Perfumy - jak powstają? Jaki jest ich skład i działanie?

   Perfumy to ulubione zapachy, które świetnie podkreślają osobowość człowieka, współgrają z jego emocjami i nadają stylizacji unikalnego charakteru. Znane są od tysięcy lat i stosowane zarówno przez kobiety, jak i przez mężczyzn. Niewiele osób zna historię perfum i tego, jak są wytwarzane. W skład mieszanek wchodzi kilkanaście, kilkadziesiąt, a nawet kilkaset różnych składników. Jak powstają perfumy? Poznaj ich skład, rodzaje i działanie.

   Perfumy (z języka francuskiego par fumée, co można przetłumaczyć "przez dym") to integralna nazwa kosmetyków, których jedyną funkcją jest nadawanie różnym obiektom (zazwyczaj ciału człowieka) miłego i utrzymującego się przez długi czas zapachu. Definicja ta nie obejmuje produktów, których aplikacja wymusza użycia gazów pędnych (np. dezodorant). Niekiedy słowo to używane jest również w znaczeniu jedynie produktów, w których związki zapachowe są mocno skondensowane, natomiast ilość rozpuszczalnika jest ograniczona do niezbędnego minimum. Pierwotnie kompozycje zapachowe były produkowane z olejków eterycznych i używane w czasie obrzędów o charakterze religijnym. Z biegiem czasu wonne olejki zaczęto stosować również na co dzień - m.in. do pielęgnacji i kąpieli. W składzie perfum znajdują się kompozycje substancji zapachowych, czyli olejków zapachowych, środków wzmacniających i homogenizujących, a także rozpuszczalnika, którym najczęściej jest etanol bądź mieszanka lekkich alkoholi alifatycznych. Zważywszy na ilość rozpuszczalnika, wyróżnia się wody toaletowe, wody perfumowane oraz perfumy właściwe (ekstrakty perfum). Po wtarciu lub wylaniu perfum na powierzchnię obiektu (np. ciało), składnik bazowy (np. olej jojoba, alkohol etylowy) natychmiast paruje albo wchłania się w skórę. Z kolei na powierzchni ciała pozostają wyłącznie olejki zapachowe i odoranty (środki wzmacniające). Uwalniają się one do powietrza i powodują wrażenie węchowe (olfaktoryczne).

Skład perfum

   Olejki zapachowe są pozyskiwane w wyniku np. destylacji z parą wodną, bądź ekstrakcji i zatężania substancji zapachowych z odpowiednich fragmentów roślin (niekiedy zwierząt), takich jak np. liście mięty czy kwiat jaśminu. Otrzymuje się je także poprzez mieszanie sztucznych składników chemicznych o różnych aromatach lub bezwonnych.

   Biorąc pod uwagę zawartość olejków eterycznych, stosuje się następujące nazewnictwo:

- Parfum (perfumy właściwe, ekstrakt, perfumy): 15-43%
- Extrait de Parfum (ekstrakt perfum): 44-60%
- Eau de Parfum (EdP - woda perfumowana): 10-20%
- Eau Fraîche (EdS - woda odświeżająca): 1-3%
- Eau de Toilette (EdT - woda toaletowa): 5-15%
- Eau de Cologne (EdC - woda kolońska): 3-8%

   Środkami wzmacniającymi są mało lotne substancje chemiczne albo naturalne związki o podobnych właściwościach, które same nie mają mocnego aromatu (i zazwyczaj nie jest on przyjemny), ale mogą pogłębiać zapach olejków (należą tutaj m.in. aminy i merkaptany, a do naturalnych zalicza się, np. cywet, kastoreum, piżmo, ambra).

   Funkcją środków homogenizujących jest otrzymanie jednolitego nierozdzielającego się roztworu olejków eterycznych i związków chemicznych. Przeważnie wykorzystuje się tu mieszaniny naturalnych płynnych tłuszczów. Obecnie są coraz częściej zastępowane całkowicie bezzapachowymi polimerami o właściwościach amfifilowych.



Skład i opracowywanie mieszanki zapachowej

   Kompozycja zapachowa to swego rodzaju mieszanina olejków oraz środków wzmacniających, które decydują o charakterystycznym zapachu ewidentnie kojarzącym się z konkretną marką perfum. Tworzenie mieszanek zapachowych to niełatwa sztuka. Nawet kilkudziesięciu perfumiarzy na całym świecie stara się stworzyć oryginalne esencje zapachowe, które będą mogły potem podbić rynek krajowy i światowy. W skład mieszanek wchodzi kilkanaście, kilkadziesiąt, a nawet kilkaset różnych składników.



Jak powstają perfumy?

   Najistotniejszym elementem przy wytwarzaniu perfum są oczywiście starannie dobrane składniki oraz unikalne receptury. Perfumy to po prostu roztwory związków zapachowych, alkoholu etylowego i utrwalaczy aromatu.

   Składniki zapachowe, które wykorzystuje się w trakcie produkcji perfum, mogą mieć różny charakter:

- syntetyczny (wanilina, kumaryna)
- zwierzęcy (piżmo, ambra)
- roślinny (żywice zapachowe, olejki eteryczne).

