Sauna i jej rodzaje. Korzyści z sauny i przeciwwskazania do jej korzystania

   Sauna pomaga wyzbyć się toksyn i negatywnych emocji nagromadzonych w organizmie podczas dnia. Spośród wszystkich narodów, to Finowie najczęściej korzystają z sauny. Istnieje kilka rodzajów sauny, jednak generalnie rozróżniamy cztery podstawowe rodzaje sauny, klasyfikowane ze względu na źródło wytwarzania ciepła i wilgotność względną - fińską (suchą), mokrą, parową (łaźnię rzymską) i infrared.

   Rozgrzanie z pomocą sauny organizmu prowadzi do produkcji ciałek krwi odpowiadających za odporność organizmu i sprzyja produkcji endorfin. Pierwotnie sauna miała postać łaźni pocącego się kamienia. W okresie epoki kamienia znane były kąpiele w rozgrzanym powietrzu, zażywane w chatach lub ziemiankach. Sauna była znana Eskimosom, Indianom gwatemalskim i Aztekom, a nawet w Azji. Dopiero 2000 lat temu sauna pojawiła się w Finlandii, gdzie zyskała taką popularność, że jest niemal utożsamiana z tym krajem. Poznajmy podstawowe rodzaje saun i wywodzące się z podstawowych.

Sauna fińska (sucha)

   Sauna fińska nazywana także sauną suchą charakteryzuje się tym, że panuje w niej wysoka temperatura wynosząca od 60 do 110 stopni Celsjusza. Wilgotność powietrza jest bardzo niska, ponieważ wynosi jedynie 5-15% - z tego względu tę odmianę nazywa się także mianem wspomnianej już nazwy - sauny suchej. Z sauny fińskiej mogą korzystać osoby cierpiące na astmę oskrzelową, przewlekłe zapalenie oskrzeli, przewlekłą obturacyjną chorobę płuc, reumatoidalne zapalenie stawów (ale nie ostre), bóle reumatyczne (ale nie neuropatyczne), nadciśnienie (w I i II stadium), niedrożność tętnic obwodowych (I i II stopień), dusznicę bolesną naczynioruchowa, zawał serca (nie wcześniej niż 6 miesięcy po zawale), problemy mięśniowe i zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa. Sauna fińska znacząco wpływa również na wzmocnienie odporności organizmu i działa bardzo pozytywnie na skórę - sauna fińska polecana są np. jako kuracja wspomagająca np. leczenie trądziku. W trakcie seansu należy głęboko oddychać, co wspomaga dotlenienie organizmu. W takiej temperaturze nie powinno się przebywać dłużej niż 12 minut, maksymalnie raz w tygodniu. W standardowej saunie fińskiej znajduje się piec ogrzewający kamienie, siedziska oraz oparcia z drewna.



Sauna mokra

   Wilgotność powietrza w saunie mokrej wilgotność powietrza nie przekracza 40%, ale jest nie niższa niż 20%, natomiast temperatura wynosi od 50 do 90 stopni Celsjusza. Podobnie jak w saunie suchej - w saunie mokrej znajduje się piec ogrzewający kamienie, siedziska i oparcia z drewna, ale w odróżnieniu od sauny suchej znajduje się dozownik wody na kamienie lub generator pary podnoszący wilgotność. Kąpiel w saunie mokrej rozpoczyna się w temperaturze około 50 stopni, a gdy organizm do niej przyzwyczai, stopniowo podwyższa się ją do poziomu maksimum 90 stopni, jednocześnie polewa się wodą gorące kamienie lub uruchamia generator pary, dzięki czemu pomieszczenie sauny wypełnia się parą podnosząc wilgotność powietrza. Kąpiel w saunie mokrej nie może trwać ponad 15 minut. Korzystanie z sauny mokrej zaleca się osobom mającym problemy z cerą - zalecana jest więc przy zbyt tłustej skórze, czy łojotoku. W tym rodzaju sauny pozbywamy się wszelkich toksyn i zanieczyszczeń skórnych, gruczoły łojowe ulegają rozszerzeniu i pozbywamy się nadmiernej ilości sebum.



