Mikrobiom skóry - czym jest? Skład i funkcje ludzkiego mikrobiomu

   Na ludzki mikrobiom składają się wszystkie drobnoustroje, czyli: wirusy, bakterie i grzyby, które zasiedlają organizm człowieka, a także ich obustronne zależności i powiązania ze środowiskiem. Warto zaznaczyć, że rozmieszczenie mikrorganizmów nie jest losowe, umiejscawiają się one w konkretnych obszarach. Z tego względu wyróżnia się mikrobiom m.in. układu pokarmowego, górnych dróg oddechowych i skóry. Czym jest ten ostatni? Poznaj skład i funkcje mikrobiomu skóry.

   Skóra jest największym narządem ludzkiego ciała i pełni przede wszystkim funkcję ochronną. Stanowi swego rodzaju barierę przed niekorzystnym oddziaływaniem czynników zewnętrznych (mikrobiologicznych, fizycznych i chemicznych). Powierzchnia skóry zasiedlana jest przez wirusy, grzyby i bakterie, które budują mikrobiom. Jedną z jego najważniejszych funkcji jest ochrona przed patogenami, dzięki wydzielaniu bakteriocyn (związki bakteriobójcze), które spowalniają namnażanie mikroorganizmów chorobotwórczych. W warunkach homeostazy, mikrobiom ma działanie neutralne albo korzystne dla naszego organizmu, ale w przypadku zaburzenia równowagi drobnoustroje mogą stać się niebezpieczne. Może dojść wtedy do powstania bądź nasilenia dolegliwości skórnych.

Skład mikrobiomu

   Uznaje się, że liczba mikroorganizmów, które bytują w organizmie człowieka, jest 10-krotnie wyższa od liczby komórek ciała. W badaniach zauważono, że masa mikrobiomu wynosi ok. 1-2% masy całego ciała, natomiast 1cm² skóry człowieka zasiedla nawet milion bakterii.

   Skład mikrobiomu u każdego człowieka jest nieco inny. Jego proporcje ulegają zmianom wraz z wiekiem. Pierwotnie skóra jest kolonizowana w czasie porodu. Zaczynają osadzać się na niej rozmaite szczepy grzybów, bakterii i wirusów. Podczas dojrzewania można dostrzec ogromne znaczenie hormonów w działaniu mikrobiomu i zwiększenie liczby Cutibacterium acnes, prowadzących do powstawania trądziku pospolitego. U ludzi w starszym wieku obniża się czynność gruczołów łojowych, skóra staje się wysuszona, co może przyczynić się do ciągłego występowania dermatofitów i drożdżaków. Zostało już wspomniane, że skład mikrobiomu skóry jest swoisty dla każdego człowieka.

   Czynnikami wpływającymi na jego profil są:

- chroniczny stres,
- ekspozycja na promieniowanie UV,
- zanieczyszczenia środowiska,
- używki (np. papierosy, alkohol),
- częste zażywanie antybiotyków,
- niewłaściwa higiena, pielęgnacja i używane kosmetyki,
- nieprawidłowa dieta (wysoko przetworzone produkty spożywcze, niedostateczna ilość błonnika pokarmowego).



Mikrobiom - funkcje

   Jedną z kluczowych funkcji, jakie pełni mikrobiom jest utrzymanie skóry w zdrowiu. Ta wtedy będzie należycie mocna, aby odeprzeć atak patogenów. Mikrobiom ma olbrzymi wpływ na wygląd i kondycję skóry. Można więc stwierdzić, że jego równowaga to pewność wysokiej jakości codziennego życia, ale nawet najlepszy mikrobiom może ulec destabilizacji. Wpływają na to różne czynniki, np. stan zdrowia (infekcje), niewłaściwa pielęgnacja, niekorzystne warunki środowiskowe (temperatura, wilgotność) lub po prostu samoistne procesy zachodzące w ludzkim ciele (np. zaburzenie mikrobiomu często pojawia się u kobiet ciężarnych lub w fazie klimakterium).

   Zdrowy mikrobiom może chronić przed powstawaniem wielu dolegliwości skórnych, takich jak.:

- trądzik,
- reakcje alergiczne,
- atopowe zapalenie skóry,
- egzema,
- łojotokowe zapalenie skóry,
- nadmierne łuszczenie naskórka,
- grzybice,
- przedwczesne starzenie.



Znaczenie mikrobiomu

- produkcja witamin,
- pomoc w regulacji wzrostu narządów,
- pomoc w trawieniu pokarmu,
- wpływ na węch,
- szkolenie komórek układu immunologicznego,
- ochrona przed chorobami (unieszkodliwianie lub odpychanie patogenów),
- udostępnianie minerałów,
- wpływ na rozwój systemu nerwowego (prawdopodobnie też na zachowanie),
- rozkładanie toksyn.



Mikrobiom skóry - jak o niego dbać?

   Aby wzmocnić mikrobiom i płaszcz hydrolipidowy warto stosować kosmetyki z probiotykami, prebiotykami oraz postbiotykami (wszystkie składniki biologicznie czynne wytwarzające bakterie, np. podczas procesu fermentacji), które dobroczynnie wpływają na stan skóry i niwelują powstające stany zapalne. Prebiotyki i probiotyki to doskonała pożywka dla flory bakteryjnej zasiedlającej skórę. Te pierwsze można znaleźć w żywności. Należą do nich m.in. nieulegające trawieniu oligosacharydy, w szczególności fruktany i galaktany. Probiotyki są natomiast żywymi bakteriami, które wspomagają mikrobiom. Znajdują się m.in. w jedzeniu, ale przyjmowane w ten sposób uzupełniają głównie mikroflorę przewodu pokarmowego, a nie skóry. Z powodów technologicznych nie można umieścić żywych szczepów bakterii probiotycznych w preparacie kosmetycznym. Istnieje opcja, że będą się w nim gwałtownie rozwijać, co mogłoby ujemnie wpłynąć na poziom bezpieczeństwa kosmetyku. Dlatego wykorzystuje się formy lizatów, które są martwymi, ale wciąż żywymi mikroorganizmami. Wspierają one odporność skóry, dodatkowo potęgują rozwój korzystnej flory bakteryjnej i chronią przed namnażaniem szkodliwych drobnoustrojów. Wybierając kosmetyki, należy sprawdzać ich skład. Dobrze, aby oprócz probiotyków, prebiotyków oraz postbiotyków zawierały również witaminy E, A czy z grupy B.

   Chcąc zadbać o optymalny stan mikrobiomu na skórze trzeba pamiętać o kilku ważnych zasadach:

- Oczyszczać skórę maksymalnie dwa razy dziennie,
- Unikać nadmiernego pocierania i złuszczania skóry,
- Unikać kosmetyków zawierających wysoko w składzie czysty alkohol (Alcohol Denat),
- Dbać o nawilżenie i odżywienie skóry, a także o płaszcz hydrolipidowy, wybierać kosmetyki z niacynamidem, panthenolem i ceramidami,
- Do demakijażu i mycia stosować delikatne preparaty o fizjologicznym pH,
- Regularnie stosować ochronę przeciwsłoneczną, pamiętać o replikacji kremu.