Botoks (toksyna botulinowa) w medycynie i kosmetologii

   Toksyna botulinowa to neurotoksyna wytwarzana przez laseczki jadu kiełbasianego. W warunkach naturalnych wywołuje poważne zatrucia pokarmowe. Wyróżnia się siedem serotypów toksyny oznaczanych literami od A do G, które różnią się między sobą zastosowaniem. Współczesna medycyna estetyczna wykorzystuje wysoko oczyszczoną toksynę botulinową typu A, potocznie określaną botoksem. Co to za toksyna? Poznaj jej zastosowanie w medycynie estetycznej i kosmetologii. Dowiedz się, jak wyglądają zabiegi z botoksem i kto nie powinien ich stosować.

   Toksyna botulinowa (BTX) jest neurotoksyną produkowaną przez bakterie Clostridium botulinum. Powstaje w warunkach beztlenowych i jest zaliczana do grupy najmocniej działających toksyn biologicznych. Objawy zatrucia pokarmem, w którym znajduje się toksyna botulinowa to tzw. botulinizm, czyli ogólne bądź niecałkowite porażenie mięśni. Istnieje siedem podtypów toksyny botulinowej, które różnią się od siebie pod względem antygenowym. Oznacza się je literami od A do G, jednak tylko odmiany A, B i E powodują botulinizm. Aktualnie na świecie tylko trzy typy omawianej neurotoksyny dopuszczono do obrotu i stosowane są w lecznictwie. Należą do nich: NeuroBloc (neurotoksyna typu B), Dysport i Botox (obydwa odczynniki zawierają neurotoksynę typu A). Substancja wydzielana przez bakterie Clostridium Botulinum może być bardzo groźna dla zdrowia, a w ciężkich przypadkach doprowadza nawet do zgonu. Zakażenie następuje poprzez zjedzenie produktu spożywczego zawierającego jad kiełbasiany lub wskutek zakażenia przyrannego. Tymczasem w wielu badaniach medycznych specjaliści dostrzegli zastosowanie neurotoksyny w porażeniu mięśni i medycynie estetycznej. Zależnie od typu toksyny botulinowej efekt działania jest nieco inny, aczkolwiek jego głównym celem jest zablokowanie przesyłania sygnału nerwowego z synapsy do tkanki mięśniowej. Odbywa się to wskutek hamowania uwalniania acetylocholiny - neurotransmitera odpowiedzialnego za dostarczanie impulsów z nerwów do mięśnia. W następstwie pojawia się tymczasowe porażenie skurczu mięśni. Spada napięcie i dochodzi do relaksacji mięśnia, w efekcie następuje wygładzenie zmarszczek mimicznych na twarzy. Chociaż toksyna na dobre zespala się z płytką nerwowo-mięśniową, to wraz z biegiem czasu tworzą się kolejne zakończenia nerwowo-mięśniowe, w wyniku czego wznawia się aktywność przez mięśnie.

Toksyna botulinowa - jakie może przynieść efekty?

   Zabieg z użyciem toksyny botulinowej jest szybki i prawie bezbolesny. Zastosowanie środków Azzalure czy Botox nie wymaga u pacjenta nawet znieczulenia miejscowego. Niekiedy, u ludzi bardzo wrażliwych na ból, stosuje się specjalny krem znieczulający. Wykorzystanie neurotoksyny w medycynie estetycznej może przynieść różnorodne efekty, m.in.:

- rozluźnienie mięśni twarzy,
- podniesienie kącików ust,
- podniesienie brwi,
- wygładzenie zmarszczek,
- zniwelowanie bólu napięciowego,
- zmniejszenie potliwości skóry.

   Pierwsze rezultaty od czasu iniekcji toksyny botulinowej są zauważalne po około 3-5 dniach. Z kolei działanie preparatu utrzymuje się przeważnie od 3 do 6 miesięcy. Jeśli pacjent ma taką ochotę, po kilku miesiącach może ponownie wykonać zabieg.

   Dzięki zabiegowi botoksu zmarszczki mimiczne zostają zauważalnie zmniejszone. Neurotoksynę stosuje się przede wszystkim w niwelowaniu zmarszczek mimicznych górnej części twarzy, a są nimi:

- zmarszczki wokół oczu (tzw. "kurze łapki"),
- zmarszczki podłużne czoła (tzw. "lwia zmarszczka"),
- zmarszczki poprzeczne czoła,
niekiedy także:
- zmarszczki wokół ust (tzw. "zmarszczki palacza"),
- zmarszczki dolnej powieki,
- problem opadania powiek górnych.

   Toksyna botulinowa znalazła zastosowanie także w leczeniu nadpotliwości niektórych części ciała (m.in.: dłoni, stóp, pach). Zabieg hamuje pracę gruczołów potowych, a w konsekwencji wstrzymuje nadmierne wytwarzanie potu. Do innych zastosowań należy terapia bruksizmu. Jest to zaburzenie polegające na odruchowym tarciu zębów o siebie oraz zgrzytaniu nimi. Podanie toksyny pozwala obniżyć nadmierną aktywność i uelastycznić mięśnie żwacza.



Toksyna botulinowa - przeciwwskazania

   Przed wykonaniem zabiegu konieczne jest przeprowadzenie szczegółowego wywiadu medycznego lekarza z pacjentem w celu wykluczenia ewentualnych przeciwwskazań, z których najpoważniejszymi są:

- ciąża,
- okres karmienia piersią,
- nadwrażliwość na substancje obecne w preparacie,
- infekcje wirusowe, grzybicze i bakteryjne,
- niektóre medykamenty m.in. należące grupy aminochinolonów, tetracyklina, D - penicylamina, pankuronium, sukcynylocholina, polimyksyn, linkomycyna,
- zakłócenia przewodnictwa nerwowo - mięśniowego,
- zakażenia skóry w obszarze nakłucia.

   Mimo sporej toksyczności neurotoksyna podawana jest w dawkach bezpiecznych, czyli określonych, najniższych ilościach. Przed zabiegiem należy powiedzieć lekarzowi o wszystkich swoich chorobach, dolegliwościach zdrowotnych czy też innych rozterkach przed zabiegiem, aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia skutków ubocznych.



Toksyna botulinowa - skutki uboczne

   Na bezpieczeństwo zabiegu wpływa wiele czynników. Zabieg ten powinien wykonywać tylko kwalifikowany medyk. Zanim poda on pacjentowi preparat, najpierw przeprowadza konsultację medyczną, a potem ustala pola iniekcji i dobiera prawidłowe dawki preparatu. Analizuje też mimikę, tonus mięśni i uwzględnia potrzeby pacjenta. Botoks wstrzykuje się za pośrednictwem strzykawki jednorazowej zaopatrzonej w cieniutką igłę w konkretne mięśnie. Zabieg niesie ryzyko wystąpienia skutków ubocznych. Są one różne - zależnie od miejsca podania: Do najczęstszych należą:

- zaburzenia ogólne: reakcje w obszarze nakłucia (obrzęk, świąd, krwiak),
- zaburzenia oka: nasilenie łzawienia, obrzęk i opadanie powieki, drganie mięśni, a także zespół suchego oka,
- zaburzenia systemu nerwowego w tym: paraliż twarzy, ból głowy.



   Pacjent, który poddał się zabiegowi toksyną botulinową, powinien przestrzegać kilku zasad. Przez kilka godzin po iniekcji nie powinien schylać głowy, masować skóry twarzy, kłaść się ani zbyt intensywnie ćwiczyć. Niewskazane jest też wystawianie się na działania wysokich i niskich temperatur (np. kriokomora czy seans w saunie itp.).