Sauna parowa (łaźnia rzymska) i caldarium

   Sauna parowa znana też jako łaźnia rzymska charakteryzuje się temperaturą wynoszącą w granicach od 45 do 55 stopni Celsjusza. Wilgotność powietrza wynosi nawet do 100% (nie niższa jednak niż 40%), w konsekwencji odczuwalna temperatura jest wyższa od rzeczywistej. Do regulowania obu parametrów służy parownik umieszczony przy podłodze. Sauna parowa nie jest budowana z drewna z uwagi na zbyt wysoką wilgotność powietrza. Najczęściej wykorzystywanymi materiałami jako siedziska są płytki ceramiczne, hartowane szkło i tworzywa sztuczne. W saunie parowej można przebywać maksymalnie 15 minut. Łaźnia rzymska hartuje organizm i wywołuje proces pocenia, dzięki któremu organizm pozbywa się toksyn. Ten rodzaj sauny jest pomocny na problemy z zatokami czy ogólnie układem oddechowym. Łaźnia rzymska wywołuje rozszerzenie naczyń krwionośnych, odprężenie organizmu i złagodzenie stanów napięć.

   Caldarium jest bardziej łagodną wersją łaźni rzymskiej, ponieważ temperatura wynosi w granicach 40-45 stopni Celsjusza. Wilgotność powietrza wynosi natomiast około 20-40%. Caldarium często łączy się z aromaterapią i co ciekawe - z koloroterapią (chromoterapią). W caldarium można przebywać do 30 minut.



Sauna infrared

   W saunie infrared (IR) wykorzystywanym źródłem ciepła są promienniki podczerwone  nagrzewające saunę do temperatury wynoszącej w granicach 40-55 stopni Celsjusza. Wilgotność powietrza wynosi nie więcej niż 15%. Promienie podczerwone ogrzewają bezpośrednio ciało, a nie wnętrze pomieszczenia. W saunie można przebywać do 30 minut i można z niej korzystać każdego dnia. Sauna infrared reguluje ciśnienie krwi oraz pracę serca, przyspiesza przemianę materii, uspokaja organizm i działa przeciwbólowo. Ten rodzaj sauny relaksuje, wzmacnia efekt wykonanych wcześniej ćwiczeń oraz umożliwia szybszą regenerację organizmu.



Sauna solna

   Sauna solna wymaga zastosowania kamiennych brył solnych (bloków solnych), halitu i solanek morskich. Podczas sesji osoby korzystające z sauny czerpią korzyści z inhalacji solnej - haloterapii. Z tego względu sauna solna jest polecana osobom cierpiącym na choroby dróg oddechowych, takie jak zapalenie płuc, zapalenie oskrzeli, zapalenie gardła i krtani oraz zapalenie tchawicy. We wdychanej parze znajdują się sól, brom, wapń i magnez. Temperatura może wynosić do 60-100 stopni Celsjusza, natomiast wilgotność wynosi 10-15%. Maksymalny zalecany czas przebywania w saunie solnej wynosi 15 minut.



Łaźnia ruska (ruska bania)

   W łaźni ruskiej zbudowanej najczęściej w formie drewnianej chatki temperatura wynosi około 50-65 stopni Celsjusza. Wilgotność powietrza nie przekracza natomiast 60% i jest nie mniejsza niż 40%. Bania ruska jest rodzajem sauny mokrej. W chacie znajduje się piec opalany drewnem pozwalający na nagrzewanie kamieni. Należy polać je wodą, albo naparem ziołowym, żeby wytworzyć parę. Maksymalny czas przebywania w bani wynosi 10-15 minut. Charakterystyczne dla łaźni ruskiej jest również występowanie winnika, czyli witki przeznaczonej do smagania (biczowania) i wachlowania rozgrzanego parą ciała.