   Jednym z najtrudniejszych etapów przy tworzeniu perfum jest dobór zapachów, a warto zaznaczyć, że niekiedy w jednej buteleczce perfum może być ich kilkadziesiąt, a nawet kilkaset! Projektowaniem zapachów zajmują się wyspecjalizowani ludzie o wyjątkowo wyczulonym węchu i doskonale rozwiniętej wyobraźni. Warto podkreślić, że nazwiska owych ekspertów, których nazywa się potocznie "nosami", w zasadzie nigdy nie widnieją na opakowaniach perfum. Opakowania są zazwyczaj podpisywane nazwami firm kosmetycznych, znanych osobistości bądź domów mody. Receptury kompozycji zapachowych są pilnie strzeżone, aby nie dopuścić do ich uchwycenia i skopiowania. Gdy taka receptura powstanie, wtedy przygotowuje się odpowiednie składniki zapachowe, dodaje się do nich wodę, która pomaga uzyskać właściwą moc roztworu. Następny, ważny krok w procesie produkcji perfum to dojrzewanie, które jest niczym innym, jak pozostawieniem mieszanki na określony czas, aby cała kompozycja nabrała odpowiedniego aromatu. Na koniec wszystko jest poddawane procesowi filtrowania i zabarwiania. Na końcu gotowe perfumy umieszcza się we flakonikach, pakuje, a następnie wysyła do drogerii i sklepów.

   Na rynku dostępna jest cała gama różnych esencji zapachowych i wciąż powstają nowe. Od kobiecych, męskich, unisex, po sportowe, kwiatowe, eleganckie, drzewne i owocowe. Za sprawą tak ogromnej różnorodności każdy może znaleźć zapach odpowiedni dla siebie, dobrany do preferowanej stylizacji, osobowości czy samopoczucia.



Kategorie zapachów

Kwiatowe - ta kategoria jest lubiana szczególnie przez panie. Wachlarz olejków obecnych w perfumach tej grupy jest szeroki, a do najczęściej spotykanych zalicza się: irys, róża ylang-ylang, jaśmin i konwalia. Istnieją także mieszanki, które bazują na wyłącznie na jednym rodzaju albo łączą ze sobą najprzeróżniejsze aromaty kwiatów w jeden bukiet.

Cytrusowe (kolońskie) - jedne z najstarszych i najbardziej popularnych kategorii, wśród których priorytetowymi składnikami są owoce cytrusowe, takie jak: kwiat pomarańczy gorzkiej (neroli). limonka, pomarańcza, bergamota i cytryna.

Orientalne - to paleta ciepłych, sensorycznych i egzotycznych zapachów. Specyfikę aromatu nadaje intensywna wanilia w połączeniu z zapachami przyprawowymi (cynamon, goździk), zwierzęcymi (cyweta, ambra, kastoreum, piżmo), drzewnymi (sandał) i kwiatowymi (jaśmin) z nieznacznym dodatkiem cytrusów. Są to perfumy bardzo trwałe.

Zielone (ziołowe) - w kategorii tej wyróżnia się zapachy męskie i unisex. Podstawowymi składnikami są nuty ziołowe z nieznacznym dodatkiem kwiatów, cytrusów i drewna: szałwia muszkatołowa, rozmaryn, mięta pieprzowa, lawenda, nuta drzewna (najczęściej wetiwer) i owoce cytrusowe (zazwyczaj cytryna).

Paprociowe (fougère) - kluczowymi składnikami tej kombinacji zapachowej są: lawenda, bób tonka (bądź sztuczna kumaryna), paczula, mech dębowy i wetiwer. Dodaje się do nich żywice i kwiaty: labdanum, geranium (pelargonię) i lawendę. To kategoria głównie zapachów uniseks i męskich.

Aldehydowe - związkami zapachowymi są wyższe aldehydy. Najbardziej charakterystycznym zapachem tej kategorii jest Chanel No. 5. Aldehydy niskocząsteczkowe odznaczają się ostrym, nieprzyjemnym zapachem, aczkolwiek substancje o długich łańcuchach (C8-C13) mają przyjemny zapach i występują aktualnie w składzie niemal wszystkich perfum. Wyższe aldehydy są obecne w owocach, ziołach i kwiatach.

Tytoniowo-skórzane - do tego gatunku należą zapachy ciepłe, korzenne o intensywnym aromacie zwierzęcym. Tytoń i skóra (harmonia, którą uzyskuje się z cywetu, wanilii, żywicy benzoesowej i drewna cedrowego) są w nich ewidentnie wyczuwalne.

Szyprowe (chypre) - mają cytrusowo-drzewny zapach. Do głównych komponentów należą: sandał, mech dębowy, wetiwer, paczula, owoce cytrusowe (szczególnie bergamota), kwiaty (zazwyczaj irys) i przyprawy (najczęściej kolendra).

Drzewne - jedna z najpopularniejszych grup perfum unisex i męskich, chociaż w ostatnich latach powstaje w tej kategorii coraz więcej esencji zapachowych dla kobiet. Bazę stanowią: paczula, cedr, sandał, drzewo różane, wetiwer i dodatki, takie jak przyprawy (zazwyczaj gałka muszkatołowa, goździk i kolendra) i cytrusy (najczęściej bergamota).