Pieczemy zdrowe świąteczne pierniki

   Aromatyczne i apetycznie udekorowane pierniczki są jednym z symboli świąt Bożego Narodzenia. W wielu domach pieczenie ciastek o korzennym smaku jest starannie pielęgnowanym zwyczajem.

   Tradycja przygotowywania pierników na święta wywodzi się z Torunia. Torunianie wypiekali katarzynki przed Andrzejkami. Tak zwane mikołajki wypiekano na 6 grudnia. Następnie dołączano korzenne ciastka do prezentów. Tradycja przygotowywania piernika na Święta Bożego Narodzenia ma zatem długi rodowód, sięgający końca średniowiecza.

Świąteczne pierniczki "bez leżakowania"

   Tradycyjnie przygotowywane pierniki wymagają wcześniejszego przygotowania. Do pieczenia należy przystąpić około 2-3 tygodni przed świętami. Po upieczeniu ciastek przekłada się je do szczelnie zamkniętego pojemnika, aby stały się miękkie i bardziej kruche. Alternatywą dla osób, które nie zdążyły wcześniej przygotować korzennego, świątecznego przysmaku są przepisy kulinarne na pierniczki niewymagające leżakowania.

   Do przygotowania ciasta potrzebne będą następujące składniki:

- 500 g mąki
- 1 szklanka cukru pudru
- 1 łyżeczka sody
- 1 szczypta soli
- 1 opakowanie przyprawy do piernika
- 3/4 kostki masła
- 1 jajo
- 450 ml miodu

   Najpierw mieszamy składniki suche, oprócz cukru, przesiewając je przez sito do miski. Składniki płynne trzeba podgrzać w rondlu. Należy mieszać masę i bacznie obserwować, aby nie doszło do jej zagotowania. Kiedy wszystkie składniki się rozpuszczą można zdjąć rondel z ognia i odstawić do ostygnięta. Płynna masa powinna być całkowicie schłodzona, co ma istotny wpływ na konsystencję ciasta. Jajka nie dodajemy do masy podczas gotowania, tylko osobno roztrzepujemy w miseczce i wlewamy do suchych składników. Następnie wlewamy schłodzoną masę z miodu, masła i cukru. Kolejny etap to wyrobienie gładkiego ciasta. Po połączeniu się wszystkich składników należy wstawić masę do lodówki na okres około 2 godzin. Znacznie łatwiej rozwałkować ciasto i wyciąć ciastka w rozmaitych kształtach, gdy masa jest odpowiednio schłodzona. Ciasto powinno być rozwałkowane na grubość około 0,5 cm. Nie zapomnij oprószyć stolnicy mąką przed rozwałkowaniem, bo później może być problem z odklejeniem pierników od blatu.

   Blacha do pieczenia musi być wyłożona papierem, a piekarnik rozgrzany do 180 stopni Celsjusza. Warto włączyć go już w czasie, gdy ciasto będzie się chłodzić, żeby od razu po wycięciu pierników móc je upiec. Czas pieczenia wynosi 15 minut. Po ostygnięciu pierniczków można przystąpić do dekorowania. Zanim uruchomisz swoją kreatywność i zaprosisz domowników do wspólnej zabawy zastanów się nad wyborem produktów do dekoracji świątecznych wypieków.



Pierniczkowe dekoracje - ładne, ale czy zdrowe?

   Kolorowy lukier jest dostępny na sklepowych półkach w różnych kolorach - zielonym, różowym, niebieskim, czerwonym i białym. Alternatywą dla lukru są cukrowe pisaki. Warto przed zakupem sprawdzić, czy zawierają one wyłącznie naturalne aromaty i barwniki. Lukier zawiera głównie cukry proste. W 100 g gotowej masy znajduje się 360 kcal. Gotowa masa lukrowa dostępna w sklepach, w szczelnie zamkniętych saszetkach ma tę zaletę, że można ją łatwo i szybko przygotować. Wystarczy zanurzyć opakowanie w gorącej wodzie na około 10 minut. Niemniej produkt może zawierać śladowe ilości alergenów. Podobne zastrzeżenie dotyczy cukrowych pisaków, choć ich niewątpliwą zaletą na tle pozostałych produktów do dekoracji jest to, że nie wymagają dodatkowego stosowania lukru. Można zdobić nimi bezpośrednio suchą powierzchnię pierniczków. Masa szybko zastyga po naniesieniu jej na ciastko. Przeważnie zawiera ona głównie cukier, ale niektórzy producenci dodają do niej aromaty i barwniki naturalnego pochodzenia, co zasługuje na podkreślenie.

   Posypka cukrowa jest chrupiąca i kolorowa, dlatego maluchy za nią przepadają. Dodatek do ciastek zawiera głównie cukry i tłuszcz oraz niewielka ilość sodu. W 10 gramach posypki znajduje się około 40 kcal. Dekoracja nie utrzyma się na ciastku, jeżeli nie zostanie wysypana na lukier, co wiąże się z dodatkową porcją cukru.

