Kuchnia szwedzka

   Kuchnia szwedzka choć otwarta na wpływy innych kuchni, zazwyczaj opiera się na lokalnych, wartościowych produktach. Szwedzi dbają o to, aby każdy ich posiłek miał odpowiednią ilość wartościowych składników odżywczych. Surströmming, köttbullar, kanelbulle - to tylko niektóre popularnych przysmaków. Czym charakteryzuje się tradycyjna kuchnia szwedzka? Jakie potrawy najczęściej goszczą na stołach Szwedów?

   Większość mieszkańców Szwecji ma swobodny dostęp do lokalnych i świeżych produktów, które pozyskuje się z obszarów wiejskich: rzek, gospodarstw rolnych, lasów i licznych jezior. Z uwagi na duże terytorium kraju, zauważa się regionalne różnice pomiędzy kuchnią południowej a północnej części Szwecji. Dawniej, na dalekiej północy spożywano dużo mięsa, np. dziczyznę lub renifery. Świeże warzywa jedzono na południu i to właśnie tam narodziła się tradycja spożywania smażonego peklowanego boczku, szynki, blodpudding (potrawa przygotowanego z krwi wieprzowej) i kiełbasy. Aktualnie, szynka uchodzi za jeden z najbardziej stereotypowych produktów tamtejszej kuchni. Jedzona jest zwykle w postaci gotowanej, a także pieczonej z dodatkiem miodu, musztardy oraz bułki tartej. Wołowina była kiedyś specjałem. Teraz mięso jest bardzo popularne i lubiane. Istnieją nawet typowe dla tej kuchni potrawy z wołowiny, np. sjömansbiff (gulasz wołowy) albo biff ze smażoną cebulą. Wschodnie i południowe tereny Szwecji, tak jak jeziora i rzeki dostarczają wielu gatunków ryb, takich jak: śledź, łosoś, okoń i pstrąg. Tymczasem wyspy położone u zachodniego wybrzeża, słyną z małży. Bardzo często ludzie, którzy osiedlają się nieopodal wód, spożywają ryby z własnego połowu. Dużo tradycyjnych dań wykorzystuje rustykalne, wyróżniające się smaki, np. oryginalna potrawa z klopsikami, ryżem brązowym oraz sosem na bazie śmietany, z dodatkiem ostrego, cierpkiego dżemu z borówki brusznicy. Wiele potraw z mięsa, szczególnie słynne klopsiki (köttbullar) serwuje wraz z dżemem z borówki brusznicy. Popularne są zupy owocowe np. blåbärssoppa (przyrządzana z jagód) lub zupa z dzikiej róży. Podaje się je na zimno i na ciepło. Podstawowe źródła tłuszczów w kuchni Szwedów to margaryna i masło, lecz używa się też oliwy z oliwek. Słodkości takie jak ciasta, herbatniki, ciasteczka i bułki drożdżowe są często jedzone w towarzystwie kawy.

Posiłki

   Szwedzi wcześnie rano jedzą śniadanie (frukost). Przeważnie jedzą chleb (chrupki lub biały) z masłem, jogurt lub mleko i musli, czasami także również owsiankę z owocami. Spożywają też gotowane jajka, filmjölk (kwaśne mleko), marmolady, kiełbasy (najczęściej szynkę), ogórki, pomidory, pastę kawiorową. Piją najczęściej kawę, soki, smoothie oraz herbatę. Po śniadaniu nadchodzi pora na niewielki lunch, a potem obiad. Kolację (middag), zwykle dość obfitą, zjadają około godziny osiemnastej bądź dziewiętnastej. W roli przekąsek między posiłkami głównymi często spożywają owoce albo kanapki. Po południu wielu Szwedów pije kawę i nierzadko łączy ją wraz z ciastem. Niemal we wszystkich szkołach podstawowych i średnich, ciepły posiłek podaje się w porze lunchu. Według szwedzkiego prawa szkolnego, taki posiłek powinien dostarczyć każdemu uczniowi niezbędnych substancji odżywczych.



