Borówka czernica (Czarna jagoda)

Nazwa łacińska: Vaccinium myrtillus

Nazwa angielska: Bilberry, Whortleberry

Nazwa hiszpańska: Mirtilo, Arándano

Nazwa francuska: Myrtille, l'Airelle

Nazwa niemiecka: Heidelbeere, Blaubeere, Schwarzbeere, Mollbeere, Wildbeere, Waldbeere

Wiadomości ogólne i ciekawostki

Od apetycznej, niebiesko-granatowej barwy owoców, borówka czernica nazywana jest popularnie czarną jagodą lub po prostu jagodą. Występuje w lasach, preferuje towarzystwo drzew iglastych. Owoce używane są zarówno w celach medycznych jak i kulinarnych. Jest popularna w Azji, Europie i Ameryce Północnej na obszarach o klimacie zarówno umiarkowanym jak i arktycznym. O czarnych jagodach pisali już Dioskorides, Pliniusz, Paracelsus i św. Hildegarda. Od najdawniejszych czasów jagody zbierane były przez plemiona słowiańskie, a w północnej Europie są uznawane za jeden z najstarszych leków ziołowych. Inne nazwy tej rośliny to: czernica, jagodzina, borownia.

Ciekawostką związaną z tym drobnym owocem jest wydarzenie mające miejsce w Rosji około 1900 roku za panowania cara Mikołaja II. Carewicz Aleksy cierpiał na czerwonkę czyli ostry nieżyt żołądka połączony z silną biegunką. Medycy załamywali ręce, stosowali rożne praktyki i podawali choremu znane ówcześnie leki. Jednak cierpiącemu i wciąż słabnącemu carewiczowi nic nie pomagało. O ratunek car poprosił słynnego z umiejętności leczenia wiejskiego znachora Grigorij J. Nowych znanego później jako Rasputin. Mędrzec poił chorego odwarem z czarnych jagód, tym samym dokonując niemalże cudownego uzdrowienia. Po tym czynie, stając się nadwornym, wielce zaufanym i szanowanym medykiem. Jak widać wielka moc kryje się w tych pysznych i niepozornych owocach.

Surowce lecznicze

W leczeniu wykorzystuje się owoce i liście, które możemy zbierać sami w lasach całego kraju.

Substancje lecznicze

Liście

• Garbniki
• Flawonoidy
• Trójterpeny
• Kwasy organiczne
• Sole mineralne
• Substancja podobna w działaniu do insuliny

Owoce

• Garbniki katechinowe
• Antocyjany
• Kwasy organiczne
• Pektyny
• Witamina C i z grupy B

Działanie

Owoce

• Przeciwbiegunkowe
• Dezynfekujące
• Przeciwkrwotoczne

Świeże owoce mają działanie zarówno rozluźniające przy zaparciach, jak i przeciwbiegunkowe. Regulują wypróżnienia zwłaszcza u ludzi starszych i prowadzących siedzący tryb życia. Także w leczeniu biegunek u najmłodszych dzieci i niemowląt czarna jagoda wykazuje korzystne działanie. Owoce suszone są wykorzystywane również jako środek zaradczy w przypadku biegunek, ale również wykazują działanie antyseptycznie i przeciwgorączkowe. W medycynie ludowej tych drobnych czarno-granatowych owoców używano również jako środka antyrobaczycowego, pomocnego w walce z glistami i owsikami.

Liście

• Stosuje się w stanach zapalnych przewodu pokarmowego i układu moczowego.
• Środek pomocniczy przy leczeniu cukrzycy, zwłaszcza we wczesnych okresach choroby i w łagodniejszych postaciach. Zastrzec trzeba, że liście borówki czernicy są lekiem jedynie uzupełniającym leczenie, a przy dłuższym stosowaniu mogą pozwolić na zmniejszenie dawek innych leków, zawsze jednak tylko pod kontrolą lekarza.

Zastosowanie

• Sok z jagód używany jest do barwienia win. Z tych pysznych niewielkich owoców wyrabia się smaczne dżemy i konfitury. Także osłodzone jagody, surowe lub mrożone, stanowią farsz pierogów lub są wykorzystywane jako dodatek do deserów, np. gofrów, lodów, koktajli czy naleśników.
• Odwar z owoców - 1 łyżka suszonych owoców zalana 1 szklanką wody, gotować 5 minut. Po przecedzeniu i ostygnięciu pić 2-4 porcjach w ciągu dnia po jedzeniu w przypadku biegunki. Odwary można tez używać do płukania gardła w przypadku nieżytów i anginy.
• Odwar z liści - 1 łyżka suszonych liści na 1 szklankę wody gotować 5 minut. W przypadku biegunek podawać po przecedzeniu i ostygnięciu. Dorośli do pół szklanki, dzieci 2 łyżki, niemowlęta po 2 łyżeczki w mleku. Ważne by odwary z liści podawać od początku biegunki. Przy zakażeniach układu moczowego odwar należy pić do pół szklanki 2-3 razy dziennie. W walce z owsikami może być używany do lewatyw.

Przeciwwskazania

Wyciąg z jagód czarnych w dawkach rekomendowanych nie powoduje skutków ubocznych.

Owoce te nie wpływają na inne spożywane lekarstwa. Brak przeciwwskazań w używaniu ich podczas ciąży lub karmienia piersią.