   Błyszczące perełki wyglądają pięknie i sprawiają, że wypiek prezentuje się wykwintnie. Niemniej mogą one zawierać gluten, który u niektórych osób wywołuje reakcje alergiczne. Poza tym, w perełkach mogą znaleźć się śladowe ilości innych substancji powodujące reakcje nietolerancji, w tym m.in. orzechy, seler, gorczyca, jaja, łubin, dwutlenek siarki i siarczyny. Informacja o śladowych ilościach potencjalnych alergenów powinna być zgodnie z obowiązującymi przepisami prawnymi zamieszczona na etykiecie produktu. Błyszczące perełki zawierają w ponad 90% cukry oraz śladowe ilości tłuszczu i białka. Wartość kaloryczna jednej sztuki jest bardzo niewielka, ale trzeba podkreślić, że podobnie jak cukrowa posypka wymaga uprzedniego polania ciastka lukrem. Przed zastygnięciem lukrowej warstwy można ozdobić wypiek perełkami. Tylko wtedy utrzymają się one na swoim miejscu.

   Alternatywą dla kolorowego lukru są barwniki spożywcze, którymi można zabarwić lukier przygotowany domowym sposobem. Niemniej, podobnie jak błyszczące perełki, barwniki spożywcze mogą zawierać śladowe ilości substancji powodujących uczulenie, w tym gluten. W związku z tym, jeżeli mamy wśród domowników pokarmowego alergika, unikajmy opisanych wyżej produktów do dekoracji. Spożywcze barwniki zawierają głównie cukier. Warto zwrócić uwagę na skład. Barwniki dobrej jakości zawierają substancje naturalnego pochodzenia.



Pierniczki bez sztucznych barwników

   Do naturalnych substancji barwiących, które można wykorzystać do przygotowania kolorowego lukru należą:

- sok malinowy
- sok jagodowy
- sok pomarańczowy
- spirulina bądź chlorella w proszku

   Każdy z dodatków poza sproszkowanymi algami spowoduje rozcieńczenie lukru, więc trzeba przygotować go w nieco gęstszej formie, żeby ostatecznie uzyskał prawidłową konsystencję. Sok malinowy lub przecier zapewnia kolor różowy, jagody nadadzą lukrowej masie fioletowy odcień, natomiast sok pomarańczowy doda jej żółtej barwy. Bardziej intensywne kolory zapewnią sok z buraka. Można też dodać do lukru kurkumę, która ma neutralny smak oraz intensywną żółtą barwę. Z kolei sproszkowane algi są bogactwem minerałów, witamin i innych związków roślinnych o dobroczynnym wpływie na zdrowie. Pozwalają one uzyskać lukier w zielonym kolorze. Dodatek w postaci naturalnych substancji barwiących nie zmienia faktu, że masa lukrowa zawiera cukry proste. Niemniej w tym przypadku wraz z glukozą zostaną dostarczone także wartościowe składniki.



Orzechowe posypki

   Migdałowe płatki, wiórki i zmielone bądź posiekane orzechy sprawdzają się w roli posypki. Powinny ich unikać jedynie osoby uczulone na tego typu produkty. Migdałowe płatki i orzechy można lekko uprażyć, albo posypać nimi ciastka jeszcze przed włożeniem do piekarnika. Wtedy nie będzie konieczne używanie lukru, aby orzechowa posypka utrzymała się na właściwym miejscu. Mała porcja orzechów jest zdrowsza niż dawka cukru zawarta w kolorowej posypce i błyszczących perełkach. Można mieszać ze sobą różne gatunki orzechów. Można rozkruszyć je na kawałki, albo zmielić na pył. Z orzeszków można też wykonać dekoracje na owocowym lukrze.



Suszone owoce zamiast perełek

   Suszone owoce (rodzynki, żurawina, śliwki, morele) można wykorzystać zamiast perełek. Suszone owoce są dość duże, ale po pokrojeniu na mniejsze, względnie równe fragmenty będą się bardzo estetycznie prezentować. Do wyboru mamy ciemnobrązowe rodzynki, ciemnoczerwoną żurawinę, fioletowe śliwki i pomarańczowe modele. Suszonych owoców lepiej nie kłaść na surowe ciastka, ponieważ jest ryzyko, że spieką się i będą gorzkie w smaku. Ten zdrowy dodatek można natomiast stosować w połączeniu z lukru barwionego sokiem lub sproszkowanymi algami. Suszone owoce używane z umiarem dodadzą piernikom słodyczy, ale bez konserwantów i sztucznych barwników. Suszone owoce w odróżnieniu od gotowych dekoracji zawierają też błonnik. Poza tym, są one miękkie i łatwo je pogryźć. Perełki zaś sprawiają wrażenie, jakby nie były przeznaczone do spożycia, zwłaszcza przez młodsze dzieci.



   Cukrowe dekoracje wyglądają bardzo estetycznie i apetycznie, ale niestety zawierają duże ilości barwników i konserwantów, a także cukry proste. Ozdoby, w tym lubiane przez dzieci cukrowe posypki, perełki i kolorowe lukry, dostarczają zatem pustych kalorii. Jeżeli nie chcemy dostarczać organizmowi sztucznych dodatków możemy zastąpić kolorowe dekoracje równie barwnymi, a jednocześnie smacznymi i zdrowymi orzechami i suszonymi owocami. Lukier można przygotować w domu i zabarwić go kolorowymi sokami, aby uzyskać pożądany odcień. Mamy wybór.