Tradycyjny świąteczny stół

   Na świątecznym stole Szwedów najczęściej rządzą owoce morza, produkty mleczne, pieczywo (miękkie i chrupkie), różne rodzaje mięs (głównie wieprzowina, kurczak, jagnięcina, wołowina), jajka, owoce pestkowe i jagody. Ziemniaki, zazwyczaj gotowane, często jada się jako uzupełnienie do różnych potraw.



Szwedzkie wypieki

   Szwedzi przyrządzają także swoje tradycyjne wypieki. Pierwszym z nich jest semla. To pieczona miękka bułka drożdżowa z masą marcepanową i kardamonem. Do jej dekoracji używa się śmietany. Kolejny smakołyk to kanelbulle, czyli też bułka drożdżowa, ale z cynamonem, i dodatkiem perłowego cukru. Poza tym Szwedzi uwielbiają wszelkiego rodzaju ciasta ucierane i oczywiście tarty, zarówno słodkie jak i wytrawne. Bardzo lubiany jest również cider owocowy, punch, piwo, wino czerwone, brännvin (rodzaj brandy), a także kawa. Niektórych może to zadziwić, ale Szwedzi do obiadu często piją mleko. Kuchnia szwedzka charakteryzuje się całą gamą pieczywa. W tamtejszych sklepach można znaleźć pieczywo chrupkie, podpłomyki, produkty zbożowe pszenne, owsiane, żytnie, pełnoziarniste, na zakwasie, o odmiennych rozmiarach i kształtach. Jest też sporo rodzajów słodzonego chleba, a niektóre z nich posiadają specyficzne przyprawy.



Lista najpopularniejszych Szwedzkich przysmaków

Knäckebröd - chleb chrupki
Apple-Flask - bekon z cebulą i jabłkami
Gravlax - łosoś marynowany
Rodbetsallad - sałatka z marynowanych buraków
Ärtsoppa - zupa Grochowa
Pitepalt - pyzy z mięsem
Fläskpannkaka - pieczony naleśnik z boczkiem
Raggmunk - placki ziemniaczane
Fiskbullar - rybne pulpety
Kåldolmar - gołąbki
Köttbullar - pulpety mięsne
Flygande Jakob - kurczak z bananami i orzechami
Prinsesstårta - tort biszkoptowy
Lussekatter - bułeczki drożdżowe z szafranem
Kanelbulle - bułeczki cynamonowe
Semla - ciastko z kremem
Surströmming - kiszony śledź



Surströmming

   Surströmming to dla wielu osób istny przysmak, który przygotowuje się z bałtyckich sfermentowanych śledzi. Potrawa jest częścią tradycyjnej kuchni szwedzkiej od XVI wieku. Znaczna ilość soli dodawana w procesie kiszenia, ma chronić rybę przed gniciem. Ryba powinna fermentować nie krócej niż pół roku. Dzięki temu nabierze subtelnego słonego i trochę kwaskowatego posmaku oraz specyficznego zapachu. Gdy otworzy się puszkę z zawartością, wówczas wytworzy się silny, dominujący odór. Jak podają japońscy specjaliści, nowo otwarta puszka surströmmingu posiada zapach, który jest jednym z najbardziej obrzydliwych wśród potraw na całym świecie. Jest nawet gorszy od podobnych fermentowanych produktów z ryb (np. japońskiego kusaya). Nierzadko kiszonego śledzia jada się z pewnym rodzajem cienkiego chleba (tunnbröd). Szwedzi smarują kromki, na ich wierzchu kładą posiekaną cebulę (przeważnie czerwoną) oraz plasterki ugotowanych ziemniaków lub pastę ziemniaczaną. Tradycyjną kanapkę i śledzia serwuje się często z kieliszkiem wódki albo szklanką mleka.



Napoje

   Szwecja mieści się na drugim miejscu w rankingu krajów, w których pije się najwięcej kawy na świecie. Zresztą, Szwedzi spożywają też spore ilości mleka, ale mieszkańcy Finlandii piją go jeszcze więcej. Mleko jest zazwyczaj kupowane w kartonach i to właśnie w Szwecji założono największą na świecie firmę Tetra Pak, zajmującą się wytwarzaniem kartonów na mleko. Mleko traktuje się jako typowy napój serwowany do potraw w dni powszednie w wielu domach.