Znaczenie snu dla regeneracji organizmu

   Nikt nie ma już wątpliwości co do tego, że jest sen ważny, a jednak i tak często robimy coś kosztem kilku godzin nocnej regeneracji. Warto pamiętać o tym, że niektóre procesy zachodzą w organizmie wyłącznie podczas snu. Długotrwały niedobór snu ma wpływ nie tylko na naszą koncentrację i zdolność zapamiętywania, ale również na odporność i równowagę hormonalną.

   Oto kilka powodów, dla których warto zawsze się wysypiać i dbać o znalezienie czasu na regenerację organizmu.

Po co nam sen?

   Sen to bardzo ważny stan dla układu nerwowego, w trakcie którego ciało pozostaje w bezruchu, a świadomość zanika (przynajmniej częściowo). Dla zachowania zdrowia powinniśmy spać około ośmiu godzin dziennie (dla osób dorosłych jest to zakres 7-9 godzin). Ani zbyt krótki, ani zbyt długi sen nie jest dla nas dobry. Co się dzieje w trakcie snu? Przede wszystkim dochodzi do regeneracji układu nerwowego. Po całym dniu w mózgu gromadzi się masa informacji, które organizm musi skatalogować. To sprzyja zapamiętywaniu - dlatego właśnie mówi się, że noc przed egzaminem lepiej spędzić na śnie niż na nauce. Dopiero w trakcie snu mózg całkowicie przyswoi wszystkie informacje, dzięki czemu zapamiętamy więcej. Co ciekawe, sen sprawia, że podejmujemy lepsze decyzje. Wtedy mózg analizuje sytuację, w jakiej się znajdujemy i po przebudzeniu jesteśmy w stanie zadecydować szybciej niż wtedy, gdy nie śpimy. Sen jest również czasem na utrwalanie wspomnień - dlatego właśnie osoby, które nie dosypiają mogą pamiętać mniej niż ci, którzy regularnie śpią po osiem godzin na dobę.

   Co ciekawe, niedobór snu wpływa również na nasz układ hormonalny. W praktyce oznacza to, że jeśli będziemy chronicznie niedospani, to w efekcie możemy m.in. zacząć tyć, a dobry sen wspomaga odchudzanie. Sen jest też bardzo ważny dla utrzymania równowagi immunologicznej. Jeśli będziemy stale niewyspani, nasza odporność spadnie i łatwiej będziemy zapadać na choroby.

   Dla polepszenia jakości snu ważne jest też unikanie bodźców świetlnych w pomieszczeniu gdzie śpimy - dopuszcza się używanie jedynie słabego, czerwonego światła do oświetlania pomieszczeń nocą, zaleca się unikanie wpatrywania się w jasne ekrany monitorów i telewizorów na 2-3 godziny przed snem. Problemem są też świecąco prosto w nasze okna latarnie i światła przejeżdżających samochodów, możemy wówczas skorzystać z zasłon lub rolet, które zlikwidują te niekorzystne bodźce świetlne.



Sposób na nowe pomysły?

   Czujesz, że przydałby ci się przypływ kreatywności? Idź spać! Jak się okazuje, sen zwiększa naszą kreatywność, ponieważ mózg sięga wtedy po nieoczywiste rozwiązania, na które nie wpadliśmy w ciągu dnia. Sen jest niezbędny też dla lepszego przyswojenia nowych umiejętności, takich jak nauka jazdy samochodem.

   O odpowiednio długim śnie nie powinni też zapominać sportowcy i osoby trenujące na siłowni. Wypoczynek jest ważny nie tylko dla naszego mózgu, ale też dla mięśni. Gdy pozostajemy w bezruchu, ciało ma czas na regenerację. Dodatkowo w trakcie snu organizm uwalnia hormon wzrostu, który działa na tkankę tłuszczową (przyspiesza spalanie tłuszczu) i wpływa na wzrost mięśni. Aby poprawić swoje wyniki sportowe, warto wypracować stały rytm dnia dla organizmu. Chodzenie spać o tej samej porze jest zdecydowanie najbardziej korzystne dla naszego ciała. Dla niektórych osób jest to jednak problematyczne - bywa tak, że nawet wypracowanie stałego rytmu nie pomaga w porannym wstawaniu.



Kilka słów o fazach snu

   Sen dzieli się na kilka faz i to, w jakiej fazie się obudzimy jest kluczowe dla naszego samopoczucia. Jeśli obudzimy się w środku snu, możemy być otępiali i ospali, a nasz mózg będzie reagował znacznie wolniej na bodźce.

   Faza pierwsza to po prostu zasypianie, czyli stan, w którym praca organizmu zaczyna być spowolniona. Nie jest to jeszcze sen, a bardziej stan czuwania - na tyle płytki, że jesteśmy w stanie bez problemu obudzić się i pracować dalej.

   Druga faza to czas, gdy organizm przygotowuje się do głębszego snu - na tym etapie powoli tracimy świadomość, zmniejsza się też temperatura ciała.

   Faza trzecia to już sen głęboki, nazywany też fazą nREM (non-Rapid Eye Movement - sen o wolnych ruchach gałek ocznych, sen wolnofalowy) - przygotowuje ona nasz mózg i organizm do marzeń sennych, z tej fazy trudno się obudzić - jeśli ktoś lub coś obudzi nas w tej fazie, rano możemy tego w ogóle nie pamiętać. Na tym etapie organizm uwalnia hormon wzrostu i zaczyna odpoczywać, prawdziwe zmiany zachodzą jednak dopiero w ostatniej fazie.

   REM (Rapid Eye Movement - sen o szybkich ruchach gałek ocznych, sen paradoksalny) to ostatnia faza - doznajemy wówczas tzw. "marzeń sennych". Wtedy organizm paraliżuje ciało, żeby nasze mięśnie nie pracowały, a to mogłoby się zdarzyć na przykład wtedy, gdy śnimy o bieganiu. Faza REM to najlepszy wypoczynek dla mózgu, ale też czas na katalogowanie informacji i wspomnień. Ta faza ma dla nas najważniejsze znaczenie, dlatego właśnie powinniśmy pilnować tego, by się wysypiać - bez fazy REM sen jest dla ciała w pewien sposób niekompletny.

   Fazy nREM i REM występują cyklicznie - u osób dorosłych cykl powtarza się 4 lub 5 razy. Faza nREM powinna trwać na początku snu około 80-100 minut, faza REM na początku snu trwa ok. 15 minut. Wraz z długością snu spada udział najgłębszego stadium snu wolnofalowego i rośnie czas trwania fazy REM, która pod koniec snu zazwyczaj trwa około 40 minut.