Biosauna i aromaterapia

   W biosaunie (inaczej sanarium) panuje temperatura wynosząca w granicach 50-65 stopni Celsjusza. Z kolei wilgotność powietrza wynosi 20-40%. W biosaunie dużą rolę odgrywają też lampy naśladujące światło słoneczne. Dodatkowo w przypadku biosauny stosuje się aromaterapię - kamienie są polewane wodą z dodatkiem olejku eterycznego, a także z koloroterapią. Czas przebywania w biosaunę powinien wynosić od 15 do 30 minut. Wizyta w biosaunie łagodzi m.in. astmę, reumatyzm, zapalenie oskrzeli.



Sauna ziołowa

   Podobną do biosauny jest sauna ziołowa (ang. aromabath), w której para wodna jest bogata w olejki eteryczne i wywary z ziół. Sauna ma zatem charakter inhalacji. Temperatura otoczenia wynosi ok. 45-55 stopni Celsjusza, a wilgotność powietrza wynosi 40-80%. Czas przebywania w saunie ziołowej wynosi do 30 minut. Sauna ziołowa polecana jest osobom ze schorzeniami układu oddechowego i krążeniowego, jak również w przypadku chorób skóry i układu ruchu.



Sauna "na minusie"

   Sauna nie jest związana wyłącznie z gorącą temperaturą. Sauna lodowa (studnia lodowa) działa zupełnie inaczej - panuje w niej temperatura wynosząca około -15 stopni Celsjusza. Ściany i podłoga są pokryte lodem. Lodowa sauna i zimno wzmacnia kondycję układu krążenia i pozwala zredukować cellulit. Niska temperatura pozwala na wzmocnienie naczyń krwionośnych i skutecznie przyspiesza krążenie. Mróz (w rozsądnie krótkim czasie) działa odmładzająco na skórę - ujędrnia ją i wygładza. W takiej saunie można przebywać przez czas od kilku do kilkunastu minut.



Środki ostrożności i przeciwwskazania do stosowania sauny

   Przed pobytem w saunie powinno wziąć się prysznic, a następnie starannie wytrzeć się do sucha. Pierwszy pobyt w saunie nie powinien trwać dłużej niż 15 minut. Nie powinno się korzystać z sauny zaraz po posiłku, po spożyciu alkoholu i na kacu. Wypicie przed pobytem wody sprawi, że będziemy się bardziej obficie pocić.

   Sauna jest metodą profilaktyczną, przeznaczoną dla osób zdrowych, tak więc do sauny, nie powinniśmy się udawać chorym lub przeziębionym. Chociaż wysoka temperatura panująca w saunie podnosi ciepłotę ciała (a w takich warunkach giną bakterie chorobotwórcze i wirusy) a w dodatku wraz z potem pozbywamy się toksyn, jednak chwilowe osłabienie organizmu może narobić więcej szkód. Pobyt w saunie nie jest wskazany w przypadku wielu chorób: skóry (chociaż w niektórych przypadkach ją leczy), układu krążenia (po niedawno przebytym zawale, przy niewydolności serca, krążenia i wieńcowej), stawów (w ostrym stanie reumatycznym), nowotworowych, nerek, wątroby, płuc (gruźlicy, ostrym stanie astmatycznym), oczu oraz przy cukrzycy, padaczce, dla osób posiadających implanty np. endoprotezę stawu biodrowego.



   Sauna jest kojarzona ze "zdrowym poceniem się" i regeneracją w wysokiej temperaturze, wdychaniem pary, nierzadko zawierającej wywary z ziół i olejków eterycznych. Dlatego określenie sauny lodowej jest pełne kontrastu. Pamiętajmy, że pobyt w saunie zawsze musi kończyć się ochłodzeniem ciała (najlepiej pod prysznicem wodą o temperaturze około 12-20 stopni), aby zahamować proces wzmożonego pocenia się, następnie fazą relaksacji - odpoczynku (około 30 minut) najlepiej w pozycji leżącej.