądać aktywność fizyczna w chorobie Parkinsona?

   Jednym z głównych objawów w chorobie Parkinsona (Parkinson’s disease, PD) są narastające zaburzenia funkcji ruchowych. Pomimo nieprzerwanej terapii farmakologicznej zmniejsza się zdolność do codziennej egzystencji pacjenta, co może pogorszyć jakość jego życia. Farmakoterapia polega na stosowaniu dopaminy albo agonistów dopaminy. Pozwala złagodzić drżenie, sztywność i spowolnienie ruchowe, ale nie wywiera wpływu na objawy niedopaminergiczne (np. zaburzenia chodu), które mogą spowodować upadek. Specjaliści wykonali szereg badań klinicznych i zauważyli, że aktywność fizyczna spowalnia rozwój zaburzeń ruchowych w chorobie Parkinsona i wydłuża funkcjonalną swobodę pacjenta. W 2011 roku trening uznano za kurację pomocniczą possibly useful w objawowej terapii PD.

   Według metaanalizy udostępnionych wyników badań stwierdzono, że fizjoterapia powoduje tymczasowy korzystny efekt w procesie leczenia tej choroby neurodegeneracyjnej. Jednak nie sformułowano jasnej oceny w zakresie przewagi konkretnej metody fizjoterapii oraz długości jej stosowania. Za optymalne rodzaje aktywności dla ludzi z chorobą Parkinsona uznano nordic walking, ćwiczenia rozciągające, oporowe i równowagi, tai-chi, aerobik. Zanim pacjent za zgodą specjalisty wdroży właściwy pakiet ćwiczeń, powinien ocenić, jak każde ćwiczenie wpływa na postęp schorzenia. Ćwiczenia oporowe wspólnie z innymi ćwiczeniami mają wpływ na zaburzenia postawy, wzmacniają siłę mięśni, zmniejszają spowolnienie ruchowe i częstość upadków oraz polepszają jakość życia.

Rola wysiłku fizycznego w chorobie Parkinsona

   Aktywność fizyczna to prawidłowo zaplanowane i systematycznie wznawiane ćwiczenia fizyczne, stanowiące istotne uzupełnienie:

- farmakoterapii,
- codziennej aktywności fizycznej,
- fizykoterapii,
- terapii zajęciowej,
- leczenia operacyjnego.

   W utrzymaniu optymalnej aktywności fizycznej chorym mogą pomóc programy ćwiczeniowe. Zanim pacjent przystąpi do realizacji programu, powinien wytyczyć cel, który chce osiągnąć. O ile istnieje taka możliwość, to aktywność powinna odbywać się z reguły w stanie "ON".



Czy ćwiczenia wspomagają myślenie i pamięć?

   Eksperci często podkreślają, że aktywność fizyczna korzystnie wpływa na myślenie, uwagę oraz pamięć. Ćwiczenia fizyczne oddziałują bowiem na neuroplastyczność mózgu, co oznacza, że dzięki nim powstają nowe sploty nerwowe, szczególnie w tych rejonach mózgu, które odpowiadają za uczenie się. Systematycznie wykonywanie ćwiczeń fizycznych dobroczynnie wpływa na funkcje poznawcze, co można zauważyć, zwłaszcza we wczesnym stadium choroby Parkinsona. Aby pogłębić zbawienny wpływ wysiłku fizycznego, warto uwzględnić:

- wykonywanie ćwiczeń, które wspomagają uwagę, jak np. ćwiczenia umysłowe i jednoczesny marsz,
- instrukcje słowne bądź pomoc fizyczną,
- nagrody motywacyjne.

   Odpowiednie ćwiczenia mogą przynieść korzyści w zakresie symptomów, na które chorzy, szczególnie w później fazie choroby, często narzekają. Obejmują one deformacje postawy, pogorszenie kondycji ruchowej, trudności w chodzeniu utrzymaniu postawy. Dodatkowo dzięki odpowiedniej aktywności fizycznej ryzyko upadków ulega znacznemu obniżeniu.



Ćwiczenia fizyczne - dodatkowe korzyści

   Poprawa sprawności ruchowej i funkcji poznawczych to nie jedyne efekty regularnej aktywności fizycznej. Okazuje się, że ćwiczenia mogą również pozytywnie wpływać na samopoczucie, wygląd i relacje z innymi ludźmi. Na tym nie koniec. Jakie jeszcze korzyści przynosi systematyczny wysiłek fizyczny?

- zwiększenie giętkości i elastyczności całego ciała,
- zwiększenie siły mięśniowej tułowia, rąk i nóg.



Zalecane rodzaje ćwiczeń

   Nie istnieją motywy, które potwierdzałyby efektywność wyłącznie jednego rodzaju ćwiczeń. Z tego powodu tak istotne jest, aby pacjent regularnie wykonywał te ćwiczenia, które najbardziej lubi. Mogą to być np. treningi siłowe (np. podnoszenie małych ciężarów) albo ćwiczenia "kardio" (np. marsz, jazda rowerem). Należy jednak unikać treningu przeciążającego organizm i zwiększającego ryzyko upadku. Eksperci stworzyli listę ćwiczeń, które chorzy zdecydowanie mogą wykonywać. Są to:

- tańczenie tanga,
- ćwiczenia na stepperze i na bieżni,
- jazda na rowerze,
- tai-chi.



Zalecane ćwiczenia w określonych objawach

   Osoby z chorobą Parkinsona przed rozpoczęciem jakichkolwiek ćwiczeń powinni skonsultować swój plan z lekarzem prowadzącym.

Tańczenie tanga

   Ma korzystny wpływ nie tylko na ciało, ale i na umysł. Poprawia koncentrację, wspomaga orientację przestrzenną oraz koordynację ruchową.


Ćwiczenia na stepperze i na bieżni

   Dobrze wpływają na sprawność chodu i biegania. Poprawiają szybkość i rytm chodu oraz wydłużają krok. Dzięki nim polepsza się równowaga. Podczas tej aktywności należy dopasować szybkość i kąt nachylenia bieżni tak, aby zwiększyć efektywność ćwiczenia i równocześnie zminimalizować ryzyko upadku.


Jazda na rowerze

   Wpływa na poprawę rytmu i szybkości chodu.


Tai-chi

   Tego typu ćwiczenia pomagają kontrolować środek ciężkości i wspomagają utrzymanie odpowiedniej postawy ciała, co obniża ryzyko i liczbę upadków.



   Odpowiednio dobrane ćwiczenia fizyczne w chorobie Parkinsona mogą zapewnić pacjentowi wiele korzyści. Zwiększają siłę mięśniową i poprawiają sprawność ruchową. W chorobie występują zaburzenia stabilności postawy i chodu, a regularne ćwiczenia pomagają ograniczyć liczbę upadków. Tym samym polepsza się jakość życia osób chorych. Prawidłowo dopasowane ćwiczenia mogą również działać neuroprotekcyjnie, spowalniając ryzyko rozwoju i postępu schorzenia.